Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q311474
Parch., XIIIe s., 227 ff. (f. 227 v° blanc, foliotation ancienne en chiffres arabes en marge sup. de 1 à 265 = 227), 355 X 255 mm., just. : 255 X 170 mm., 2 col., 36 lignes, réglure à la mine de plomb. Cahiers presque tous mutilés (40 feuillets au moins manquent) : 18(-2), 28(-3), 38(-4), 48(-1), 58(-1), 68(-1), 710(-4), 88(-2), 98(-1), 108(-1), 118(-1), 128(-1), 138(-2), 14-198, 208(-1), 218(-1), 228(-1), 238, 248(-1), 258(-1), 268(-1), 278(-1), 288(-1), 298(-1), 308(-1), 318(-2), 328(-2), 338(-3), 344, avec signatures de « II’ » (f. 11 v°) à « XXXII » (f. 225 v°) (le 31e quaternion est signé par erreur « XXX’ » au f. 215 v°) et réclames horizontales dans le coin gauche à la fin de chaque cahier. Initiales bleues et rouges ornées du ton opposé ; incipit et titres rubriqués. Rares gloses marginales. Titre du XVIIIe s. aux f. 1, 207 v°, 208 v° : « Liber ceremoniarum ecclesiasticorum ». Titre au dos de la reliure en parchemin blanc : « Epistolae D. Bernardi ». Table du XVe s., incomplète, des épîtres au f. 227.
inc. : « tuum quod facilius... » (f. 2).
expl. : «... honestus et gloriosus » (f. 226 v°).
: « Omnia dicit que... » (f. 227).
Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI
~ f. 1-181 : BERNARDVS CLARAEVALLENSIS, Epistulae.
titre : « Incipit epistula donni Bernardi abbatis ad Robertum nepotem suum qui de ordine Cisterciensi transierat ad cluniacensem ».
parmi lesquelles :
f. 25-34 : De moribus et officiis episcoporum (= ep. 42).
titre : « Ad Henricum Senonensem episcopum XLIIa » (P. L., 182, col. 809-834).
f. 25 v° col. 2 : «... super familiam // » (éd. cit., col. 809, 2).
1 feuillet manque.
f. 26 col. 1 : // « indignatur si uel... » (éd. cit., col. 216, 6).
f. 31 v° col. 2 : «... quantalibet uigilantia // » (éd. cit., col. 826, 25).
f. 32 : « // reliquerint moderni Noe... » (éd. cit., col. 828, 29; éd. J. Leclercq et H. Rochais, S. Bernardi Opera, 8, Rome, 1974, p. 100-131).
f. 46-51 : De baptismo aliisque quaestionibus epistola seu tractatus ad Hugonem de S. Victore (= ep. 77).
titre : « Ad Magistrum Hugonem de Sancto Victore LXXVIII » (P. L., 182, col. 1031-1046).
f. 47 v° col. 2 : «... precepti reus existere // » (éd. cit., col. 1035, 6).
f. 48 col. 1 : « // to desiderio expetierit...» (éd. cit., col. 1037, 8).
f. 50 v° col. 2 : «... de Apostolo dubitet // » (éd. cit., col. 1042, 11).
f. 51 col. 1 : « // unctione doceatur... » (éd. cit., col. 1044, 21 ; éd. J. Leclercq et H. Rochais, op. cit., p. 184-200).
f. 57 v° : Apologia ad Guillelmum Sancti Theodorici abbatem (préf.).
titre : « Ad Guillelmum abbatem Sancti Theodorici LXXXVIa » (P. L., 182, col. 895-898 ; éd. J. Leclercq et H. Rochais, op. cit., 3, Rome, 1963, p. 81-108).
f. 113 v°-122 v° : De erroribus Abaelardi.
titre : « Ad eundem contra quedam capitula illarum heresum CXCIIIa » (éd. cit., col. 1053-1072 ; éd. J. Leclercq et H. Rochais, op. cit., 8, Rome, 1974, p. 17-40).
f. 153-153 v° : HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, Epistula ad S. Bernardum.
titre : « Epistula domini Hyldeberti Turonensis archiepiscopi ad Bernardum abbatem CCLVIa » (P. L., 182, col. 267-268).
f. 156 : PETRVS VENERABILIS, Epistula ad S. Bernardum.
titre : « Epistula Petri Cluniacensis abbatis ad Bernardum abbatem Claraevallensem CCLVa » (P. L., 182, col. 469-470 ; éd. G. Constable, The Letters of Peter the venerable, 1, Cambridge (Mass.), 1967, p. 443-448 n° 192).
~ f. 181-182 v° : STEPHANVS TORNACENSIS, Epistula ad Robertum Pontiniacensem.
titre : « Ad episcopum Tornacensem ».
expl. mutilé : «... non admittunt. Rusticanus // » (P. L., 211, col. 370 A ; éd. J. Desilve, Lettres d’Etienne de Tournai, Valenciennes-Paris, 1893, p. 3-16 ligne 13 n° I).
~ f. 183-184 : ‹ADAM PERSENIAE, Epistula ad Odonem episcopum Parisiensem›
inc. mutilé : « // Dum igitur honori impenditur... » (P. L., 211, col. 597-600; éd. J. Bouvet, Adam de Perseigne, Lettres, 1 (Sources chrétiennes, 66), Paris, 1960, p. 198-207, n° 13).
~ f. 184 v°-186 : Sermo « Propria namque uoluntas ».
titre : « De propria uoluntate. Similitudo inter propriam uoluntatem et adulteram reginam ».
inc. : « Propria namque uoluntas est uelut quedam adultera regina... ».
expl. : «... in fine pane uite eterne carebunt ne illis » (même texte dans le ms. Londres, Brit. Libr., Royal 5 A X, f. 237 v°).
~ f. 186-187 : ‹Textus›.
1) f. 186-186 v.°, titre : « Quod bonitas uniuscuiusque fidelis Deo et omnibus bonis sit utilis ».
inc. : « Eo diligentior ad studium bonitatis... ».
expl. : «... bonas leges pollicens, pacem et securitatem promittens ».
2) f. 186 v° titre : « Commendatio superne Iherusalem ».
inc. : « Ibi namque iura legum inuiolabilia... ».
expl. «... si uel unus homo defuerit, bonus numquam perficietur ».
3) f. 186 v°-187 : « Quomodo bonitas hominis hominibus dampnatis et demonibus sit inutilis ».
inc. : « Notandum etiam quod sicut bonitas hominis... ».
expl. : «... etiam esset iuste taliter conqueri potuisset ».
~ f. 187-194 v° : De XIV beatitudinibus et XIV miseriis.
titre : « De quatuordecim beatitudinibus corporis et anime ».
(préf.) : « Multi homines quibus nonnumquam boni mores... qui eas accipiunt in remuneratione ».
(texte) titre : « Hec sunt XIIII beatitudines ».
inc. : « Partes uero beatitudinis sunt pulcritudo... ».
expl. mutilé : «... nec Deus qui illud tam longa // ».
~ f. 195-196 v° : ‹Textus›.
inc. mutilé : « // sunt namque nonnulli qui si penas inferni... ».
expl. : «... ut scientia et uoluntate etiam ipsum usum habeat ».
~ f. 196 v°-199 : ANSELMVS CANTVARIENSIS ‹De occupatione bona›.
titre : « Anselmus archiepiscopus ».
inc. : « Ad insinuandum interioris hominis...» (P. L., 177, col. 185-188).
~ f. 199-202 : Ps. AVGVSTINVS, De essentia diuinitatis (Clavis n° 633, ep. 14).
titre : « Iheronimus de sancta Trinitate ».
f. 200 v° : «... de quibus in Psalmo scriptum est uideo // » (P. L., 42, col. 1202).
f. 201 : « // a diabolo in mundum... » (P. L., 42, col. 1203).
expl. incomplet : «... ob impietatem suam facti sunt » (P. L., 42, col. 1205).
f. 202-205 : MARTINVS BRACARENSIS seu Ps. SENECA, Formula uitae honestae (Clavis n° 1080).
la préface manque.
titre : « Incipit libellus de quatuor uirtutibus : prudentia, fortitudine, temperantia, iusticia. Titulus huius libelli est formula uite honeste. Beda » (éd. C. W. Barlow, Martini episcopi Bracarensis Opera omnia, New Haven, 1950, p. 237-250).
~ f. 205-207 v° : CAESARIVS ARELATENSIS, Sermo C. (Ps. Avgvstinvs, Sermo de decem plagis) (Clavis n° 1008).
titre : « Sermo beati Augustini de .X. plagis Egypti et de .X. preceptis Dei ».
~ f. 207 v°-214 v° : BRVNO SIGNINVS episcopus, De sacramentis ecclesiae.
titre : « Dei dilectissimo fratri G.‹alterio› Magaloniensi episcopo B‹runo› Signiensis episcopus salutem ».
titre (add. du XVIIIe s.) f. 207 v° marge inf. et f. 208 marge sup. : « Liber ceremoniarum ecclesiasticorum ».
f. 208 v° : «... qui miscetur aque. Hec sunt pri // » (P. L., 165, col. 1093).
f. 209 : « // naculo insigniti sunt... » (éd. cit., col. 1095).
f. 211 v° : «... ubi est commemoratio // » (éd. cit., col. 1101).
f. 212 : « // laboris non ad quiescendum... » (éd. cit., col. 1103 ; cf. R. Grégoire, Bruno de Segni exégète médiéval et théologien monastique, Spolète, 1965, p. 104-108, qui ignore ce manuscrit).
~ f. 214 v°-218 : ‹De missa›.
inc. : « Introitus quidem misse qui ideo nuncupatur... ».
expl. : «... uel diuina inspiratione dicere ualuerit ».
~ f. 218-221 v° : IVO CARNOTENSIS, Sermo V siue opusculum de conuenientia Veteris et Noui Sacrificii.
titre : « Iuo Carnotensis de sacramentis sacrificii Veteris et Novi Testamenti ».
f. 218 v° : «... quod duo cherubin // » (P. L., 162, col. 554).
f. 219 : « // munem. Ascriptam id est... » (éd. cit., col. 555).
f. 219 v° : «... quippe manus suas. In // » (éd. cit., col. 557).
f. 220 : « // sanctificas, uiuificas id est... » (éd. cit., col. 558).
~ f. 221 v°-222 : ‹Epistula : Potest enim unusquisque... »›.
inc. : « Potest enim unusquisque uestrum intra se habere regale... ».
f. 221 v° : «... unde ostenditur quod si in ordinate // ».
f. 222 : « // quod bene significatur in illo... ».
expl. : «... amoris ardet et caro crematur aperimus ».
~ f. 222-222 v° : ‹Textus : In septuagesima cantatur...›.
titre : « Beda ».
inc. : « In LXXma cantatur et legitur in principio... ».
expl. mutilé : «... et iusti in Domino gaudebunt. A kalendis no » //.
2 feuillets manquent.
~ f. 223-225 v° : Epistulae (fragments).
1) f. 223-224 v° : inc. mutilé : « // per argentum eloquia incorrupta... ».
expl. mutilé : «... hoc est aurum argentum lapides preciosos superedifican // ».
2) f. 225-225 v° : inc. mutilé : « // qui est sol uerus unde ait Apostolus... ».
expl. : «... uel quelibet dulcia cum pane sumuntur ».
~ f. 225 v° : De presbyteris, sacerdotibus et episcopis.
titre : « De presbiteris sacerdotibus et episcopis ».
inc. : « Presbiteri a filiis Aaron in Veteri Testamento... ».
expl. : «... et ante duas quia Vetus et Nouum Testamentum ».
~ f. 225 v°-227 : ‹Textus›.
1) f. 225 v°-226 : titre : « Beda ».
inc. : « Paulus apostolus ad Romanos : obsecro uos... ».
expl. : «... quia dignum est talis hostias Deo immolari ».
2) f. 226-227, titre : « De altitudine sapientie et sciencie ».
inc. : « O altitudo D‹?› Deus D‹?› Dictum est superius quod Deus... ».
f. 226 v° : «... quod ipse honestus et gloriosus // ».
1 ou plusieurs feuillets manquent.
f. 227 : « // Omnia dicit que naturaliter... ».
expl. : «... et perfecte pulcritudo et beatissima dilectio » (Le reste de la colonne est laissé en blanc).
Origine : française?, écriture régulière droite, d’une seule main.
Possesseur : abbaye Saint-Vaast d’Arras d’après l’ex-libris de la marge sup. du f. 1 daté de 1628 : « Bibliothecȩ monasterii S. Vedasti Atrebatensis 1628 », anciennes cotes « B 16 » du classement de 1720 (cf. Cat. gén. infra, p. 7) en marge inf. du f. 1 et au dos de la reliure, « 533 » au dos de la reliure.
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF