Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1900

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q280453

Aspects codicologiques

  • Papier, V + 253 ff. (f. I v°-V v°, 71 v°, 83 v°, 84 v°, 100-102, 155-159, 197-197 v° et 248-253 blancs, f. 155-156 coupés en grande partie).

    Recueil de quatre parties: 1) f. 1-70 v° et 103-113 v° (filigrane var. Briquet 6592: Bergame et Milan, 1430-1434), XVe s., 200 x 145 mm. Initiales rouges ou bleues ornées de dessins géométriques; 2) f. 71-83 v° (filigrane aigle manque dans Briquet), XVIe s. (fin), 195 x 146 mm.; 3) f. 84-102 (filigrane var. Briquet 4890: Augsbourg, 1474), XVe s. (fin), 194 x 138 mm.; 4) f. 114-253: filigranes nombreux, XVe s. (fin), 2 col., 200 x 148 mm.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-70v - Teil Ia
    1r-69v - Guarinus Veronensis: Glossarium (Vocabula ex Seruio super Vergilium)
    69v - Iohannes (?): Epistula
    70r-70v - Ps.-Ovidius: De pulice
    71r-83v - Teil II
    71r-80v - Ianus Dovsa junior: Collatio libri Ciceronis De natura deorum
    81r-82v - Ianus Dovsa junior: Collatio libri Ciceronis De diuinatione
    83r - Ianus Dovsa junior: Collatio libri Ciceronis De fato
    84r-102v - Teil III
    103r-113v - Teil Ib
    114r-253v - Teil IV

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1-69 v°: Gvarinvs Veronensis, Glossarium (Vocabula ex Seruio super Vergilium).

    inc.: «Ab integro denuo Vergilius... ».

    expl.: «...conferendi ab eodem inita racio est etc. Expliciunt uocabula Guarini extracta a Seruio super E‹neidem›, G‹eorgica› et Buc‹olica›, ut plurimum » (éd. cf. supra, Pal. lat. 1769, f. 46-102).

    ~ f. 69 v° (add. du XVe s.): Iohannes (?), Epistula.

    inc.: «Magnifici et excelsi domini mayores honerandi [sic]. Intellexi de conualescencia... ».

    f. 70-70 v°: Ps. Ovidivs, De pulice.

    titre: «Incipiunt uersus Ouidii de parua pulice ».

    inc.: «Parua pulex et amara tu es [sic] inimica puellis... ».

    expl.: «... Hec [sic] iam nil mallet quam sibi me socium.

    Et est finis» (38 v. - éd. cf. supra, Pal. lat. 381, I, f. 142-142v°).

    2 - f. 71-80 v°: Ianvs Dovsa junior, Collatio libri Ciceronis De natura deorum.

    titre de la main de Jan Gruter: «Ciceronis De natura Deorum libri III comparati ad totidem manuscriptos Bibliothecae Palatinae per Janum Dousam filium M.D.cXCV. Heidelbergae ».

    autre titre f. 72: «CICERONIS DE NATVRA DEORVM libri tres diligenter collati cum tribus manuscriptis exemplaribus uno papyraceo et duobus membranaceis ».

    inc. f. 72: «LIBER PRIMVS. Fol. 195. Versu 29. Explicatae sunt] m. s. duo sint... ».

    expl.: «...254. Non irati sunt alicui quem omnino m. s. u‹nus› ».

    f. 81-82 v°: Ianvs Dovsa, junior, Collatio libri Ciceronis De diuinatione.

    titre: «T. CICERONIS DE DIVINATIONE LIBRI DVO ET DE FATO LIB. VNVS diligenter collati cum uno m. s. exemplari membranaceo ».

    inc.: «DE DIVINA‹TIONE› LIB‹ER› PRIMVS. 254/45. Magnifica quidem res et, m. s... ».

    expl.: «... 295. Cogito. Cogitata imago illo me aliqua appellor m. s. ».

    f. 83: Ianvs Dovsa junior, Collatio libri Ciceronis De fato.

    titre: «M. TVLL‹II› CICER‹ONIS› DE FATO LIBER ».

    inc.: «Quia quae pertinent ad mores m. s......

    expl.: «... Potestate fuit ab his fatum omne relegari m. s. ».

Intervenants

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: 1 -italienne, écriture cursive.

    2 -hollandaise, écriture courante de Franz van der Does (1577-1630), frère de Johan van der Does junior, d’après la note du f. 72: «N. B. Est manus Francisci Dousae ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs : 2 -Frans van der Does (cf. supra Origine) ; Jan Gruter, qui a noté au f. 71 que Johan van der Does junior a collationné à la bibliothèque palatine de Heidelberg en 1595 les manuscrits du De natura deorum de Cicéron: «Ciceronis de natura Deorum libri III comparati ad totidem manuscriptos Bibliothecae Palatinae per Ianum Dousam filium M.D.cXCV. Heidelbergae »; bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 71 cote incomplète du transfert: C. 114).

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 415 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliographie

    • L. Bethmann, Nachrichten über die ... Sammlungen von Handschriften..., p. 356
    • A. S. Pease, M. Tullii Ciceronis de natura deorum liber primus, Cambridge (Mass.), 1956, p. 81
    • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, p. 542
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 395.

Vie du livre

Sources des données