Dijon. Bibliothèque municipale, Ms. 561

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q235763

Aspects codicologiques

  • Parch., XIIe s. (2e moitié), 176 ff. (f. 176 v° blanc), 357 X 247 mm., just. : 272 X 182 mm. (f. 172), 2 col., 35 lignes, initiales rubriquées, parfois légèrement ornées à la plume aux f. 171-172 v°, certaines se prolongeant dans la marge, titres rubriqués.

    inc. : « -one minii separentur... » (f. 2).

    expl. : «... ipsa autem lati-» (f. 175 v°).

    : « -tudo in consummatione... » (f. 176).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI

  • ...~ f. 162 col. 1-170 v° col. 2 : ‹HVGO DE SANCTO VICTORE›, Descriptio mappe mundi (ms. C de Gautier Dalché).

    (prol.) titre : « Incipit prologus in descriptione mappe mundi ».

    (prol.) inc. : « Sapientes uiri, tam ecclesiastici quam ecclesiastica litteratura edocti... ».

    (prol.) expl. : «... sicut in mappa mundi inueniuntur annotamus. Explicit prologus ».

    (texte) inc. f. 162 v° col. 1 (après la table des 28 chapitres) : « Descripturus orbem terre primum pono circulum maris... ».

    (texte) expl. : «... et memoria magis celebres habentur » (éd. P. Gautier-Dalché, op. cit. infra, p. 133-160).

    f. 171 col. 1-col. 2 : ‹POLEMIVS SILVIVS›, Nomina prouinciarum.

    titre : « Situs diuersarum prouinciarum. Italia Gallia... Britannia ».

    inc. : « In Italia prouincie sunt numero .XVIII. Campania Tuscia... ».

    expl. : «... Britannia secunda. Flauia maxima. Valentiana » (éd. A. Riese, Geographi Latini minores, Heilbronn, 1878, p. 130-132 ; Th. Mommsen, Chronica minora I (M. G. H., Auct. antiq., 9), Berlin, 1892, p. 534-542).

    f. 171 v° col. 1-172 v° col. 2 : Notitia Galliarum.

    titre : « In prouinciis gallicanis sunt he ».

    inc. : « Prouincia Lugdunensium ciuitates .VI.... ».

    expl. : «... Ciuitas Cemelenensium Ciuitas Vinsitiensium » (A. Riese, op. cit., p. 141-144; Th. Mommsen, op. cit., p. 584-612 ; F. Glorie, Itineraria et alia geographica (Corpus Christianorum, Series Latina, 175), Turnhout, 1965, p. 386-406).

    ~ f. 172 v° col. 2-175 v° col. 2 : BEDA, Nomina regionum atque locorum de Actibus Apostolorum (Clavis n° 1359).

    titre : « Beda de nominibus regionum et ciuitatum que in Actibus apostolorum habentur ».

    ~ f. 175 v° col. 2-176 col. 1 : PAVLVS OROSIVS, Historiae aduersus paganos (Clavis n° 571, extraits).

    1) titre : « Orosius de situ antiquȩ Babilonis ».

    inc. : « Babiloniam a Nembroth gigante... ».

    expl. f. 176 col. 1 : «... uicta capta subuersa est » (II, 6, 7-11 — éd. K. Zangemeister, Orosii Historiae aduersus paganos (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, 5), Vienne, 1882, p. 96-97).

    2) titre : « Orosius ».

    inc. : « Karthaginis situs fuisse huiusmodi dicitur... ».

    expl. : «... et Byrsȩ imminens mari » (IV, 22, 4-6 — éd. cit. supra, p. 271).

Texte du manuscrit

Source des données : Initiale

Enluminures et décors

Ancien possesseur

Anciennement dans

Origine

  • Origine : française et cistercienne, l’écriture et la décoration rappellent les manuscrits de Saint-Victor. Le manuscrit a sans doute été copié dans un monastère cistercien de la région de Noyon, d’après P. Gautier-Dalché, op. cit. infra, p. 28.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI

  • Possesseur : abbaye Notre-Dame de Cîteaux, c’est le n° 1094 de l’inventaire dressé par Jean de Cirey de 1480 à 1482 : « Cronice Eusebii Cesariensis Ieronimi Prosperi et aliorum ac Beda de nominibus regionum et ciuitatum in uno pulchro uolumine, cuius 2m folium post intitulationem actorum incipit ,one minii’ et penultimum desinit, ipsa autem lapi’ » (Inuentarium librorum monasterii Cistercii : ms. Dijon, Bibl. mun. 610 (358), f. 86 col. 2 — éd. Cat. gén., op. cit. infra, p. 444 n° 1094). Le manuscrit est aussi décrit dans l’inventaire des manuscrits de Cîteaux du XVIIIe s. : ms. Dijon, Bibl. mun. 1401 (34), f. 17 v° lignes 28-31.

Notes

Source des données : Biblissima

Bibliographie

    • Cat. gén., 5, Paris, 1889, p. 138
    • L. C. Bethmann, Sigeberti Gemblacensis Chronographia (M. G. H. Scriptores, 6), Hanovre, 1844, p. 282 et 292
    • M. L. W. Laistner et H. H. King, A Hand-List of Bede Manuscripts, Ithaca, New York, 1943, p. 25
    • J. M. Bately et D. J. A. Ross, A Check List of Manuscripts of Orosius « Historiarum adversus paganos libri septem » (Scriptorium, 15, 1961, p. 330 n° 29)
    • P. Gautier Dalché, La « Descriptio mappe mundi » de Hugues de Saint-Victor. Texte inédit avec introduction et commentaire, Paris, Études Augustiniennes, 1988, p. 25-28.
  • Auguste MOLINIER, Henri OMONT, S. BOUGENOT, Ph. GUIGNARD, Dijon (CGM 5), Manuscrits 1-1556, 1889 (Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France)
  • Yolanta ZALUSKA, Marie-Françoise DAMONGEOT, France SAULNIER, Guy LANOE, Manuscrits enluminés de Dijon, Paris, Editions du CNRS, 1991 (Corpus des manuscrits enluminés des collections publiques des départements publié par l'IRHT)

Vie du livre

Sources des données