Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1552

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q280391

Aspects codicologiques

  • Papier (filigranes f. I-II, 1-3: var. Briquet 7625, St-Gall, 1423; f. 4-39: var. Briquet 3819, Mayence, 1462-1464; f. 40-79: var. Briquet 8543, Mayence, 1467; f. 80-117: var. Briquet 13002, Pignerol, 1460; f. 118-263: var. Briquet 2428, Worms, 1496), XVe s. (f. 1-73: a. 1462), II + 263 ff. (+ f. 121 bis; f. 58v°, 73v°-79v°, 116 v°-117, 118-118 v°, 175, 218 v° et 262 v°-263 blancs), 277 x 210 mm.

    Recueil de trois parties: 1) f. II, 1-79; 2) f. 80-117; 3) f. 118-263. D’après la table du contenu inscrite d’une main cursive italienne contemporaine au f. 263 v°, les trois premiers textes: Vita Hippocrati, Vita Galieni, Sententiae morales, sont maintenant en deficit.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-73v - Teil I
    1r-1v - Martinus Bracarensis seu Ps.-Seneca: Formula uitae honestae (Auszüge)
    1v-3v - Seneca: De remediis fortuitorum
    4r-5v - Seneca: De remediis fortuitorum (Auszüge)
    6r-51r - Franciscus Petrarca: De remediis utriusque fortunae (Auszüge)
    51r - Lupatus de Lupatis: Epitaphium Francisci Petrarcae
    51r-53r - Franciscus Petrarca: De remediis utriusque fortunae (Auszüge)
    53r-53v - Franciscus Petrarca: Collatio edita ... Romae in Capitolio tempore lauretionis suae
    54r-58r - Alkindi: De radiis
    59r-73r - Alanus de Insulis: Parabolae
    80r-117v - Teil II
    80r-114v - Ps.-Cicero: Rhetorica ad Herennium
    115r-116r - De adtributis personae et negotio
    117v - De legislatore
    119r-263v - Teil III
    119r-139r - Leonardus Brunus Aretinus: Liber commentarium rerum Graecarum
    139r-172v - Poggius Bracciolinus: Facetiae
    173r-174v - Ps.-Cicero (Petrus Paulus Vergerus): Epistula ad Franciscum Petrarcam
    175v-181r - Poggius Bracciolinus: De praestantia Caesaris at Scipionis
    181v-183r - Guarinus Veronensus: Epistula ad Leonellum Estensem
    183v-200r - Guarinus Veronensus: Epistula ad Poggium Bracciolinum
    200r-200v - Epistula quaedam
    200v-219r - Poggius Bracciolinus: Epistulae 2 ad Franciscum (Ferrarensiem?)
    219r - Poggius Bracciolinus: Epistula ad Guarinum Veronensem
    220r-237v - Licianus: De ueris narrationibus
    238r-253r - Poggius Bracciolinus: De nobilitate
    253r-261v - Sententiae philosophorum
    261v-262r - Gasparinus Barzizius: Epistula ad Andream Iulianum
    262r - Antonius Beccadellus Panormita: Carmen ad Galganum de Bichis

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1: Ps. Seneca, Epistula 12 ad Paulum (extrait).

    titre: «Seneca de remediis fortuitorum ».

    texte: «Feramus equo animo et utamur foro quod sors concessit donec inuicta felicitas finem malis imponat » (éd. C. W. Barlow, Epistolae ad Paulum et Pauli ad Senecam, Rome, 1938, p. 133, l. 6-7).

    — Epitaphium Senecae (Anthol. lat. 667).

    pas de titre.

    f. 1-1 v°: Martinvs Bracarensis seu Ps. Seneca, Formula uitae honestae (extraits).

    pas de titre.

    inc.: «Qui prudenciam sequi desideret...» (§ 2).

    expl.: «... agi ubique de ueritate tractatur etc. » (§ 5 - éd. C. W. Barlow, Martini Episcopi Bracarensis opera omnia, New Haven, 1950, p. 238-247 l. 16).

    f. 1 v°-3 v°: Seneca, De remediis fortuitorum.

    inc.: «Sitque [sic] cunctorum poetarum...».

    à la fin: «Explicit liber Senece de remediis fortuitorum ».

    f. 4-5 v°: Seneca, De remediis fortuitorum (extraits).

    titre: «Sequitur de remediis utriusque fortune ipsius Senece ».

    texte précédé du prologue: «Hunc librum composuit Seneca... » (éd. cf. supra, Pal. lat. 1539, f. 77 v°).

    inc.: «Morieris. In primis sensus conqueritur » (non identifié).

    «Morieris. Ratio respondet: Ista est hominis natura...» (2, 1).

    à la fin: «Expliciunt excerpta de remediis fortuitorum Senece ».

    ~ f. 6-51: Franciscvs Petrarca, De remediis utriusque fortunae (extraits).

    ~ f. 51: ‹Lvpatvs de Lvpatis›, Epitaphium Francisci Petrarcae.

    ~ f. 51-53: Franciscvs Petrarca, De remediis utriusque fortunae (table des extraits).

    ~ f. 53-53 v°: Franciscvs Petrarca, Collatio edita ... Romae in Capitolio tempore laureationis suae (extraits).

    ~ f. 54-58: Alkindi, De radiis (transl. lat. -extraits remaniés).

    ~ f. 59-73: Alanvs de Insvlis, Parabolae (extraits remaniés).

    2 - f. 80-114 v°: Ps. Cicero, Rhetorica ad Herennium.

    division en 4 livres.

    pas de titre.

    f. 115-116: De adtributis personae et negotio (texte remanié?).

    inc.: «‹H›ec sunt attributa persone: nomina, natura, uirtus, fortuna, habitus, affectus, studia... ».

    expl.: «... et quo iure et quare et quomodo et quando. Amen. Et sic est finis ».

    ~ f. 117 v° (add.): ‹De legislatore›.

    1) «Quando ergo legislatori maxime negotiandum circa iuuenum disciplina nec utique...» (15 lignes).

    2) «Utrum legislatori precipue communis esse debeat cura pro institutione politica feliciter continuanda... » (19 lignes).

    3 -~ f. 119-139: Leonardvs Brvnvs Aretinvs, Liber commentariorum rerum Graecarum.

    ~ f. 139-172v°: ‹Poggivs Bracciolinvs, Facetiae›.

    f. 172 v°-173: Franciscvs Petrarca, Epistula ad Ciceronem (Epist . Famil., XXIV, 3).

    f. 173-174 v°: Ps. Cicero (Petrvs Pavlvs Vergerivs), Epistula ad Franciscum Petrarcam.

    faux d’humaniste composé vers 1394.

    titre: «Cicero Francisco salutem ».

    inc.: «Sero iam tandem epistulam tuam...».

    expl. inachevé: «...quoque furor erat in hunc tamen» (éd. L. Smith, Epistolario di Pier Paolo Vergerio, Rome, 1934, p. 436-441, l. 23).

    ~ f. 175 v°-181: Poggivs Bracciolinvs, De praestantia Caesaris et Scipionis (Epistula ad Scipionem Mainentem).

    ~ f. 181 v°-183: ‹Gvarinvs Veronensis, Epistula ad Leonellum Estensem›.

    ~ f. 183 v°-200: ‹Gvarinvs Veronensis, Epistula ad Poggium Bracciolinum›.

    ~ f. 200-200 v°: ‹Epistula quaedam›.

    inc.: «Existimo magnum pondus habere apud te...».

    ~ f. 200v°-219: ‹Poggivs Bracciolinvs, Epistulae 2 ad Franciscum (Ferrarensiem ? ›.

    ~ f. 219: ‹Poggivs Bracciolinvs, Epistula ad Guarinum Veronensem›.

    ~ f. 220-237 v°: ‹Lvcianvs, De ueris narrationibus (transl. lat. Lilii Castellani Tifernatis)›.

    ~ f. 238-253: Poggivs Bracciolinvs, De nobilitate.

    ~ f. 253-261 v°: ‹Sententiae philosophorum›.

    inc.: «Socrates plurimum admirabatur eos qui lapide signa sculpserant summa ope... ».

    ~ f. 261 v°-262: ‹Gasparinvs Barzizivs, Epistula ad Andream Iulianum›.

    ~ f. 262: ‹Antonivs Beccadellvs Panormita, Carmen ad Galganum de Bichis ›.

Intervenants

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: allemande; 1 - écriture gothique cursive. Souscription datée de copiste au f. 53: «Scriptum per me Henricum de Mūnsrmē (?) arcium et medicine doctorem. Anno 1462 et finitum feria quarta ante Galli [sic]».

    2 - écriture gothique cursive.

    3 - écriture gothique cursive. Note de copiste au f. 262.

    «Codicis istius scriptor nunquam moriatur

    Quin sua peccata pure confiteatur

    Amen ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: 1-3 -peut-être Ulrich Fugger, d’après P. Lehmann, op. cit. infra ; bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 1 cote ancienne: 1287, et cote du transfert: C. 175/766).

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 206 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)
  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0234)

Bibliographie

    • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, p. 518
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 394 et 590
    • P. Kaj, Inedita Poggiana (Romanist. Jahrbuch, 20, 1969, p. 38), simple mention
    • N. Mann, The manuscripts of Petrarch's “De remediis”: a check-list (Ital. med. e uman., 14, 1971, p. 84)
    • E. Pellegrin, Manuscrits de Pétrarque à la Bibliothèque Vaticane. Supplément au catalogue de Vattasso (Ital. med. e uman., 18, 1975, 103-105).

Vie du livre

Sources des données