Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.1510

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q84802

  • Autre forme de la cote :
    • Ottob. lat. 1510
    • Bibliothèque vaticane, Ottob. lat. 1510
    • Vatican. BAV, Ott.lat.1510
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.1510
  • Conservé à : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Papier (filigranes var. Briquet 2496: Vicence, 1484; 3544: Lucques, Rome, 1434-1479; 3766: Venise 1471-1472; 3668: Rome, Pérouse, Naples, 1454-1460; 10637: Lucques, Palerme, 1467-1472; 5544: Florence, Lucques, 1496-1499, etc.), XVe s. (fin), 310 ff. (+ f. 134 bis, f. 205 bis; f. 205 bis et 310 v° blancs), 214 x 142 mm. Les f. 173-211 sont à lire dans l’ordre suivant: 176-177, 173-175, 206-211, 178-205.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-4: Livivs, Ab Vrbe condita (extraits).

    1) f. 1-2, titre: «Oratio Scipionis Af. apud Milites seditiosos».

    inc.: «Nunquam mihi defuturam orationem qua exercitum...».

    expl.: «... uobis infestius aut inimicitius consuluerunt. Finis» (XXVIII, 27, 1-29, 8).

    2) f. 2-3 v°, titre: «Oratio Q‹uinti› Fabii Maximi contra Scipionem de transferendo bello in Affricam».

    inc. f. 2 v°: «Scio inquit multis uestrum uideri P. C. rem actam...».

    expl. mutilé: «... Carthaginenses consensu Affrice fide sociorum regum moenibus suis //» (XXVIII, 40, 3-42, 12).

    2 feuillets manquent.

    3) inc. mutilé f. 4: «// semper fuit ut inquam cuique foeminȩ conuenisset...».

    expl.: «... nec in re p‹ublica› honorum nec impriuata connubii societas est. Finis» (IV, 4, 10-5, 6).

    ~ f. 4-6 v°: ‹Oratio›.

    inc.: «Si quis uestrum est uiri prestantissimi et ciues optimi qui admiretur me relicto uetere instituto...».

    ~ f. 7-11 v°: Pivs II, papa, Bulla de profectione in Turcas (nov. 1463).

    f. 11 v°: Ovidivs, Metamorphoses (extrait).

    inc.: «Nec (?) te miserande relinquam

    Et tibi nunc saltem ueniam comes inque sepulchro...».

    expl.: «... Ossibus ossa meis. At nomen nomine tangem. De Alcione» (XI, 704-707).

    ~ f. 12-17 v°: Aeneas Silvivs Piccolominevs, Oratio de Constantinopolitana clade et bello contra Turcas congregando (oct. 1454).

    ~ f. 18-21: ‹Orationes de matrimonio›.

    plusieurs paragraphes.

    inc.: «Cum multa sint Princeps illustris, Magnifici uiri, Matrone pudicissime que homines laudabilia...».

    ~ f. 21 v°-22 v°: ‹Stephanvs de Trentis ?›, Oratio episcopi Lucensis ad Pontificem.

    inc.: «Cum huius apostolicȩ sedis amplitudinem et sacram tuam maiestatem sępe ac diu...».

    ~ f. 23-25 v°: Iacobvs Araganzonivs, Oratio in clarissimo oratorum patriciorumque concessu de exercitatione oratoria habita.

    ~ f. 26-29: Franciscvs Bertinvs Lvcensis, ‹Oratio in nuptiis Alphonsi ducis Calabriae et Hippolytae Sfortiae› (a. 1465).

    ~ f. 29 v°: ‹Bartholomaevs Roverella, Oratio in nuptiis Alphonsi ducis Calabriae et Hippolytae Sfortiae›.

    ~ f. 29 v°-32 v°: Leonardvs Brvnvs Aretinvs, De studiis et litteris ad Baptistam de Malatestis.

    ~ f. 32 v°-34 v°: Leonardvs Ivstinianvs, Oratio in funere Caroli Zeni.

    f. 35-92: ‹Epistulae et Orationes›, en partie anonymes, parmi lesquelles:

    f. 38 v°-42 v°: ‹Franciscvs Bertinvs Lvcensis, Oratio ad laudem T. Liuii Patauini et eius historiae›.

    inc.: «Etsi pleniorem dicendi copiam maioremque ingenii ubertatem...» (même texte dans le ms. Milan, Bibl. Ambros., C 145 inf., f. 131-140).

    ~ f. 43-44: Iohannes Bartholomaevs Carminatvs, Oratio in funere Stephani (?) episcopi Lucensis.

    inc.: «Rerum humanarum imbecillitatem mecum reputans uarios hominum casus...».

    ~ f. 46 v°-49 v°: ‹Stephanvs de Trentis ?›, Oratio ad Eduardum Regem Britanniae.

    inc.: «Cum certum esset apud summum Pont. Paulum...».

    ~ f. 49 v°-51: Oratio ad Alphonsum Aragonum regem.

    inc.: «Salue Foelicissima regia maiestas. Gloria regni magnitudo...».

    ~ f. 51 v°-53: Pavlvs de Podio, Oratio ad Calixtum III papam.

    inc.: «Consueuerunt B. P‹ater› qui hanc ueneraturi sacratissimam et apostolicam sedem...».

    ~ f. 53 v°-56: Orationes ad Paulum II papam.

    titre: «Gratiarum modus S. F.».

    inc.: «Dignata est clementissima S‹anctitas› tua non meis meritis aut ulla uirtute...».

    ~ f. 59 v°-60 v°: Donatvs Acciaivolvs, Oratio.

    inc.: «Cum omnis res p‹ublica› Principes nationesque Christianorum incredibilem laetitiam prȩ se ferant...».

    ~ f. 66 v°-67 v°: Franciscvs Philelphvs, Lectio in Aristotelis libros politicorum.

    inc.: «Tanquam elequontiae [sic] et illustrium disciplinarum studia ad Triarios sint redacta...».

    ~ f. 67 v°-68 v°: Iohannes Bartholomaevs Carminatvs, Orationes.

    ~ f. 68 v°-70 v°: D. S. Donninvs (?), Oratio.

    ~ f. 70 v°-72: Lavrentivs Zane, Oratio.

    ~ f. 72-74: Lactantivs, ‹Institutiones diuinae› (extraits).

    f. 92-99: Cicero, Orationes (extraits).

    titre: «Ex orationibus Ciceronis».

    f. 92-92 v°: De imperio Cn. Pompei.

    expl. incomplet: «... aut praesidia periculis aut adiumenta honoribus quaeram» (par. 70).

    f. 92 v°-93 v°: Pro T. Annio Milone.

    titre: «Pro Milone».

    f. 93 v°-94: Pro Cn. Plancio.

    titre: «Pro Cn. Planco».

    f. 94-95: Pro P. Sulla .

    titre: «Pro P. Sylla».

    inc. incomplet f. 94 v°: «Non enim una ratio defensionis ea quae posita est...» (§ 4).

    expl. (texte abrégé ?): «... uestra leuatur potiusque acerbitatem uiolatus esse uideretur».

    f. 95-96: Pro M. Marcello.

    titre: «Pro M. Marcello».

    expl. incomplet: «... sed ut de communi omnium salute sentio» (§ 33 fin).

    f. 96: Pro Q. Ligario.

    titre: «Pro Q. Ligario».

    f. 96 v°: Pro rege Deiotaro.

    titre: «Pro R. Deio [sic]».

    expl. incomplet: «... Quid de uirtute grauitate constantia eius dicam» (cf. § 37).

    f. 96 v°-97: Pro A. Cluentio.

    titre: «Pro A. Cluentio habito [sic]».

    f. 97: Pro P. Quinctio.

    titre: «Pro P. Quintio».

    expl. incomplet (ou abrégé ?): «... dum existimatio est integra facile consolatur honestas aegestatem».

    f. 97 v°-98 v°: Pro L. Flacco.

    titre: «Pro L. Flacco».

    inc. incomplet: «Sed quoniam iudices multa nos...» (§ 3, début).

    f. 98 v°: Cum populo gratias egit.

    titre: «Agit gratias de reditu».

    f. 99: Cum senatui gratias egit.

    titre: «Agit gratias et ueni‹am› (?)».

    f. 99-100: Ps. Cicero, Oratio pridie quam in exilium iret (extraits).

    titre: «Pridie quam iret in exilium».

    f. 100-103 v°: Cicero, Orationes (extraits).

    f. 100: De domo sua.

    titre: «Pro domo sua».

    expl. (remaniement de la dernière phrase ?): «... qui nunc ita uult senatus ut manibus uestris in (?) iisdem sedibus domum nostram rehedificetis».

    — De haruspicum responsis.

    inc.: «Etenim quis est tam uecors qui cum suspexerit...».

    expl.: «... uideat hoc imperium natum auctum et redentum» (§ 19).

    f. 100 v°-101 v°: Pro L. Murena.

    titre: «Pro L. Murena».

    inc. incomplet (en marge l’inc. normal: «Quod deprecatus sum»): «Nemo enim fere saltat sobrius nisi forte insaniat...» (§ 13).

    f. 101 v°: Pro L. Cornelio Balbo.

    titre: «Pro Cornelio Balbo».

    inc. incomplet: «O nationes urbes populi tetrarche tyrannis...» (§ 13).

    expl. (abrégé): «... Vt queque res turpissima ita celeriter iudicanda neque mali tarditate afferat».

    f. 101 v°-102: Pro Sex. Roscio Amerino.

    titre: «Pro Sexto Roscio Amerino».

    expl. (texte abrégé ?): «... arbitror pertinere ea pro me ipso et animi mei sensu ac dolore pronuncio».

    f. 102-103 v°: Pro P. Sestio.

    titre: «Pro P. Sextio».

    expl. (abrégé): «... custodire diligenter et ab omnibus tutius concedat per infinitam clementiam (?)».

    f. 103 v°-145 v°: ‹Orationes›, la plupart anonymes et sans titres, parmi lesquelles:

    ~ f. 115-116 v°: «Oratio funebris in laudem mulieris».

    ~ f. 120 v°-122 v°: «In laudem Theologiae».

    ~ f. 122 v°-123 v°: «In laudem Logices et Physices».

    ~ f. 123 v°-125 v°: «Laus amplissima (?) theologiae».

    ~ f. 126-127: «In laudem matrimonii».

    ~ f. 127-128 v°: «Pro aduentu legati».

    ~ f. 143 v°-145: «In laudem Eloquentiae».

    ~ f. 145-145 v°: «In aduentu Generalis».

    f. 145 v°: Livivs, Ab Vrbe condita (extraits abrégés ?).

    inc.: «Scipio Affricanus apud Liuium humanȩ infirmitatis meminit et quecumque agimus mille causibus subiecta etiam non ignorat...» (cf. XXX, 31, 6).

    expl.: «... superuacaneum sit. Quid ne te tibi commendo plurimum commendo» (13 lignes, non identifié).

    ~ f. 146-164: ‹Explicationes nominum et uerborum›.

    inc. (en marge: «Achilles»): «Achillis a matre tinctus in Stigia palude totum inlesum dedit...».

    f. 164-167 v°: Donatvs, Ars maior (III).

    pas de titre.

    ~ f. 167 v°-173: ‹Explicationes nominum et uerborum›.

    plusieurs séries de mots classés alphabétiquement.

    inc.: «Acyrologia. Ia. in propria (?) locutio componitur enim ex...».

    f. 173-211 v°: Iohannes Bartholomaevs Carminatvs, Commentarius in Terentii Andriam.

    titre f. 176 marge supér.: «Recollecta Terentii per Io. Bartholomeum Brixiensem».

    (Prol.) inc.: «Inter multa genera poetarum et species comici quoque numerari...».

    (comment.) inc. f. 173: «Vos istec intro. In prologo Terentius reprehendit poetam inuidum Licinium attentos auditores reddidit...».

    expl. f. 205 v°: «... docilis est ille qui attente uult audire. Taciturnitas species est confessionis. Finis Andriȩ».

    f. 205 v°: Sallvstivs (?), Excerptum.

    titre: «Salustius [sic]».

    texte: «Neque enim cuiquam suȩ iniurie parue uidentur» (non identifié).

    — Vergilivs, Aeneis (extrait).

    titre: «Virgilius in VI° de confessione...».

    inc.: «Gnosius hec Rhadamatus [sic] habet durissima regna...».

    expl.: «... distulit in seram conmissa piacula mortem» (VI, 566-569).

    f. 212-239 v°: Commentarius in Plauti comoedias.

    f. 212-236 v°: Amphitruo.

    pas de titre.

    inc.: «In faciem uorsus...» (le f. 212-212 v° est d’une écriture très cursive presque illisible).

    expl.: «... Aricia... nominis urbem ab Archilo postea [sic pour «poeta» ?] Siculo conditam» (cf. Solinvs, Collectanea rerum memorabilium, 2, 10).

    «Arii populi Scythiȩ» (non identifié, ces noms ne se trouvent pas dans l'Amphitruo).

    f. 236 v°-239 v°: Aulularia.

    titre: «Aulularia».

    inc.: «Nequis miretur. Comedia aut a facto aut a persona aut ab euentu nomen accepit...».

    expl. mutilé ?: «... honustus cum h. cui ipsum honus est honori ab honore honeratus contra ab onere //» (v. 414).

    ~ f. 240-251 v°: ‹Explicationes nominum et uerborum seu Commentarius ?›

    f. 252-263 v°: Livivs, Ab Vrbe condita (extraits commentés et interpolés ?).

    (comment.) inc.: «Ignorare inquit. Anno quingentesimo quadragesimo ab Vrbe condita P. Sulpitius consul ad suscipiendum bellum contre Philippum Macedonem orationem habuit...».

    expl. f. 252 v°: «... totum orbem uictores peragrare».

    (texte) inc.: «Ignorare inquit uidemini mihi Qui‹rites› non utrum bellum...».

    expl. f. 253: «... leta omnia prosperaque portendere» (XXXI, 7, 2-15).

    (gloses) inc.: «Ab hac oratione sub hanc orationem. iusserunt quia iubebat semper populus...» (cf. XXXI, 8, 1).

    ensuite le texte ne paraît plus se rapporter à Tite-Live, on trouve en marge le nom «Terentius»; les f. 261-263 contiennent des explications d’une série de mots commençant par la lettre P:

    expl. f. 263: «... Phago... quia prius homines glandibus uescebantur» (non identifié).

    (texte) titre: «M. Portii Catonis Oratio pro lege Oppia».

    inc.: «Si in sua quisque nostrum. Si in sua quisque nostrum matres familie Quirites...».

    expl. mutilé: «... quibus omnibus constrictas uix tamen continere potestis //» (XXXIV, 2, 1-3, 1).

    f. 264-270: Leonardvs Brvnvs Aretinvs, Vita Ciceronis seu Cicero nouus.

    expl. inachevé: «... dixit aliquid de facultate dicendi ad Platonis dialogos sic scriptos».

    f. 270-310: Ps. Leonardvs Brvnvs Aretinvs, Commentarius in libros Ciceronis de officis.

    inc.: «Autor quem in manibus habemus est Cicero. Liber inscribitur De Officiis et maxime ad mores pertinet...».

    expl. inachevé: «... existimare... ita dicens derogito et recogito licet non quicumque cogitat statim recogitat» (cf. I, 25, 87).

Intervenant

Ancien possesseur

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, écritures humanistiques cursives, petites et très serrées dont l’une a quelquefois la caractéristique du g ouvert de Pomponio Leto et de son cercle.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: le cardinal P. Ottoboni (cotes de Bianchini ?: Q. 4. 16 ou I. 8. 102).

Notes

Source des données : Biblissima

Bibliographie

  • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, 1967, p. 430 (brève description).

Vie du livre

Source des données