Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q84802
Manifeste IIIF
Numérisation :
Papier (filigranes var. Briquet 2496: Vicence, 1484; 3544: Lucques, Rome, 1434-1479; 3766: Venise 1471-1472; 3668: Rome, Pérouse, Naples, 1454-1460; 10637: Lucques, Palerme, 1467-1472; 5544: Florence, Lucques, 1496-1499, etc.), XVe s. (fin), 310 ff. (+ f. 134 bis, f. 205 bis; f. 205 bis et 310 v° blancs), 214 x 142 mm. Les f. 173-211 sont à lire dans l’ordre suivant: 176-177, 173-175, 206-211, 178-205.
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
f. 1-4: Livivs, Ab Vrbe condita (extraits).
1) f. 1-2, titre: «Oratio Scipionis Af. apud Milites seditiosos».
inc.: «Nunquam mihi defuturam orationem qua exercitum...».
expl.: «... uobis infestius aut inimicitius consuluerunt. Finis» (XXVIII, 27, 1-29, 8).
2) f. 2-3 v°, titre: «Oratio Q‹uinti› Fabii Maximi contra Scipionem de transferendo bello in Affricam».
inc. f. 2 v°: «Scio inquit multis uestrum uideri P. C. rem actam...».
expl. mutilé: «... Carthaginenses consensu Affrice fide sociorum regum moenibus suis //» (XXVIII, 40, 3-42, 12).
2 feuillets manquent.
3) inc. mutilé f. 4: «// semper fuit ut inquam cuique foeminȩ conuenisset...».
expl.: «... nec in re p‹ublica› honorum nec impriuata connubii societas est. Finis» (IV, 4, 10-5, 6).
~ f. 4-6 v°: ‹Oratio›.
inc.: «Si quis uestrum est uiri prestantissimi et ciues optimi qui admiretur me relicto uetere instituto...».
~ f. 7-11 v°: Pivs II, papa, Bulla de profectione in Turcas (nov. 1463).
f. 11 v°: Ovidivs, Metamorphoses (extrait).
inc.: «Nec (?) te miserande relinquam
Et tibi nunc saltem ueniam comes inque sepulchro...».
expl.: «... Ossibus ossa meis. At nomen nomine tangem. De Alcione» (XI, 704-707).
~ f. 12-17 v°: Aeneas Silvivs Piccolominevs, Oratio de Constantinopolitana clade et bello contra Turcas congregando (oct. 1454).
~ f. 18-21: ‹Orationes de matrimonio›.
plusieurs paragraphes.
inc.: «Cum multa sint Princeps illustris, Magnifici uiri, Matrone pudicissime que homines laudabilia...».
~ f. 21 v°-22 v°: ‹Stephanvs de Trentis ?›, Oratio episcopi Lucensis ad Pontificem.
inc.: «Cum huius apostolicȩ sedis amplitudinem et sacram tuam maiestatem sępe ac diu...».
~ f. 23-25 v°: Iacobvs Araganzonivs, Oratio in clarissimo oratorum patriciorumque concessu de exercitatione oratoria habita.
~ f. 26-29: Franciscvs Bertinvs Lvcensis, ‹Oratio in nuptiis Alphonsi ducis Calabriae et Hippolytae Sfortiae› (a. 1465).
~ f. 29 v°: ‹Bartholomaevs Roverella, Oratio in nuptiis Alphonsi ducis Calabriae et Hippolytae Sfortiae›.
~ f. 29 v°-32 v°: Leonardvs Brvnvs Aretinvs, De studiis et litteris ad Baptistam de Malatestis.
~ f. 32 v°-34 v°: Leonardvs Ivstinianvs, Oratio in funere Caroli Zeni.
f. 35-92: ‹Epistulae et Orationes›, en partie anonymes, parmi lesquelles:
f. 38 v°-42 v°: ‹Franciscvs Bertinvs Lvcensis, Oratio ad laudem T. Liuii Patauini et eius historiae›.
inc.: «Etsi pleniorem dicendi copiam maioremque ingenii ubertatem...» (même texte dans le ms. Milan, Bibl. Ambros., C 145 inf., f. 131-140).
~ f. 43-44: Iohannes Bartholomaevs Carminatvs, Oratio in funere Stephani (?) episcopi Lucensis.
inc.: «Rerum humanarum imbecillitatem mecum reputans uarios hominum casus...».
~ f. 46 v°-49 v°: ‹Stephanvs de Trentis ?›, Oratio ad Eduardum Regem Britanniae.
inc.: «Cum certum esset apud summum Pont. Paulum...».
~ f. 49 v°-51: Oratio ad Alphonsum Aragonum regem.
inc.: «Salue Foelicissima regia maiestas. Gloria regni magnitudo...».
~ f. 51 v°-53: Pavlvs de Podio, Oratio ad Calixtum III papam.
inc.: «Consueuerunt B. P‹ater› qui hanc ueneraturi sacratissimam et apostolicam sedem...».
~ f. 53 v°-56: Orationes ad Paulum II papam.
titre: «Gratiarum modus S. F.».
inc.: «Dignata est clementissima S‹anctitas› tua non meis meritis aut ulla uirtute...».
~ f. 59 v°-60 v°: Donatvs Acciaivolvs, Oratio.
inc.: «Cum omnis res p‹ublica› Principes nationesque Christianorum incredibilem laetitiam prȩ se ferant...».
~ f. 66 v°-67 v°: Franciscvs Philelphvs, Lectio in Aristotelis libros politicorum.
inc.: «Tanquam elequontiae [sic] et illustrium disciplinarum studia ad Triarios sint redacta...».
~ f. 67 v°-68 v°: Iohannes Bartholomaevs Carminatvs, Orationes.
~ f. 68 v°-70 v°: D. S. Donninvs (?), Oratio.
~ f. 70 v°-72: Lavrentivs Zane, Oratio.
~ f. 72-74: Lactantivs, ‹Institutiones diuinae› (extraits).
f. 92-99: Cicero, Orationes (extraits).
titre: «Ex orationibus Ciceronis».
f. 92-92 v°: De imperio Cn. Pompei.
expl. incomplet: «... aut praesidia periculis aut adiumenta honoribus quaeram» (par. 70).
f. 92 v°-93 v°: Pro T. Annio Milone.
titre: «Pro Milone».
f. 93 v°-94: Pro Cn. Plancio.
titre: «Pro Cn. Planco».
f. 94-95: Pro P. Sulla .
titre: «Pro P. Sylla».
inc. incomplet f. 94 v°: «Non enim una ratio defensionis ea quae posita est...» (§ 4).
expl. (texte abrégé ?): «... uestra leuatur potiusque acerbitatem uiolatus esse uideretur».
f. 95-96: Pro M. Marcello.
titre: «Pro M. Marcello».
expl. incomplet: «... sed ut de communi omnium salute sentio» (§ 33 fin).
f. 96: Pro Q. Ligario.
titre: «Pro Q. Ligario».
f. 96 v°: Pro rege Deiotaro.
titre: «Pro R. Deio [sic]».
expl. incomplet: «... Quid de uirtute grauitate constantia eius dicam» (cf. § 37).
f. 96 v°-97: Pro A. Cluentio.
titre: «Pro A. Cluentio habito [sic]».
f. 97: Pro P. Quinctio.
titre: «Pro P. Quintio».
expl. incomplet (ou abrégé ?): «... dum existimatio est integra facile consolatur honestas aegestatem».
f. 97 v°-98 v°: Pro L. Flacco.
titre: «Pro L. Flacco».
inc. incomplet: «Sed quoniam iudices multa nos...» (§ 3, début).
f. 98 v°: Cum populo gratias egit.
titre: «Agit gratias de reditu».
f. 99: Cum senatui gratias egit.
titre: «Agit gratias et ueni‹am› (?)».
f. 99-100: Ps. Cicero, Oratio pridie quam in exilium iret (extraits).
titre: «Pridie quam iret in exilium».
f. 100-103 v°: Cicero, Orationes (extraits).
f. 100: De domo sua.
titre: «Pro domo sua».
expl. (remaniement de la dernière phrase ?): «... qui nunc ita uult senatus ut manibus uestris in (?) iisdem sedibus domum nostram rehedificetis».
— De haruspicum responsis.
inc.: «Etenim quis est tam uecors qui cum suspexerit...».
expl.: «... uideat hoc imperium natum auctum et redentum» (§ 19).
f. 100 v°-101 v°: Pro L. Murena.
titre: «Pro L. Murena».
inc. incomplet (en marge l’inc. normal: «Quod deprecatus sum»): «Nemo enim fere saltat sobrius nisi forte insaniat...» (§ 13).
f. 101 v°: Pro L. Cornelio Balbo.
titre: «Pro Cornelio Balbo».
inc. incomplet: «O nationes urbes populi tetrarche tyrannis...» (§ 13).
expl. (abrégé): «... Vt queque res turpissima ita celeriter iudicanda neque mali tarditate afferat».
f. 101 v°-102: Pro Sex. Roscio Amerino.
titre: «Pro Sexto Roscio Amerino».
expl. (texte abrégé ?): «... arbitror pertinere ea pro me ipso et animi mei sensu ac dolore pronuncio».
f. 102-103 v°: Pro P. Sestio.
titre: «Pro P. Sextio».
expl. (abrégé): «... custodire diligenter et ab omnibus tutius concedat per infinitam clementiam (?)».
f. 103 v°-145 v°: ‹Orationes›, la plupart anonymes et sans titres, parmi lesquelles:
~ f. 115-116 v°: «Oratio funebris in laudem mulieris».
~ f. 120 v°-122 v°: «In laudem Theologiae».
~ f. 122 v°-123 v°: «In laudem Logices et Physices».
~ f. 123 v°-125 v°: «Laus amplissima (?) theologiae».
~ f. 126-127: «In laudem matrimonii».
~ f. 127-128 v°: «Pro aduentu legati».
~ f. 143 v°-145: «In laudem Eloquentiae».
~ f. 145-145 v°: «In aduentu Generalis».
f. 145 v°: Livivs, Ab Vrbe condita (extraits abrégés ?).
inc.: «Scipio Affricanus apud Liuium humanȩ infirmitatis meminit et quecumque agimus mille causibus subiecta etiam non ignorat...» (cf. XXX, 31, 6).
expl.: «... superuacaneum sit. Quid ne te tibi commendo plurimum commendo» (13 lignes, non identifié).
~ f. 146-164: ‹Explicationes nominum et uerborum›.
inc. (en marge: «Achilles»): «Achillis a matre tinctus in Stigia palude totum inlesum dedit...».
f. 164-167 v°: Donatvs, Ars maior (III).
pas de titre.
~ f. 167 v°-173: ‹Explicationes nominum et uerborum›.
plusieurs séries de mots classés alphabétiquement.
inc.: «Acyrologia. Ia. in propria (?) locutio componitur enim ex...».
f. 173-211 v°: Iohannes Bartholomaevs Carminatvs, Commentarius in Terentii Andriam.
titre f. 176 marge supér.: «Recollecta Terentii per Io. Bartholomeum Brixiensem».
(Prol.) inc.: «Inter multa genera poetarum et species comici quoque numerari...».
(comment.) inc. f. 173: «Vos istec intro. In prologo Terentius reprehendit poetam inuidum Licinium attentos auditores reddidit...».
expl. f. 205 v°: «... docilis est ille qui attente uult audire. Taciturnitas species est confessionis. Finis Andriȩ».
f. 205 v°: Sallvstivs (?), Excerptum.
titre: «Salustius [sic]».
texte: «Neque enim cuiquam suȩ iniurie parue uidentur» (non identifié).
— Vergilivs, Aeneis (extrait).
titre: «Virgilius in VI° de confessione...».
inc.: «Gnosius hec Rhadamatus [sic] habet durissima regna...».
expl.: «... distulit in seram conmissa piacula mortem» (VI, 566-569).
f. 212-239 v°: Commentarius in Plauti comoedias.
f. 212-236 v°: Amphitruo.
inc.: «In faciem uorsus...» (le f. 212-212 v° est d’une écriture très cursive presque illisible).
expl.: «... Aricia... nominis urbem ab Archilo postea [sic pour «poeta» ?] Siculo conditam» (cf. Solinvs, Collectanea rerum memorabilium, 2, 10).
«Arii populi Scythiȩ» (non identifié, ces noms ne se trouvent pas dans l'Amphitruo).
f. 236 v°-239 v°: Aulularia.
titre: «Aulularia».
inc.: «Nequis miretur. Comedia aut a facto aut a persona aut ab euentu nomen accepit...».
expl. mutilé ?: «... honustus cum h. cui ipsum honus est honori ab honore honeratus contra ab onere //» (v. 414).
~ f. 240-251 v°: ‹Explicationes nominum et uerborum seu Commentarius ?›
f. 252-263 v°: Livivs, Ab Vrbe condita (extraits commentés et interpolés ?).
(comment.) inc.: «Ignorare inquit. Anno quingentesimo quadragesimo ab Vrbe condita P. Sulpitius consul ad suscipiendum bellum contre Philippum Macedonem orationem habuit...».
expl. f. 252 v°: «... totum orbem uictores peragrare».
(texte) inc.: «Ignorare inquit uidemini mihi Qui‹rites› non utrum bellum...».
expl. f. 253: «... leta omnia prosperaque portendere» (XXXI, 7, 2-15).
(gloses) inc.: «Ab hac oratione sub hanc orationem. iusserunt quia iubebat semper populus...» (cf. XXXI, 8, 1).
ensuite le texte ne paraît plus se rapporter à Tite-Live, on trouve en marge le nom «Terentius»; les f. 261-263 contiennent des explications d’une série de mots commençant par la lettre P:
expl. f. 263: «... Phago... quia prius homines glandibus uescebantur» (non identifié).
(texte) titre: «M. Portii Catonis Oratio pro lege Oppia».
inc.: «Si in sua quisque nostrum. Si in sua quisque nostrum matres familie Quirites...».
expl. mutilé: «... quibus omnibus constrictas uix tamen continere potestis //» (XXXIV, 2, 1-3, 1).
f. 264-270: Leonardvs Brvnvs Aretinvs, Vita Ciceronis seu Cicero nouus.
expl. inachevé: «... dixit aliquid de facultate dicendi ad Platonis dialogos sic scriptos».
f. 270-310: Ps. Leonardvs Brvnvs Aretinvs, Commentarius in libros Ciceronis de officis.
inc.: «Autor quem in manibus habemus est Cicero. Liber inscribitur De Officiis et maxime ad mores pertinet...».
expl. inachevé: «... existimare... ita dicens derogito et recogito licet non quicumque cogitat statim recogitat» (cf. I, 25, 87).
Origine: italienne, écritures humanistiques cursives, petites et très serrées dont l’une a quelquefois la caractéristique du g ouvert de Pomponio Leto et de son cercle.
Possesseur: le cardinal P. Ottoboni (cotes de Bianchini ?: Q. 4. 16 ou I. 8. 102).
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF