Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1403

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q281032

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Parch., XIIe s., sauf f. 107-108 refaits au XVe s., et f. I v°-2 v°, 108 v°-110, add. du XVe s., I + 110 ff. (f. 110 v° blanc), 165 x 107 mm. Abondantes gloses marginales et interlinéaires contemporaines et plus récentes de plusieurs mains des XIIIe-XIVe s.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • ~ f. I v° (add. du XVe s.) marge supér.: ‹Carmen›.

    inc.: «Altum subtile dicas sublime profundum

    Erubet eous aurora pallet...» (3 v. avec gloses interlinéaires).

    f. I v°: Martialis, Epigrammata (extraits).

    inc.: «Rumpitur inuidia quidam clarissime [sic] Iuli.»...

    expl.: «... Monstramur digito» (v. 4) «quod amamur quodque probamur» (v. 11).

    «Rumpatur quisquis rumpitur inuidia» (IX, 97 v. 1-2, 9-10, 7-8, 5-6, 3, 4 et 11 en partie, 12 - cf. H. Walther, Initia Carminum, n° 16935 et R. Badali, op. cit. infra, p. 84).

    — ‹De Caesare›.

    texte: «Inaudita Cesaris clementia benignitasque adeo extitit extitit [sic] ut in seruanda patria usus est permagna moderatione quod perspicuum reddiderit omnibus se longe pluris fecisse semper patriȩ salutem atque dignitatem quam suam». (non identifié).

    f. 1 (add. du XVe s., d’une autre main): Qvintilianvs, Institutio oratoria (extrait).

    titre: «Quintilianus L‹ibr›o X institutionum orat.».

    inc.: «Lucanus ardens et concitatus...».

    expl.: «... quam poetis imitandus» (X, 1, 90).

    ~ —‹Carmen›.

    titre (en marge): «Carmina a (ou «que».) Pompeio in foribus urbis Athen‹arum› infixa».

    texte: «Quantum ultra uiros cernis tantum ipse deus es

    Te moramur te uidimus comitamur colimus» (2 vers, non identifié).

    f. 1-2 v° (add. du XVe s.): Stativs, Siluae (extrait).

    pas de titre.

    inc.: «Lucani proprium diem frequentet...».

    expl. mutilé: «... Seu pacis merito nemus recluse //» (II, 7, 1-111).

    f. 3-108 v°: Lvcanvs, De bello ciuili.

    pas de titre.

    (gloses) inc. f. 5 v° en marge (avec lettres renvoyant aux mots du texte): «A. ‹cf. «Quo»., 191› id est cur sunt nobis grauia ad portandum in hostes. B. ‹cf. «iure», ibid.› si pro iusta causa in hostes uenitis...» (cf., I, 191).

    f. 12 marge supér.: «... deserta ab hominibus et ita fatigata quod furor lassus uidebatur». (liv. I, fin).

    (texte) f. 42 marge infér. (add. du XIVe s.-XVe s.): «Et miscere manus... Non tam leta tulit, uade in principio huius lateris». (IV, 773-784 qui manquent dans le texte avec renvoi au début du f. 42).

    f. 106 v°: «... Misit in Egypton primo quoque sole calentem //» (X, 435).

    f. 107 (XVe s.): «// Cum procul a muris aties...».

    f. 108 v° (add. du XVe s.): Tacitvs, Annales (abrégé et extrait).

    titre: «Apud Cornelium Tacitum legitur».

    inc.: «Consulibus Syluio Nerua et Attico Vestino coniurationem coeptam et in primis Lucanum Anneum coniurasse quod phamam [sic] carminis eius premebat... Sed Nero post mortem multorum Lucani cędem imperauit». (abrégé, cf. XV, § 48, 49, 56, 70).

    — «Is profluente sanguine ubi frigescere pedes...».

    Expl.: «... uersus ipsos rettulit atque illi suprema uox fuit». (XV, § 70).

    f. 108 v°-109: Svetonivs, Vita Lucani.

    titre: «Ex dimidiato codice particula ad poetȩ huius vitam pertinens sumpta».

    inc.: «Prima ingenii experimenta...».

    expl. incomplet: «... brachia ad secandas uenas prebuit medico» (la dernière phrase manque - éd. C. Hosius, M. Annaei Lucani belli ciuilis libri decem , Teubner, 1913, p. 332-333 ; C. L. Roth, C. Suetonii Tranquilli... De grammaticis et rhetoribus deperditorum librorum reliquiae, Teubner, 1924, p. 299-300 ; A. Rostagni, Suetonio, De poetis e biografi minori, Turin, 1944, p. 143... ; C. Braidotti, Le vite antiche di M. Anneo Lucano, Bologne, 1972, p. 219...).

    f. 109-109 v°: Ps. Vacca, Vita Lucani.

    pas de titre.

    inc.: «M. Annevs Lucanus patrem habuit M. Anneum Melam...».

    expl.: «... ut belli ciuilis uideantur accessio» (éd. C. Hosius, op. cit. p. 334-336 ; A. Rostagni, op. cit. p. 178... ; C. Braidotti, op. cit., p. 35...).

    f. 109 v°: Martialis, Epigrammata (extraits).

    pas de titre.

    1) inc.: «Verona docti syllabas amat uatis...».

    «... Nec me tacebit Bilbilis» (I, 61, 12 vers).

    2) «Hec est illa dies que magni conscia partus

    Lucanum populis et tibi Polla dedit» (VII, 21, v. 1-2).

    ~ f. 110 parmi les notes et gloses de plusieurs mains: ‹Carmen›.

    inc.: «Mille tenet cuneus trecentum continet ala...». (4 v. - cf. supra Ottob. lat. 1345, f. 40 v°).

    — (add. d’une autre main): ‹Carmen de uentis›.

    inc.: «Sunt Subsolanus Vulturnus et Eurus Eos...» (4 v. - cf. H. Walther, Initia Carminum..., n° 18872).

    — sur un morceau de papier collé au bas de la page (add.):

    ‹Sophocles, Aiax› (graece -extraits: v. 554-554 b et 550-551).

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: française, petite écriture légèrement anguleuse, sauf f. 107-108 v°: texte complété d’une écriture humanistique italienne assez ronde: au f. 108 v° note du copiste:

    «Finito libro Referatur gratia Christo.

    Sor-te Beat-orum Scrip-tor Li-bri poci-atur

    Mor-te reprenss-orum Rap-tor Li-bri mori-atur

    f. I v°-2 v° et 108 v°-110 additions de plusieurs écritures humanistiques italiennes cursives.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: on lit aux rayons ultra-violets en haut du f. 1: «Codex S. (ou «f» ?) hieronimi (?) conuentus (?)» (XVe s.) ; Federico Ceruti de Vérone (1541-1611 ?), f. 1: «FEDERICI CERVTI»; Jean et Pierre Michon Bourdelot, f. 3: «Bourdelot» (n° 145 de leur catalogue); Reine Christine de Suède (cote 1675 au f. I v°).

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 185 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)

Bibliographie

  • R. Badali, I codici Romani di Lucano. III... 1975, p. 15-18, n° 41: description détaillée, p. 64: variantes et p. 84: add.

Vie du livre

Source des données