Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q281494
Parch. f. 1-58, XIVe s. et papier, f. 59-130 (filigrane f. 92-107: var. Briquet 15557 ?, les autres filigranes sont à peine visibles), XVe s., 130 ff. + 1 f. (+ f. 91 bis), 216 x 150 mm. Recueil de plusieurs parties: 1) f. 1-58; 2) f. 59-91 bis; 3) f. 92-107, 2 col.; 4) f. 108-[131].
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
2 - f. 59-62: Cicero, Epistulae ad familiares (extraits).
inc.: «M.C.S.D. Curioni. Sera gratulatio reprehendi non solet...» (II, 7).
suivi des ep. XIII, 40; IV, 5 et 6.
expl.: «... et benefitio quiescendi. Vale» (IV, 6).
f. 62-91 v°, florilège d’extraits classiques, médiévaux et humanistiques, parmi lesquels:
f. 62: Valerivs Maximvs (?): Facta et dicta memorabilia (?) (extrait).
titre: «Valerius».
inc.: «Pax et tranquillitas mentis simplicitas cordis Amoris uinculum...».
expl.: «... ad concordiam prouocat et omnibus est gratiosa humilis» (4 lignes non identifiées).
— Vergilivs, Aeneis (extrait).
titre: «Virgilius in libro sexto».
inc.: «Tu regere imperio populos Romane memento...».
expl.: «... Sic pater Anchises etc.» (VI, 851-854).
f. 63: Cicero, De officiis (extrait).
titre: «Tullius de offitiis».
texte: «Fundamentum enim precipue commendationis et fame est iustitia sine nichil potest esse laudabile» (II, 20, 71 fin).
suivi sans séparation d’un texte de 8 lignes non identifié:
inc.: «Iustitia quidem sola humanum genus conciliat omnem mortalium societatem...».
expl.: «... si tollatur ne dum urbes sed orbis ipse constare non possit».
f. 63-63 v°: Valerivs Maximvs, Facta et dicta memorabilia (extraits).
1) titre: «Valerius».
texte: «Nichil est tam preclarum atque magnificum quod non moderation‹em› temperari egeat» (non identifié).
2) texte: «Idem. Hoc enim iustissimos uiros precepit ut priuatas facultates negligeret publicasque amplissimas esse censuerunt» (non identifié).
3) texte: «Idem. Fidum et altum rey P. pectus est silentiique salubritate munitum atque uallatum undique» (II, 2, 1).
4) texte: «Idem. Longus et beatus honor est an sit sine offitio potior debet probis dignitas sine uita quam uita sine dignitate» (non identifié).
5) titre: «Valerius».
texte: «Vt limine intrantes abiecta priuata caritate publicam induebant» (II, 2, 1).
f. 63 v°: Cicero, Somnium Scipionis (extrait).
titre: «Scipio».
inc.: «Nichil esse illi principi deo qui omnem mundum regit...».
expl.: «... celo profecti et illuc reuertuntur» (3, 1).
— Macrobivs, Commentarius in Somnium Scipionis (extrait).
titre: «Macrobius de sonno [sic] Scipionis».
inc.: «Sed quo tu scis Africam alie non ad R.P. tum tandem...».
expl.: «... uby sempiterno euo fruatur» (I, 4, 4).
— Cicero, De officiis (extrait).
texte: «Negligere quod quisque de se sentiat non solum arrogantis est sed etiam omni modo dissoluti» (I, 28, 99).
— Cicero, Orationes in M. Antonium Philippicae (extrait).
suit sans séparation le texte précédent.
inc.: «In corpore si quid huius est quod reliquo noceat...».
expl.: «... quod pestiferum est amputetur» (VIII, 5, 15).
f. 64: Ps. Seneca, Octauia (extrait).
titre: «Deu (?) Tragediarum».
inc.: «Pulcrum eminere inter illustres uiros...».
expl.: «... Hec summa uirtus petitur hac celum uia» (v. 472-476).
titre: «Tullius de offitiis in primo».
inc.: «Omnino qui rey p. sunt profuturi...».
expl.: «... ut enim tutela sic procuratio rey p. etc.» (I, 25, 85).
— Seneca, Herculens furens (extrait).
titre: «Inuocationes tragediarum».
inc.: «O Lucis alme retor et celi decus...».
expl.: «... Da Phebe ueniam» (v. 592-595).
f. 64 v°: Lvcanvs, De bello ciuili (extrait).
titre: «Lucanus».
inc.: «Nunc ades eterno complectens omnia nexu...».
expl.: «... Et sacer orbis amor» (IV, 189-191).
— Cicero (?), De natura deorum (?) (extrait).
titre: «Tullius de natura deorum».
texte: «Princeps celorum ad uota mea conscenda benignus ut queam undique ablatis procellis ad portum uenire quietum» (non identifié, ne paraît pas de Cicéron).
titre: «Virgilius in tertio [sic]».
inc.: «Iuppiter omnipotens precibus si flecteris ullis...».
expl.: «... Da in auxilium pater etc.» (II, 689-691).
~ f. 75 v°: Gvarinvs Veronensis, Oratio ad matrimonium.
inc.: «HVMANVM genus costat [sic] paruo tempore fuisse duraturus uiri illustres nisi...».
~ f. 80-82 v°: Leonardvs Brvnvs Aretinvs, Epistula ad Iohannem Marrasium Siculum.
~ f. 82 v°: Leonardvs Brvnvs Aretinvs, Oratio nobilis.
inc.: «Quicumque praecepta dat hominibus ad uitam moresque...».
~ f. 84: Socrates, Epistula ad Niciam Hermagidae filium (transl. lat.).
inc.: «Fertur quidam et iam ad humanas doctrina [sic] aptum discipulum elephantem esse...».
~ f. 86-88: Lombardvs a Serico, Epistula ad Franciscum Petrarcam de bono solitudinis.
~ f. 88: Franciscvs Petrarca, Epistula ad Italiam (Epist. metricae III, 24).
~ f. 89-89 v°: Epistula Otricolani cuiusdam ad gubernatorem ciuitatis Reatinae.
3 - f. 92-107 v°: Seneca, Opera (extraits).
f. 92-93: De tranquillitate animi (extraits).
titre préparé pour le rubricateur f. 92 en bas: «Incipit liber quidam Senece de tranquillitate animi»; en haut (add. d’une main plus récente): «Seneca de tranquillitate animi et beata uita».
inc.: «IN me Serena [sic] quedam et uitia apparent in aperto portam [sic] quedam...» (1, 1).
expl.: «... et auditorem [sic] in omnes conatus facit» (17, 8).
f. 93-97: Epistulae ad Lucilium (extraits remaniés).
pas de titre, suivent sans séparation le texte précédent.
inc.: «Non tamen hoc faciendum est sepe ne transiret in consuetudinem omnia autem remedia non multum proficiunt nisi assidua cura ponas assidue animum primum tui corporis fugam sistende [sic] plurimum remedia...» (cf. ep. 69, 1-2).
expl.: «... longa penitentia tenuit que ad salutaria mitigatis effectibus uenit» (68, 14 -mêmes extraits à la suite des extraits du De tranquillitate animi dans les mss. Chigi H. IV. 105, f. 248-254 v° et H. IV. 108, f. 41 v°-50, cf. supra).
f. 97-98: De uita beata (extraits).
titre préparé pour le rubricateur f. 97 en bas: «Incipit libellus quidam Senece de beata uita in quo debemus honeste et ornate uiuere».
inc.: «CALLIGO [sic] fratres [sic] omnes beate uiuere uolunt sed uidendum quid sit beata uita calligant» (1, 1 début). «Nichil nobis magis prestandum est quam...» (1, 3).
expl.: «... duritia silicis nullis quam ferientibus nocet [sic]» (27, 2).
f. 98: De otio (extraits).
inc.: «Bonos uiros offendere sacrilegium est» (non identifié). «Toti pendemus ex alienis inditiis [sic] et Id nobis optimum uidetur...» (1, 3).
expl.: «... Si totum me illi desi [sic] illius ammirator cultorque sim» (5, 8).
f. 98-99 v°: Epistulae ad Lucilium (extraits remaniés).
inc.: «Nemo potest beate uiuere sine sapientie studio quia beatam uitam sapientia perfecta efficit...» (cf. ep. 16, 1).
expl.: «... nichil habent solidi tenue est mendatium translucet [sic] si diligenter ispexeris [sic]» (ep. 79 fin).
f. 99 v°-100: De clementia (extraits remaniés).
titre préparé pour le rubricateur f. 99 v° en bas: «Incipit liber quidam Senece de clementia ad Neronem cuius tractatus competit maxime dominis et tyrampnis».
inc.: «VNQVAM [sic] unus homo uni homini tantum utilis est quam unus princeps toti populo...» (cf. I, 1, 85).
expl.: «... Misericordia est uitium animi nimis pii» (cf. II, 6, 4). «Venia est debite bene [sic] remissio» (II, 7, 1 -mêmes extraits dans le ms. Chigi H. IV. 108, f. 25-25 v°, cf. supra).
f. 100-101 v°: De prouidentia (extraits remaniés).
titre préparé au bas du f. 100: «Incipit liber Senece de prouidentia in quo debemus certa magna et parua prouidere».
inc. f. 100 v°: «svperfluum est uelle ostendere tantum opus quantum mundus sine custode constare et hunc certum cursum...» (cf. 1, 2 début).
expl.: «... in proximo mors est et cito uenit quod diu timetur» (cf. 6, 9, fin du traité -mêmes extraits dans le ms. Chigi IV. 108, f. 25 v°-27 v°, cf. supra).
f. 101 v°-105: De beneficiis (extraits remaniés).
titre préparé au bas du f. 101 v°: «Incipit liber Senece de benefitiis».
inc. f. 102: «INTER multos et uarios errores temere inconsulteque uiuentium optime Liberalis hoc unum maxime eueniet quod beneficia nec dare scimus...» (cf. I, 1, 1).
expl. f. 104 v°, col. 2: «... Non est magni animi dare et perdere sed perdere et dare» (fin du texte), suivi de cette phrase non identifiée: «Hec igitur sufficiant quia plus possunt pauca precepta sa // f. 105 // pientia si ea promptu habeas quam multa quemadmodum non habeas».
f. 105: Epistula 81 ad Lucilium (extraits remaniés).
inc.: «Si hoc paucum periculum euitare uolueris ut hominem ingratum non inuenias beneficia non tribuas. Queris [sic] te inuenisse hominem ingratum si nunc primo expertus es...» (cf. début de l'ep.).
expl.: «... et cum singulorum error pernitior quam pudere [sic] benefactorem beneficii molati [sic]» (cf. fin de l'ep. -mêmes extraits à la suite des extraits du De beneficiis dans le ms. Chigi H. IV. 108, f. 27 v°-32 v°, cf. supra).
f. 105 v°-107: De constantia sapientis (extraits remaniés).
titre préparé au bas du f. 105 v°: «Incipit liber Senece quod iniuria non cadit in sapientem in quo quidem bene considerat nullam sibi iniuriam putat fore illatam».
inc.: «Nvlla Serene potest sapien enti [sic] inferre iniuria. Sapientes uoco qui sunt inuicti laboribus et contemptores omnium uoluptatum» (cf. 2, 1).
expl.: «... omnia enim leuiora accidunt spectantibus» (19, 3).
f. 107-107 v°: Epistulae ad Lucilium (extraits remaniés).
pas de titre.
suivent sans séparation le texte précédent.
inc.: «Sed nunquam commouetur Sapiens commouitur sane cum amicum antiquum nostrum defunctum cognoui» (non identifié). «Sensi quandam cum [sic] iacturam et me commotum quam insolite rey nouitas fecerat...» (cf. ep. 57, 3).
expl. mutilé: «... nulli rey seruire nulli necessitati nullis actibus effeminat amicos [sic] //» (cf. ep. 51, 9 et 10 -mêmes extraits non mutilés à la suite des extraits du De constantia dans le ms. Chigi H. IV. 108, f. 32 v°-36, cf. supra).
Origine: italienne, 2 - écriture humanistique cursive régulière.
3 - écriture gothico-humanistique cursive, peut-être du début du XVe s.
Possesseurs: aucune indication.
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF