Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.1220

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q281494

Aspects codicologiques

  • Parch. f. 1-58, XIVe s. et papier, f. 59-130 (filigrane f. 92-107: var. Briquet 15557 ?, les autres filigranes sont à peine visibles), XVe s., 130 ff. + 1 f. (+ f. 91 bis), 216 x 150 mm. Recueil de plusieurs parties: 1) f. 1-58; 2) f. 59-91 bis; 3) f. 92-107, 2 col.; 4) f. 108-[131].

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • 2 - f. 59-62: Cicero, Epistulae ad familiares (extraits).

    inc.: «M.C.S.D. Curioni. Sera gratulatio reprehendi non solet...» (II, 7).

    suivi des ep. XIII, 40; IV, 5 et 6.

    expl.: «... et benefitio quiescendi. Vale» (IV, 6).

    f. 62-91 v°, florilège d’extraits classiques, médiévaux et humanistiques, parmi lesquels:

    f. 62: Valerivs Maximvs (?): Facta et dicta memorabilia (?) (extrait).

    titre: «Valerius».

    inc.: «Pax et tranquillitas mentis simplicitas cordis Amoris uinculum...».

    expl.: «... ad concordiam prouocat et omnibus est gratiosa humilis» (4 lignes non identifiées).

    — Vergilivs, Aeneis (extrait).

    titre: «Virgilius in libro sexto».

    inc.: «Tu regere imperio populos Romane memento...».

    expl.: «... Sic pater Anchises etc.» (VI, 851-854).

    f. 63: Cicero, De officiis (extrait).

    titre: «Tullius de offitiis».

    texte: «Fundamentum enim precipue commendationis et fame est iustitia sine nichil potest esse laudabile» (II, 20, 71 fin).

    suivi sans séparation d’un texte de 8 lignes non identifié:

    inc.: «Iustitia quidem sola humanum genus conciliat omnem mortalium societatem...».

    expl.: «... si tollatur ne dum urbes sed orbis ipse constare non possit».

    f. 63-63 v°: Valerivs Maximvs, Facta et dicta memorabilia (extraits).

    1) titre: «Valerius».

    texte: «Nichil est tam preclarum atque magnificum quod non moderation‹em› temperari egeat» (non identifié).

    2) texte: «Idem. Hoc enim iustissimos uiros precepit ut priuatas facultates negligeret publicasque amplissimas esse censuerunt» (non identifié).

    3) texte: «Idem. Fidum et altum rey P. pectus est silentiique salubritate munitum atque uallatum undique» (II, 2, 1).

    4) texte: «Idem. Longus et beatus honor est an sit sine offitio potior debet probis dignitas sine uita quam uita sine dignitate» (non identifié).

    5) titre: «Valerius».

    texte: «Vt limine intrantes abiecta priuata caritate publicam induebant» (II, 2, 1).

    f. 63 v°: Cicero, Somnium Scipionis (extrait).

    titre: «Scipio».

    inc.: «Nichil esse illi principi deo qui omnem mundum regit...».

    expl.: «... celo profecti et illuc reuertuntur» (3, 1).

    — Macrobivs, Commentarius in Somnium Scipionis (extrait).

    titre: «Macrobius de sonno [sic] Scipionis».

    inc.: «Sed quo tu scis Africam alie non ad R.P. tum tandem...».

    expl.: «... uby sempiterno euo fruatur» (I, 4, 4).

    — Cicero, De officiis (extrait).

    titre: «Tullius de offitiis».

    texte: «Negligere quod quisque de se sentiat non solum arrogantis est sed etiam omni modo dissoluti» (I, 28, 99).

    — Cicero, Orationes in M. Antonium Philippicae (extrait).

    suit sans séparation le texte précédent.

    inc.: «In corpore si quid huius est quod reliquo noceat...».

    expl.: «... quod pestiferum est amputetur» (VIII, 5, 15).

    f. 64: Ps. Seneca, Octauia (extrait).

    titre: «Deu (?) Tragediarum».

    inc.: «Pulcrum eminere inter illustres uiros...».

    expl.: «... Hec summa uirtus petitur hac celum uia» (v. 472-476).

    — Cicero, De officiis (extrait).

    titre: «Tullius de offitiis in primo».

    inc.: «Omnino qui rey p. sunt profuturi...».

    expl.: «... ut enim tutela sic procuratio rey p. etc.» (I, 25, 85).

    — Seneca, Herculens furens (extrait).

    titre: «Inuocationes tragediarum».

    inc.: «O Lucis alme retor et celi decus...».

    expl.: «... Da Phebe ueniam» (v. 592-595).

    f. 64 v°: Lvcanvs, De bello ciuili (extrait).

    titre: «Lucanus».

    inc.: «Nunc ades eterno complectens omnia nexu...».

    expl.: «... Et sacer orbis amor» (IV, 189-191).

    — Cicero (?), De natura deorum (?) (extrait).

    titre: «Tullius de natura deorum».

    texte: «Princeps celorum ad uota mea conscenda benignus ut queam undique ablatis procellis ad portum uenire quietum» (non identifié, ne paraît pas de Cicéron).

    — Vergilivs, Aeneis (extrait).

    titre: «Virgilius in tertio [sic]».

    inc.: «Iuppiter omnipotens precibus si flecteris ullis...».

    expl.: «... Da in auxilium pater etc.» (II, 689-691).

    ~ f. 75 v°: Gvarinvs Veronensis, Oratio ad matrimonium.

    inc.: «HVMANVM genus costat [sic] paruo tempore fuisse duraturus uiri illustres nisi...».

    ~ f. 80-82 v°: Leonardvs Brvnvs Aretinvs, Epistula ad Iohannem Marrasium Siculum.

    ~ f. 82 v°: Leonardvs Brvnvs Aretinvs, Oratio nobilis.

    inc.: «Quicumque praecepta dat hominibus ad uitam moresque...».

    ~ f. 84: Socrates, Epistula ad Niciam Hermagidae filium (transl. lat.).

    inc.: «Fertur quidam et iam ad humanas doctrina [sic] aptum discipulum elephantem esse...».

    ~ f. 86-88: Lombardvs a Serico, Epistula ad Franciscum Petrarcam de bono solitudinis.

    ~ f. 88: Franciscvs Petrarca, Epistula ad Italiam (Epist. metricae III, 24).

    ~ f. 89-89 v°: Epistula Otricolani cuiusdam ad gubernatorem ciuitatis Reatinae.

    3 - f. 92-107 v°: Seneca, Opera (extraits).

    f. 92-93: De tranquillitate animi (extraits).

    titre préparé pour le rubricateur f. 92 en bas: «Incipit liber quidam Senece de tranquillitate animi»; en haut (add. d’une main plus récente): «Seneca de tranquillitate animi et beata uita».

    inc.: «IN me Serena [sic] quedam et uitia apparent in aperto portam [sic] quedam...» (1, 1).

    expl.: «... et auditorem [sic] in omnes conatus facit» (17, 8).

    f. 93-97: Epistulae ad Lucilium (extraits remaniés).

    pas de titre, suivent sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Non tamen hoc faciendum est sepe ne transiret in consuetudinem omnia autem remedia non multum proficiunt nisi assidua cura ponas assidue animum primum tui corporis fugam sistende [sic] plurimum remedia...» (cf. ep. 69, 1-2).

    expl.: «... longa penitentia tenuit que ad salutaria mitigatis effectibus uenit» (68, 14 -mêmes extraits à la suite des extraits du De tranquillitate animi dans les mss. Chigi H. IV. 105, f. 248-254 v° et H. IV. 108, f. 41 v°-50, cf. supra).

    f. 97-98: De uita beata (extraits).

    titre préparé pour le rubricateur f. 97 en bas: «Incipit libellus quidam Senece de beata uita in quo debemus honeste et ornate uiuere».

    inc.: «CALLIGO [sic] fratres [sic] omnes beate uiuere uolunt sed uidendum quid sit beata uita calligant» (1, 1 début). «Nichil nobis magis prestandum est quam...» (1, 3).

    expl.: «... duritia silicis nullis quam ferientibus nocet [sic]» (27, 2).

    f. 98: De otio (extraits).

    pas de titre, suivent sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Bonos uiros offendere sacrilegium est» (non identifié). «Toti pendemus ex alienis inditiis [sic] et Id nobis optimum uidetur...» (1, 3).

    expl.: «... Si totum me illi desi [sic] illius ammirator cultorque sim» (5, 8).

    f. 98-99 v°: Epistulae ad Lucilium (extraits remaniés).

    pas de titre, suivent sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Nemo potest beate uiuere sine sapientie studio quia beatam uitam sapientia perfecta efficit...» (cf. ep. 16, 1).

    expl.: «... nichil habent solidi tenue est mendatium translucet [sic] si diligenter ispexeris [sic]» (ep. 79 fin).

    f. 99 v°-100: De clementia (extraits remaniés).

    titre préparé pour le rubricateur f. 99 v° en bas: «Incipit liber quidam Senece de clementia ad Neronem cuius tractatus competit maxime dominis et tyrampnis».

    inc.: «VNQVAM [sic] unus homo uni homini tantum utilis est quam unus princeps toti populo...» (cf. I, 1, 85).

    expl.: «... Misericordia est uitium animi nimis pii» (cf. II, 6, 4). «Venia est debite bene [sic] remissio» (II, 7, 1 -mêmes extraits dans le ms. Chigi H. IV. 108, f. 25-25 v°, cf. supra).

    f. 100-101 v°: De prouidentia (extraits remaniés).

    titre préparé au bas du f. 100: «Incipit liber Senece de prouidentia in quo debemus certa magna et parua prouidere».

    inc. f. 100 v°: «svperfluum est uelle ostendere tantum opus quantum mundus sine custode constare et hunc certum cursum...» (cf. 1, 2 début).

    expl.: «... in proximo mors est et cito uenit quod diu timetur» (cf. 6, 9, fin du traité -mêmes extraits dans le ms. Chigi IV. 108, f. 25 v°-27 v°, cf. supra).

    f. 101 v°-105: De beneficiis (extraits remaniés).

    titre préparé au bas du f. 101 v°: «Incipit liber Senece de benefitiis».

    inc. f. 102: «INTER multos et uarios errores temere inconsulteque uiuentium optime Liberalis hoc unum maxime eueniet quod beneficia nec dare scimus...» (cf. I, 1, 1).

    expl. f. 104 v°, col. 2: «... Non est magni animi dare et perdere sed perdere et dare» (fin du texte), suivi de cette phrase non identifiée: «Hec igitur sufficiant quia plus possunt pauca precepta sa // f. 105 // pientia si ea promptu habeas quam multa quemadmodum non habeas».

    f. 105: Epistula 81 ad Lucilium (extraits remaniés).

    pas de titre, suivent sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Si hoc paucum periculum euitare uolueris ut hominem ingratum non inuenias beneficia non tribuas. Queris [sic] te inuenisse hominem ingratum si nunc primo expertus es...» (cf. début de l'ep.).

    expl.: «... et cum singulorum error pernitior quam pudere [sic] benefactorem beneficii molati [sic]» (cf. fin de l'ep. -mêmes extraits à la suite des extraits du De beneficiis dans le ms. Chigi H. IV. 108, f. 27 v°-32 v°, cf. supra).

    f. 105 v°-107: De constantia sapientis (extraits remaniés).

    titre préparé au bas du f. 105 v°: «Incipit liber Senece quod iniuria non cadit in sapientem in quo quidem bene considerat nullam sibi iniuriam putat fore illatam».

    inc.: «Nvlla Serene potest sapien enti [sic] inferre iniuria. Sapientes uoco qui sunt inuicti laboribus et contemptores omnium uoluptatum» (cf. 2, 1).

    expl.: «... omnia enim leuiora accidunt spectantibus» (19, 3).

    f. 107-107 v°: Epistulae ad Lucilium (extraits remaniés).

    pas de titre.

    suivent sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Sed nunquam commouetur Sapiens commouitur sane cum amicum antiquum nostrum defunctum cognoui» (non identifié). «Sensi quandam cum [sic] iacturam et me commotum quam insolite rey nouitas fecerat...» (cf. ep. 57, 3).

    expl. mutilé: «... nulli rey seruire nulli necessitati nullis actibus effeminat amicos [sic] //» (cf. ep. 51, 9 et 10 -mêmes extraits non mutilés à la suite des extraits du De constantia dans le ms. Chigi H. IV. 108, f. 32 v°-36, cf. supra).

Origine

  • Origine: italienne, 2 - écriture humanistique cursive régulière.

    3 - écriture gothico-humanistique cursive, peut-être du début du XVe s.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: aucune indication.

Notes

Source des données : Biblissima

Vie du livre

Source des données