Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3119

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q109843

  • Titre attesté :
    • Henricus de Gandavo, Quodlibeta.
  • Autre forme de la cote :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3119
    • Paris. BnF, Latin 3119
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Auteur : Henri de Gand (1217?-1293)
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :
  • Écriture :
    • Plusieurs mains (encre brune, plusieurs phases d’élaboration). Texte sur deux colonnes
  • Décoration :
    • Initiales de 25 à 30 mm, émanchées rouges et bleues à filigranes en œufs de grenouilles et antennes, avec bandes de I formant marge et vrilles (lettres U : ff. 1 ; 106v, 115, 181, 192, 208, 234) et non émanchées à filigranes en œufs de grenouille et antennes (f. 21, 51, 68v,90v, 142). Initiales de deux lignes : (f. 1-98v) alternativement rouges et bleues, avec filigranes très simples (deux traits parallèles dans l’ove, un trait courbe en marge) respectivement violets et rouges ; (f. 99-134v) alternativement rouges et bleues à filigranes en œufs de grenouille et antennes de la seconde couleur ; (f. 135-138v) absence des initiales, non décoré ; (f. 139-162v) mixte (décor simple et œufs de grenouille) ; (f. 163-176v) absence des initiales, non décoré ; (f. 177-242v) initiales alternativement bleues et rouges à filigranes en œufs de grenouille et antennes. Pieds de mouche alternativement rouges et bleus (sauf aux parties non décorées)— Titre courant : n° du quodlibet en chiffres romains ou arabes dans le coin supérieur droit du recto.
      2 ff. de garde anciens (ff. I=II) et 22 cahiers de 12 ff., sauf le cahier 6 de 10 ff. (f. 61-70 : quinion), sauf le cahier 7 de 4 ff. (f. 71-74 : binion), sauf le cahier 13 de 4 ff. (f. 135-138 : 135=T, 136=T, 137=T, 138=|=T [le fond du f. 136-T a été renforcé anciennement]), sauf le cahier 16 de 14 ff. (f. 163-176 : septenion), sauf le cahier 21 de 10 ff. (f. 225-234 : quinion), sauf le cahier 22 de 10 ff. (f. 235-244 : quinion : f. 244 est l’ancienne contregarde). — Signatures en chiffres romains au prem. f. des cahiers (f. 13-61, sauf le cahier 3 signé au f. 24v) ; signatures sur les prem. ff. des cahiers (f. 1-98v : « i-vi » : sur les cahiers 5-6 à l’encre, cahier 8 à la mine de plomb, cahier 9 à l’encre en chiffres romains et arabes) ; signatures à l’encre rouge (f. 99-240) : non visible sur cahier 10, cahiers 11-12 = « b[-c] », cahier 13-16 non signés, cahiers 17-20 = « d [-g] » ; f. 162v : « A » et f. 177r : « B ». — Réclame encadrée de traits fins ; non respectée au f. 162v.
  • Support : Parchemin.
  • Composition :
    • III-244 feuillets
  • Format :
    • 335 × 240 mm
  • Réglure :
    • Réglure encadrante à la mine de plomb et à la pointe métallique ; justification : 260 x 175 mm ; (f. 123-247) 235/240 x 175 mm
  • Reliure :
    • Reliure en maroquin rouge aux armes et au chiffre de Louis XV, exécutée par Guillaume Mercier (v. 1744-1745) cf. J. –M. Méthivier, « La reliure… », art. cit., fig.8, fers 15, 26-26bis et arabesques ; titre doré « HENRICI DE GANDAVO QUODLIBETA » ; garde parch. mod. bl., ff. I-II (anc. contregarde et garde) au plat sup. ; garde parch. bl. mod. au plat inf., anc. contregarde auj. f. 244
  • Estampille :
    • Estampilles Josserand-Bruno type 5 : f. 1, 243v.

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-242v. (Ed. Paris, 1518) ; cf. Glorieux, Litt. quodl. I, 87-95, 177-199 ; II, 132-133. Rédaction abrégée, très différente de celle de l'éd. cit.

    F. 1-21. Quodlibet I ; q. 1 : « Utrum in Deo sit ponere bonitatem personalem... » (1) ; q. 2 : « Utrum Deus ab eterno potuit sibi humanam naturam assumere... » (1v) ; q. 3 : « Utrum Deus dicatur homo propter unionem anime et corporis ad divinum suppositum vel propter unionem eorum ad invicem... » (1v-2) ; q. 4 : « Utrum corpus Christi in sepulcro habuit aliquam formam substantialem... » (2-3v) ; q. 5 : « Utrum species sacramenti tangant verum corpus Christi... » (3v) ; q. 6 : « Utrum Christus oculo corporali videat se in sacramento... » (3v) ; q. 7 : « Utrum creatura potuerit esse ab eterno... » (3v-5) ; q. 8 (9 de Glorieux, op. cit., I, 178) : « Utrum creatura sit suum esse... » (5-6v) ; q. 9 (10 de Glorieux, ibid) : « Utrum materia possit existere sine forma... » (6v-7v) ; q. 10 (11 de Glorieux, ibid.) : « Utrum decedens in veniali retardetur propter ipsum a gloria... » (7v-8) ; q. 11 (12 et 13 de Glorieux, ibid.) : « Utrum anima separata intelligat naturaliter per suam essentiam vel per species et utrum per speciem editam a se se intelligat... » (8-8v) ; q. 12 (14 de Glorieux, ibid.) : « Utrum voluntas sit altior intellectu... » (8v-10) ; q. 13 (15 de Glorieux, ibid.) : « Utrum actus intellectus cujus est intelligere actum voluntatis precedat... » (10) ; q. 14 (16 de Glorieux, ibid.) : « Utrum propositis a ratione nobiliori, majori et minori bono possit voluntas eligere minus bonum... » (10-13) ; q. 15 (17 de Glorieux, ibid.) : « Utrum deordinatio voluntatis causetur ab errore rationis... » (13-15v) ; q. 16 (18 de Glorieux, ibid.) : « Utrum voluntas discordans a ratione errante sit mala... » (15v-16) ; q. 17 (19 de Glorieux, ibid.) : « Utrum magis peccet faciens contra erroneam conscientiam quam cum ipsa... » (16) ; q. 18 (20 de Glorieux, ibid.) : « Utrum magis sit eligendum non esse simpliciter quam misere esse... » (16-16v) ; q. 19 (21 de Glorieux, ibid.) : «Utrum generatus per miraculum ex aliqua portione hominis infecti peccato originali contrahat originale peccatum... » (16v-17) ; q. 20 (22 de Glorieux, ibid.) : « Utrum parvulus ad baptismum delatus et ante perceptionem moriens salvetur... » (17) ; q. 21 (23 de Glorieux, ibid.) : « Utrum parvulus iste sic delatus penam sustineat cum parvulis Sarraceni... » (17-17v) ; q. 22 (24 de Glorieux, ibid.) : « Utrum talis puer debeat in cimiterio sepeliri... » (17v) ; q. 23 (25 de Glorieux, ibid.) : « Utrum principalius sit in peccato aversio vel conversio... » (17v) ; q. 24 (26 de Glorieux, ibid.) : « Utrum quilibet teneatur scire de qualibet [sic] an sit peccatum mortale... » (17v) ; q. 25 (27 de Glorieux, ibid.) : « Utrum prelatus subdito audienti confessiones possit aliquos casus subtrahere quos jura concedunt sacerdotibus communiter ...» (17v) ; q. 26 (28 de Glorieux, ibid.) : « Utrum prelatus possit committere subdito casus a jure non concessos... » (17v) ; q. 27 (29 de Glorieux, ibid.) : « Utrum prelatus inferior possit confessum sibi de casibus ad se pertinentibus absolvere et de non pertinentibus ad superiorem remittere... » (17v-18) ; q. 28 (32 de Glorieux, ibid.) : « Utrum superior prelatus possit commitere inferiori potestatem conditionalem absolvendi... » (18-18v) ; q. 29 (33 de Glorieux, ibid.) : « Utrum subditus habens peccatum occultum quod prelatus ipsum commisisse suspicatur et precipit ei in capitulo quod ei dicat super hoc veritatem vel facit eum jurare quod super requirendis dicat ei veritatem et postea de illo in speciali interrogat utrum teneatur ei dicere veritatem... » (18v) ; q. 30 (34 de Glorieux, ibid.) : « Utrum doctor principaliter honorem suum intendens in docendo mortaliter peccet... » (18v) ; q. 31 (35 de Glorieux ibid.) : « Utrum melius sit ire ad procurandum salutem animarum quam esse in studio... » (18v) ; q. 32 (36 de Glorieux, ibid.) : « Queritur quid intendunt Jeronimus et Beda de numero centenario quod incipit a dextra et tendit ad levam et iterum a leva tendit in dextram... » (18v-19) ; q. 33 (37 de Glorieux, ibid.) : « Utrum religiosus mortuus si resurgat teneatur ad pristinum votum... » (19-19v) ; q. 34 (38 de Glorieux, ibid.) : « Utrum monachis nigris sanis liceat comede[re] carnem... » (19v) ; q. 35 (39 de Glorieux, ibid.) : « Utrum liceat emere redditus ad vitam... » (19v-20v) ; q. 36 (40 de Glorieux, ibid.) : « Utrum emere vilius et incontinenti vendere carius sit peccatum... » (20v) ; q. 37 (41 de Glorieux, ibid.) : « Utrum liceat forum venalium rerum teneri in die dominico... » (20v-21) ; q. 38 (42 de Glorieux, ibid.) : « Utrum episcopus peccet mortaliter si non prohibeat in sua dyocesi hujusmodi fora teneri... — ... majus malum et periculum imminere. Explicit primum quodlibet » (21). I (éd. R. Macken, H.G.O.O. [t. V] Quodlibet I, 1979, p. 3-235).

    F. 21-33. Quodlibet II : « Incipit 2m » ; q. 1. : « Utrum Deus per unam ydeam intelligat plura individua ejusdem speciei... » (21-22v) ; q. 2 : « Utrum anima separata a corpore Christi remanserit aliqua forma in corpore ejus quo primo inesset... » (22v-24) ; q. 3 : « Utrum caro Christi mortua et viva fuerit eadem numero... » (24-24v) ; q. 4 : « Utrum consecrans in triduo mortis consecrasset corpus mortuum... » (24v) ; q. 5 : « Utrum ad desitionem specierum sacramenti corpus Christi desinat esse ibi... » (24v-25) ; q. 6 : « Utrum in quolibet actu intelligendi necesse sit formare verbum... » (25-26) ; q. 7 : « Utrum beati videant tres personas unico intuitu... » (26) ; q. 8 : « Utrum possint fieri plures angeli in eadem specie solis substantialibus distinctis... » (26-28) ; q. 9 : « Utrum angelus sit in loco secundum substantiam absque hoc quod operetur ibi... » (28-28v) ; q. 10 : « Utrum alimentum convertatur in veritatem [corr. sur unitatem] humane nature » (28v-29) ; q. 11 : « Utrum parvuli a parentibus contrahant aliquam culpam... » (29) ; q. 12 : « Utrum digni licentiari in theologia si non licentie[n]tur adipisca[n]tur aureolam... » (29-29v) ; q. 13 : « Utrum revelatio que fit in sompnis fiat virtuti intellective... » (29v) ; q. 14 : « Utrum religio viventium vita solitaria sit perfectior quam religio viventium in societate magna... » (29v-31) ; q. 15 : « Utrum sit licitum redditus vendere ad vitam... » (31-31v) ; q. 16 : « Utrum sit licitum principi bona per publicam justiciam sibi adjudicata retinere... » (31v-32) ; q. 17 : « Utrum sit licitum tenere plura beneficia simul an hoc sit per se malum... » (32-32v) ; q. 18 : « Utrum sit licitum quod aliquis petat pro se dispensationem de habendis pluribus beneficiis... » (32v) ; q. 19 : « Utrum liceat personis ecclesiasticis delicata quoad cibaria et pretiosa quoad vestes, lectos et equitura ducere... — ... sed corruptela pernitiosa est » (32v-33). (éd. R. Wielockx, H.G.O.O. [t. VI] Quodlibet II, 1983, p. 3-148).

    F. 33-51. Quodlibet III ; q. 1 : « Utrum beati videant Deum per speciem... » (33-33v) ; q. 2 : « Utrum in Christo sit tantum unum esse... » (33v-34v) ; q. 3 : « Utrum potentia generandi in Patre sit essentia vel paternitas... » (34v-35) ; q. 4. : « Utrum in divinis relatio maneat... » (35-36v) ; q. 5 : « Utrum anima Christi in suis naturalibus considerata sit nobilior omni alia anima... » (36v-37) ; q. 6 : « Utrum in Christo anima sensitiva et vegetativa essent educte de potentia materie... » (37-38) ; q. 7 : « Utrum conversio panis in corpus Christi fiat subito... » (38-38v) ; q. 8 : « Utrum mors Christi fuerit naturalis... » (38v-39v) ; q. 9 : « Utrum sit ponere aliquam essentiam per indifferentiam se habentem ad esse et ad non esse... » (39v-40v) ; q. 10 : « Utrum relatio realis possit alicui advenire de novo sine sui mutatione... » (40v-41v) ; q. 11 : « Utrum tempus possit esse sine anima ...» (41v-42v) ; q. 12 « Utrum lux sit vera res... » (42v) ; q. 13 : « Utrum demon cognoscat occultas cogitationes... » (42v-43) ; q. 14 : « Utrum anima sit sue potentie... » (43-45v) ; q. 15 : « Utrum per se subsistens possit alicui uniri ut forma... » (45v-46v) ; q. 16 : « Utrum homo generet hominem... » (46v-47v) ; q. 17 : « Utrum homo sit liberi arbitrii... » (47v-48) ; q. 18 : « Utrum sacra Scriptura in sensu literali semper habeat veritatem... » (48) ; q. 19 : « Utrum qui vovit se intraturum religionem et intrat cum proposito exeundi solvat votum... » (48-48v) ; q. 20 : « Utrum religio sit perfectior in qua vovetur obedientia universaliter et in omnibus quam illa que secundum determinata... » (48v-49) ; q. 21 : « Utrum transgrediens statuta sue religionis que alias sunt licita ut frangere silentium peccet mortaliter... » (49) ; q. 22 : « Utrum absque omni peccato liceat transgredi precepta penalia pene solvendo penam... » (49-49v) ; q. 23 : « Utrum liceat in confessione dicere peccata aliena... » (49v-50) ; q. 24 : « Utrum Petrus potuit non negare Christum... » (50) ; q. 25 : « Utrum liceat mentiri causa humilitatis... » (50) ; q. 26 : « Utrum ebrius committens homicidium in ebrietate peccet... » (50-50v) ; q. 27 : « Utrum mulier mortuo viro et resurgenti in aliquo plus obligetur matrimonialiter... » (50v-51) ; q. 28 : « Utrum liceat vendere vel locare aliquid pro precio nunc extimendo quod presumitur valiturum tempore futuro... — ... sed cum percipitur corrigi debet. » (51). (éd. Kent Emery Jr, H.G.O.O. [t. VII] Quodlibet III [en préparation]).

    F. 51-68v Quodlibet IV ; q. 1 : « Utrum relatio prius sit in essentia divina quam in persona... » (51-51v) ; q. 2 : « Utrum Spiritus sanctus sit ymago sicut et Filius... » (51v) ; q. 3 : « Utrum in Christo sint due reales filiationes... » (51v) ; q. 4 : « Utrum differant re natura et suppositum... » (51v-52v) ; q. 5 : « Utrum unitas que est principium quantitatis discrete sit alterius nature quam unitas que convertitur cum ente... » (52v-53) ; q. 6 : « Utrum forma denarii sit extra intellectum... » (53-54) ; q. 7 : « Utrum intellectus creatus intelligat se et alia per speciem... » (54-55) ; q. 8 : « Utrum videntes Deum forment verbum... » (55-56) ; q. 9 : « Utrum intellectus creatus ex puris naturalibus possit videre nudam essentiam... » (56-56v) ; q. 10 : « Utrum caritas re differat a gratia... » (56v-57v) ; q. 11 : « Utrum Deus diligatur super omnia dilectione naturali... » (57v-58v) ; q. 12 : « Utrum post resurrectionem erunt aliqua individua composita hic in mundo... » (58v) ; q. 13 : « Utrum in quidditate rerum sensibilium sint plures forme re differentes... » (58v-61) ; au f. 61, la q. 14 manque (Glorieux, op. cit., I, 182) ; une note du XVe s. indique : « deficientem questionem hic quere [f. 163] » [la q.14 manque, la suivante est correctement numérotée, mais la table au f. 243a indique en marge de la q.14 "deficit in libro hoc"] ; q. 15 : « Utrum forma substantialis recipiat magis et minus... » (61-62v) ; q. 16 : « Utrum in angelis sit materia... » (62v-63) ; q. 17 : « Utrum angelus moveatur localiter... » (63-63v) ; q. 18 : « Utrum Paulus ante suam convertionem [sic] potuit occidi... » (63v) ; q. 19 : « Utrum in singulari predestinato hoc vel illud sit causa sue predestinationis... » (63v) ; q. 20 : « Utrum bonum sit omnia esse communia... » (63v-64), q. 21 : « Utrum intellectus conjunctus possit aliquid intelligere... » (64-64v) ; q. 22 : « Utrum virtutes morales sint in voluntate... » (64v-66) ; q. 23 : « Utrum dona, beatitudines... sint habitus differentes... » (66) ; q. 24 : « Utrum bona mortificata reviviscant... » (66) ; q. 25 : « Utrum caritas viatoris possit equari caritati beati... » (66-66v) ; q. 26 : « Utrum liceat mendi cantibus petere ultra necessitatem... » (66v) ; q. 27 : « Utrum liceat pro instruendo filio accipere peccuniam quam accipiens scit acquisitam esse per usuram... » (66v) ; q. 28 : « Utrum decime sint de jure evangelii... » (66v-67) ; q. 29 : « Utrum alicui liceat repetere debitum cum scandalo... » (67) ; q. 30 : « Utrum adeptus beneficium ecclesiasticum per simulationem et ypocrisim teneatur resignare... » (67-67v) ; q. 31 : « Utrum hic homo possit esse non risibilis... » (67v) ; la q. 32 manque (Glorieux, op. cit., I, 183) ; une note du XVe s. indique : « deficit » [la q. 32 est copiée au f. 164b ; la table porte la même mention "deficit" au f. 143b] ; q. 33 : « Utrum doctoribus contrariantibus in opinionibus ita quod uni opinioni potest homo habere sine periculo peccati, alteri non, ut est de redemptione reddituum ad vitam, peccet mortaliter qui tali periculo se exponit... » (67v) ; q. 34 :« Utrum penitens teneatur statim confiteri... » (67v) ; q. 35 : « Utrum religiosus curatus plus debeat obedire episcopo quam abbati suo remanendo in cura ubi abbas vult quod redeat ad claustrum... » (67v) ; q. 36 : « Utrum species in sacramento altaris nutriant... » (67v-68) ; q. 37 : « Utrum in sacramentis nove legis sit aliqua virtus creativa gratie... — ... hic autem ubi agunt nichil proprie creatur ut ostensum est. Explicit quartum quodlibet. » (68-68v). (éd. G.A. Wilson, G.J. Etzkorn, H.G.O.O. [t. VIII] Quodlibet IV, 2011).

    F. 68v-90v. Quodlibet V ; q. 1 : « Utrum diversitas et distinctio attributorum divinorum accipiatur per comparationem ad extra... » (68v-70) ; q. 2 : « Utrum alicujus essentia accidentis maneat in Deo... » (70-71) ; q. 3 : « Utrum in Deo sit infinitas ydearum... » (71-71v) ; q. 4 : « Utrum Deus necessario producat quicquid exterius producit... » (71v-72) ; q. 5 : « Utrum Deus sit causa dampnationis malorum... » (72) ; q. 6 : « Utrum relatio realis in Deo secundum intentionem differat ab essentia... » (72-73) ; q. 7 : « Utrum relatio in divinis sit assistens vel insistens... » (73-73v) ; q. 8 : « Utrum in divinis sit aliquod suppositum absolutum... » (75-76) ; q. 9 : « Utrum Spiritus sanctus distingueretur a Filio si non procederet ab ipso... » (76-76v) ; q. 10 : « Utrum passio Christi amovit omne impedimentum ingrediendi paradysum ...» (76v) ; q. 11 : Utrum esse cujuslibet creature sit in continuo fieri... » (76v-77) ; au f. 77, la q. 12 manque (Glorieux, op. cit., I, 184) ; une note du XVe s. indique : « deficit 12. questio » ; q. 13 : « Utrum in evo sit successio... » (77-77v) ; q. 14 : « Utrum angelus cognoscat alia a se per suam essentiam... » (77v-79v) ; q. 15 : « Utrum unus angelus possit aliqua cognoscere per alterius locutionem vel illuminationem... » (79v-81v) ; q. 16 : « Utrum habitus quolibet actu generetur... » (81v) ; q. 17 : « Utrum virtutes sint connexe... » (81v-83) ; q. 18 : « Utrum habitus generatus possit corrumpi... » (83-83v) ; q. 19 : « Utrum habitus infusus possit augeri... (83v-84) ; q. 20 : « Utrum adultus sine gratia possit cavere omne peccatum mortale... » (84) ; q. 21 : « Utrum essentia habitus fidei possit esse in intellectu absque aliquo habitu exeunte in voluntate... » (84-85) ; q. 22 : « Utrum caritas possit augeri in infinitum... » (85-86) ; q. 23 : « Utrum caritas possit diminui... » (86-87) ; q. 24 : « Utrum necesse sit penitentem resurgere in equali caritate vel majori vel minori... » (87-87v) ; q. 25 : « Utrum intellectus in formatione verbi sit activus... » (87v) ; q. 26 : « Utrum intellectus de re sibi presente formet aliquod verbum ab ipsa... » (87v-88v) ; q. 27 : « Utrum voluntas sit alicubi per operationem suam ubi corpus cujus est voluntas non est... » (88v) ; q. 28 : « Utrum circa votum sollempne continentie cadat dispensatio... » (88v-89) ; q. 29 : « Utrum omnes teneantur ad correptionem fraternam... » (89) ; q. 30 : « Utrum liceat dimittere divitias sub proposito mendicandi in seculo... » (89-89v) ; q. 31 : « Utrum liceat homini alium occidere ne ipse occidatur... » (89v) ; q. 32 : « Utrum liceat pugnare in duello... » (89v-90) ; q. 33 : « Utrum liceat deponere regulam [sic pro tegulam] que est causa... maleficii ut tollatur maleficium... » (90) ; q. 34 : « Utrum recidivans in peccatum mortale quod prius commiserat si decedat prius quam pro illo priore perfecte satisfecerit de illo quod remansit satisfaciendum puniatur in inferno... » (90) ; q. 35 : « Utrum filius debeat puniri pro peccato patris... » (90) ; q. 36 : « Utrum per Ecclesiam possit fieri dispensatio vel immutatio circa essentialia sacramentis... » (90) ; q. 37 : « Utrum promotus dispensative ad ordines possit promoveri ad curam... » (90-90v) ; q. 38 : « Utrum conjugatus matrimonio non consumato ante carnalem copulam si fiat sacerdos, postmodum possit reddere debitum uxori et petere ab ea... » (90v) ; q. 39 : « Utrum matrimonium possit dissolvi per ingressum religionis... » (90v) ; q. 40 : « Utrum vir et mulier scientes sororem mulieris esse a viro cognitam possint mutuo debitum petere et reddere... » (90v) ; q. 41 : « Utrum conjuges in matrimonio rite contracto sine carnali copula, ignorantes an ex parte alterius sit impedimentum perpetuum ad carnalem copulam, altero mortuo superstes poterit dividere bona, alterius partem sibi jure matrimonii retinendo... — ... et si non fuit verum matrimonium est tamen presumptum. Explicit quintum quolibet » (90v).

    F. 90v-106v. Quodlibet VI : « Incipit sextum » ; q. 1 : « Utrum in divinis si[n]t tantum tres persone... » (90v-91v) ; q. 2 : « Utrum productio creaturarum presupponat productionem divinarum personarum... » (91v-92) ; q. 3 : « Utrum impossibilitas qua Deus non potest facere contradictoria in creaturis oriatur ex parte Dei vel creaturarum... » (92-92v) ; q. 4 : Utrum Christus secundum quod homo illuminet angelos... » (92v) ; q. 5 « : Utrum anima Christi separata a corpore, gloria ejus fuerit diminuta... » (92v-93) ; q. 6 : « Utrum suppositum divinum posset assumere naturam humanam absque hoc quod fruatur... » (93-94) ; q. 7 : « Utrum plures persone divine possint unam naturam assumere... » (94-94v) ; q. 8 : « Utrum anima separata recordetur eorum que novit conjuncta... » (94v) ; q. 9. : « Utrum in sompnis habeatur aliqua noticia intellectualis... » (94v-95) ; q. 10 : « Utrum bona fortuna sit homini naturalis.. » (95-96) ; q. 11 : « Utrum justitia originalis includat in se aliquod donum infusum... » (96-97) ; q. 12 : « Utrum cum virtutibus acquisitis necesse sit acquirere morales infusas... » (97-97v) ; q. 13 : « Utrum status virginalis sit supra conjugalem... » (97v-98) ; q. 14 : « Utrum monstro habenti duo capita in baptizando debeant apponi duo nomina... » (98-99) ; q. 15 : « Utrum tale monstrum debeat baptizari : ego baptizo te, vel : ego baptizo vos... » (99) ; q. 16 : « Utrum professus (est) in regula artiori in qua interdicitur ne novicius aliquis in ea de cetero recipiatur, si de licencia pape transeat ad laxiorem, possit reverti ad priorem regulam... » (99) ; q. 17 : « Utrum omnia que cadunt sub regula beati Augustini cadant sub precepto... » (99-100) ; q. 18 : « Utrum sit licitum inducere ad tria vota religionis volentes morari in seculo... » (100) ; q. 19 : « Utrum aliquis posset differre religionis ingressum propter paupertatem parentum... » (100-100v) ; q. 20 : « Utrum homicida ante baptismum, post susceptum baptismum possit promoveri ad ordines... » (100v-101) ; q. 21 : « Utrum parvulus non baptizatus decedens paciatur penam dampni vel sensus... » (101-101v) ; q. 22 : « Utrum commutatio campsoria sit licita... » (101v-102) ; q. 23 : « Utrum papa possit alicui pro utilitate ecclesie concedere decimas de bonis laicorum et eos ad eorum solutionem compellere... » (102-102v) ; q. 24 : « Utrum ille qui apud se habet quod debet restituere teneatur statim restituere... » (102v-103) ; q. 25 : « Utrum receptores donorum aut elemosinarum ab eis qui habent bona sua, partim bene partim male acquisita, teneantur illa restituere... » (103-103v) ; q. 26 : « Utrum recipiens aliquid pro mutuo non ex pacto teneatur restituere... » (103v-104) ; q. 27 : « Utrum recipiens de bonis alterius quantum ipse sibi tenetur, teneatur ad restitutionem... » (104) ; q. 28 : « Utrum si persone ecclesie male dispensent bona que habent de testamentis principum, principes possent ponere manus in bona eorum... » (104-104v) ; q. 29 : « Utrum sacerdos debeat corripere subditos facto... » (104v) ; q. 30 : « Utrum exercens actus ecclesiasticos ut predicare et baptizare in peccato mortali occulto, mortaliter peccet... » (104v-105) ; q. 31 : « Utrum licitum sit communicare peccatoribus... » (105) ; q. 32 : « Utrum primi motus sint peccata... » (105-106) ; q. 33 : « Utrum elementa sint distincta per corpora celestia... — ... sicut et conservabitur corpus humanum post resurrectionem. Explicit sextum quodlibet » (105-106v). (éd. G. A. Wilson, H.G.O.O. [t. X] Quodlibet VI, 1987, p. 1-293).

    F. 106v-115. Quodlibet VII : « Incipit septimum » ; q. 1 (q. 1-2 de Glorieux, op. cit., I, 187) ; « Utrum quelibet res habeat propriam ydeam in Deo... » (106v-109v) ; q. 2 (3 de Glorieux ibid.) : « Utrum Deus aliqua influat rebus... » (109v) ; q. 3 (4 de Glorieux, ibid.) : « Utrum essentia divina possit videri absque hoc quod videatur in eo [sic] aliqua creatura... » (109v) ; q. 4 (5 de Glorieux, ibid.) : « Utrum intellectus creatus videns Deum videat omnia que sunt in Deo... » (109v-110) ; q. 5 (6 de Glorieux, ibid.) : « Utrum homo purus in hac vita possit videre Deum per essentiam et esse perfecte beatus... » (110) ; q. 6 (7 de Glorieux, ibid.) : « Utrum laus vocalis erit in gloria... » (110-110v) ; q. 7 (8 de Glorieux, ibid.) : « Utrum in angelis sit compositio ex genere et differentia... » (110v-111v) ; q. 8 (9 de Glorieux, ibid.) : « Utrum ex costa potuit formari mulier sine additione materie... » (111v-112) ; q. 9 (10 de Glorieux, ibid.) : « Utrum aliqua transmutatio possit fieri sine materia... » (112) ; q. 10 (11 de Glorieux, ibid.) : « Utrum numerus XXX debeat appropriari conjugatis, LXus viduis, Cus virginibus... » (112-112v) ; q. 11 (13 de Glorieux, ibid.) : « Utrum sit idem esse anime separate et conjuncte... » (112v) ; q. 12 (14 de Glorieux, ibid.) : « Utrum anima conjuncta possit intelligere universale... » (112v-113) ; q. 13 (15 de Glorieux, ibid.) : « Utrum intellectus possit formare speciem absque actu considerandi... » (113-113v) ; q. 14 (16 de Glorieux, ibid.) : « Utrum resurrectio sit possibilis... » (113v-114) ; q. 15 (17 de Glorieux, ibid.) : « Utrum homo possit esse sine quantitate... » (114-114v) ; q. 16 (18 de Glorieux, ibid.) : « Utrum non habenti quid comedat nisi lucretur debeat injungere jejunium quadragenale [sic]... » (114v) ; q. 17 (19 de Glorieux, ibid.) : « Utrum vadens ad predicandum recepturus necessaria victus in loco ubi debet predicare, videns villam desolatam et privatam bono pastore nec putat ibi invenire bonum hospicium, vadit ad aliam villam habentem bonum pastorem et sufficientem ubi credit bene hospitari, peccet mortaliter... » (114v) ; q. 18 (20 de Glorieux, ibid.) : « Utrum tacens veritatem propter hospitem vel alium hominem a quo sperat refici ne offendat eum et amittat bonam refectionem peccet mortaliter... » (114v-115) ; q. 19 (21 de Glorieux, op. cit., I, 187-188) : « Utrum si curatus velit predicare in parrochia sua et similiter frater qui habet privilegium quod possit predicare, quis eorum sit potior in jure et debeat cedere alteri... — ... aliquando exprimuntur in jure et aliquando non. Explicit septimum quodlibet » (115) ; les q. 22-30 (Glorieux, op. cit., I, 188) manquent. (éd. G. A. Wilson, H.G.O.O. [t. XI] Quodlibet VII, 1991).

    F. 115-142. Quodlibet VIII ; q. 1 : « Utrum in Deo sint ydee practice... » (115-116v) ; q. 2 : « Utrum difformitas scibilium arguat difformitatem circa scienciam Dei... » (116v-118v) ; q. 3 : « Utrum aliquis possit agere quod impossibile est fieri... » (118v) ; q. 4 : « Utrum aliquis effectus contingens possit immediate fieri a Deo... » (118v) ; q. 5 : « Utrum duobus equaliter dispositis ad gratiam Deus semper conferat equalem gratiam... » (118v-120) ; q. 6 : « Utrum productio creaturarum a Deo possit denumerari [sic]... » (120-120v) ; q. 7 : « Utrum in anima Christi simul fuit dolor passionis et gaudium fruitionis... » (120v-121) ; q. 8 : « Utrum in perfectionibus essentialibus sit status ita quod sit accipere creaturam ita propinquam Deo quod non possit esse propinquior... » (121-123) ; q. 9 : « Utrum aliqua substantia creata ut incorruptibilis sit formaliter necesse esse... » (123-125v) ; q. 10 : « Utrum homo vel angelus in statu innocentie potuerit habere primum actum malum... » (125v-127) ; q. 11 : « Utrum dampnati reverti [possint] ad bonum... » (127-128) ; q. 12 : « Utrum intellectus agens intelligat... » (128-128v) ; q. 13 : « Utrum intellectus possibilis intelligat fantastica... » (128v-129) ; q. 14 : « Utrum aliquis articulus fidei possit demonstrari... » (129-131) ; q. 15 : « Utrum appetitus rationalis possit distingui in irascibilem et concupiscibilem... » (131-133) ; q. 16 : « Utrum religiosus proponens facere majus bonum debeat illud dimittere faciendo minus bonum propter preceptum superioris... » (133) ; q. 17 : « Utrum videatur magis utile prosequi negocia crucis secundum consilium ecclesie aut ingredi religionem... » (133-134) ; q. 18 : « Utrum opera facta in caritate minore tantum diminuant de pena debita peccantis quam eadem vel equalia facta in caritate majore... » (134-134v) ; q. 19 : « Utrum pena injuncta a sacerdote discreto vel a jure sufficiat pro tota pena debita in purgatorio... » (134v-135) ; q. 20 : « Utrum mulier que genuit prolem ex fornicatione videns eam postea bene conversari possit simul velle habere illum filium et detestari actum fornicarium quo eum genuit... » (135) ; q. 21 : « Utrum accipiens tonsuram clericalem ab aliquo episcopo in excommunicatione debeat post absolutionem iterum tonsurari... » (135) ; q. 22 : « Utrum res prescripta bona fide cum notum fuerit de mala fide statim debeat restitui ei ad quem alias de jure pertinet... » (135-136) ; q. 23 : « Utrum non potens continere qui tamen nititur continere sed ut forcius astringatur ad continendum voveat se intraturum religi[o]nem quam summe detestatur si amplius recidivet et contingat quod recidivet teneatur intrare illam religionem... » (136-136v) ; q. 24 : « Utrum liceat emere redditus perpetuos... » (136v-137) ; q. 25 : « Utrum peccet non gaudens de bono alterius... » (137) ; q. 26 : « Utrum pro delicto principis possint subditi juste puniri in se et in bonis suis... » (137-137v) ; q. 27 : « Utrum liceat prelatis superflua retinere... » (137v-138) ; q. 28 : « Utrum habens potestatem absolvendi limitatam si absolvat de aliis et postea a superiori qui habet super illum potestatem absolvendi petat ratihabitionem, utrum ratihabitio obtenta sufficiat... » (138) ; q. 29 : « Utrum abbas sciens monachum suum per confessionem suam esse corruptorem parrochianarum suarum teneatur auferre ab eo curam parrochialem et revocare ad abbaciam... » (138) ; q. 30 : « Quis duorum fratrum uterinorum quorum unus genitus est ex matrimonio precedente clandestino tamen, alter vero genitus est ex matrimonio sequente presumpto, sollempniter tamen facto in facie ecclesie, legitimus est ad curam animarum suscipiendam si ambo sint sacerdotes... » (138) ; q. 31 : « Si aliquis dixerit in confessione se aliquem occisurum et quod vellet non habere voluntatem occidendi, utrum sacerdos cui confitetur possit dicere illi quem debet occidere : caveatis, aliquis vobis insidiatur ad occidendum vos... » (138-138v) ; q. 32 : « Utrum locus inferni sit centrum terre... » (138v) ; q. 33 : « Utrum species in medio accipiat numerum a subjecto vel objecto... » (138v-139v) ; q. 34 : « Utrum ignis corporalis veram passionem possit agere in spiritum... » (139v-141v) ; la q. 35 manque (Glorieux, op. cit., I, 190) ; une note du XVe s. indique « deficit una questio » ; q. 35 (36 de Glorieux, ibid.) : « Utrum ex speciebus sacramenti possit generari vermis... » (141v) ; q. 36 (37 de Glorieux, ibid.) : « Utrum ignis possit infrigidari et hoc ab agente materiali... — ... et totalem infrigidationem per agens supernaturale. Explicit octavum quodlibet » (141v-142). (éd. P. Porro, H.G.O.O. [t. XII] Quodlibet VIII, [en préparation]).

    F. 142-162v. Quodlibet IX : « Incipit nonum » ; q. 1 : « Utrum omnis relatio inter [Deum et] creaturam sit quod creatura refertur ad Deum et non e contrario... » (142-144v) ; q. 2 : « Utrum si in Deo non esset pluralitas ydearum Deus posset producere plures creaturas... » (144v-145) ; q. 3 : « Utrum relatio circumscripta re fundamenti possit significari per nomen prime impositionis... » (145-146v) ; q. 4 : « Utrum sciencia sit aliquid compositum in intellectu... » (146v-147) ; q. 5 : « Utrum voluntas moveat se ipsam... » (147v-150v) ; q. 6 : « Utrum inperare sit actus rationis vel voluntatis... » (150v-151v) ; q. 7 : « Utrum evum sit accidens... » (151v-152) ; q. 8 : « Utrum in sacramento altaris teneat ecclesia quod panis convertatur in animam rationalem Christi scilicet quod dat esse corporeum... » (152-154) ; q. 9 : « Utrum materia panis in sacramento post conversionem maneat... » (154) ; q. 10 : « Utrum in hiis verbis : Hic est calix sanguinis mei, consistat forma sanguinis... » (154-155) ; q. 11 : « Utrum cum voto virginitatis stet verum et perfectum matrimonium... » (155-155v) ; q. 12 : « Utrum cor regis datum fratribus a filio regis debeat restitui monachis apud quos dominus rex elegerit sepulturam... » (155v-157) ; q. 13 : « Utrum gratia et gloria sint idem... » (157-158v) ; q. 14 : « Utrum ex fundamentis Aristotelis possit ostendi quod sit unus intellectus in omnibus hominibus vel contrarium... » (158v-159) ; q. 15 : « Utrum in nobis sit querere aliquod intellectum abditum vel aliquod intelligere sine fantasmate... » (159-160) ; q. 16 : « Utrum dos impassibilitatis sit dispositio positiva in corpore impassibili... » (160-161) ; q. 17 : « Utrum homo generetur ab homine in infinitum secundum fundamenta Aristotelis... » (161-162) ; q. 18 : « Utrum a principio homo nobilis semper processerit a nobili... » (162-162v) ; q. 19 : « Utrum bonum commune sit magis procurandum quam proprium... » (162v). (éd. R. Macken, H.G.O.O. [t. XIII] Quodlibet IX, 1983, 3-341)

    F. 163-164. Quodlibet IV, q. 14 manquant au f. 61 : « Utrum in materia sint rationes seminales respectu forme generande ex ea... » ;

    F. 164-164v. Quodlibet IV, q. 32, manquant au f. 67v : « Utrum in equali facilitate exequendi homo semper teneatur ad melius... » ;

    F. 164v-168. Quodlibet IX, q. 20 : « Utrum elemosina data ab existente in peccato mortali proficiat defuncto pro quo datur si decesserit in gratia... » (164v) ; q. 21 : « Utrum scandalizans in verbo ocioso peccet mortaliter... » (164v-165) ; q. 22 : « Utrum potestas episcoporum sit immediate a Christo vel mediante papa... » (165-165v) ; q. 23 : « Utrum sacerdos habens competens beneficium possit deservire aliud pro lucro temporali... » (165v) ; q. 24 : « Utrum sacerdos possit absolvere parrochianam cum qua peccavit nec ipsa teneatur ad alium ire sine licentia ejus... » (165v-166) ; q. 25 : « Utrum judex secularis possit cogere reum ad confitendum aliquid ad quod sequitur mors... » (166) ; q. 26 : « Utrum condempnatus ad mortem licite possit avire [sic] si tempus aut locum habeat... » (166-166v) ; q. 27 : « Utrum religiosus cui traditum est secretum quod non urget in dampnum alterius teneatur illud revelare... » (166v) ; q. 28 : « Utrum religiosus subditus sciens secreto et solus confratrem suum peccasse mortaliter peccet revelando illud prelato ante secretam monitionem... » (166v-167) ; q. 29 : « Utrum religiosus de facto professus qui ante religionis ingressum affidavit mulierem male inflammatus, postea carnali copula subsequta non intendit recedere a sponsalibus, non tamen credit se consensisse matrimonium de presenti, utrum talis debeat illi mulieri reddi... » (167) ; q. 30 : « Utrum beneficia ecclesiastica legitime conferuntur pueris sciencia vel etate... » (167-167v) ; q. 31 : « Utrum clerici teneantur ad exactiones que fiunt in civitatibus... » (167v) ; q. 32 : « Utrum per miraculum corpus possit esse in diversis locis simul... — ... non per dotem ut patet per Tho[mam] in IIII dist. 44, questione de subtilitatis dote ; alia que dicit stare possunt » ; en marge : « explicit IX quodlibet » (167v-168) ;

    F. 168-181. Quodlibet X. Les 4 premières questions manquent (Glorieux, op. cit., I, 192) ; q. 5 : « Utrum corpus Christi vivum et corpus Petri vivum sint idem specie... » (168-170) ; q. 6 : « Utrum (in) corpus Christi mortuum vel alterius sancti sit adorandum... » (170-170v) ; q. 7 : « Utrum ponens essentiam creature idem re cum esse possit salvare creationem... » (170v-173) ; q. 8 : « Utrum accidentis et subjecti sit idem esse existencie... » (173-174) ; q. 9 : « Utrum sit causa alicujus accidentis cum eo... » (174-175) ; q. 10 : « Utrum appetitus sensitivus possit movere voluntatem ad consentiendum alicui de quo [n]ulla noticia est in intellectu... » (175-177) ; q. 11 : « Utrum possibile sit homini assentire propositioni cujus contrarium apparet sibi secundum rationem... » (177) ; q. 12 : « Utrum amicicia sit virtus... » (177-178) ; q. 13 : « Utrum ratione aliquid dictante faciendum pro illa hora, voluntas possit illud non velle... » (178-178v) ; q. 14 : « Utrum operatio voluntatis sit propter operacionem intellectus finaliter... » (178v-180) ; q. 15 : « Utrum intellectus magis juvatur intellecto quam voluntas volito... » (180-180v) ; q. 16 : « Utrum doctor determinans questiones publice, non explicando veritatem quam novit, peccet mortaliter... » (180v-181) ; q. 17 : « Utrum liceat oppressis repellere injuriam per potentiam principum... — ... non si judex ydoneus ad hoc haberi possit. Explicit X quodlibet » (181). (éd. R. Macken, H.G.O.O. [t. XIV] Quodlibet X, 1981, p. 3-311).

    F. 181-192. Quodlibet XI : « Incipit XI » ; q. 1 : « Utrum Deus possit facere sub una specie angeli alium angelum equalem in natura angelo jam facto... » (181-182) ; q. 2 : « Utrum Deus possit facere aliquid quod non decet eum facere... » (182) ; q. 3 : « Utrum in composito ex materia et forma educibili de potentia materie verius creetur materia vel forma... » (182-182v) ; q. 4 : « Utrum aliqua creatura possit transsubstantiari in deitatem sicut substantia panis transsubstantiatur in corpus Christi... » (182v-183) ; q. 5 : « Utrum agens operaciones cognitivas que sunt visio et intellectio et alie sit extra sentientem et intelligentem vel intra... » (183-184) ; q. 6 : « Utrum aliquid possit se ipsum reducere de potentia ad actum... » (184) ; q. 7 : « Utrum in substantia intellectuali sit virtus ad contraria... » (184-185) ; q. 8 : « Utrum verus dolor causetur ex sola apprehensione... » (185-186) ; q. 9 : « Utrum formalis ratio doloris sit in vi apprehensiva... » (186-186v) ; q. 10 : « Utrum angelus in sua personalitate possit assumere naturam humanam... » (186v) ; q. 11 : « Utrum omnium eviternorum sit unum evum... » (186v-187) ; q. 12 : « Utrum angelus naturaliter possit videre corpus Christi in altari... » (187) ; q. 13 : « Utrum in demonibus cadat oblivio... » (187-187v) ; q. 14 : « Utrum anima separata non impedita possit reuniri proprio corpori disposito et hoc virtute propria... » (187v) ; q. 15 : « Utrum cessatio motus celi post judicium sit causa incorruptionis corporum dampnatorum... » (187v-189) ; q. 16 : « Utrum sit magis subveniendum patri infideli in sua necessitate quam extraneo fideli... » (189) ; q. 17 : « Utrum layci habentes officia publica, vexantes patres clericorum quia clerici nolunt eis obedire, sint excommunicati... » (189-189v) ; q. 18 : « Utrum in nova lege liceat quod judex secularis occidat hominem pro furto... » (189v) ; q. 19 : « Utrum qui vovit intrare religionem artiorem liberetur a voto intrando laxiorem... » (189v-190) ; q. 20 : « Utrum de religione privilegiata quod fratres ejus non possunt transire ad aliam religionem equalis artitudinis vel minoris fratres alterius religionis possint tales recipere... » (190) ; q. 21 : « Utrum si a principe sit quibusdam religiosis concessum aliquid licitum usque ad primam certe diei, canonici autem illa die pulsant cicius ad primam in aurora, si illi religiosi debent percipere illud, puta pedagium... » (190) ; q. 22 : « Utrum expositor [corr. pro compositor] privilegii papalis contra planum et expressum sensum verborum sit commendandus pape et cardinalibus... » (190) ; q. 23 : « Utrum obligatus ad audiendum confessiones subditorum et ad ministrandum sacramenta alia eis, si relaxe(n)tur ei obligatio prima, remaneat [corr. pro removeat] aliqualiter obligatus ad secundam... » (190-190v) ; q. 24 : « Utrum ille qui recepit penitentiam satisfactoriam a confessore postea sequenti die revertit et dicit se mentitum fuisse in prima confessione, utrum debeat prima penitentia revocari et nova injungi... » (190v) ; q. 25 : « Utrum clericus non existens sacerdos assumens (assumens) habitum confessoris et audiens confessionem sit suspensus ita quod non possit ad sacros ordines promoveri... » (190v) ; q. 26 : « Utrum confessus habens rem alienam quam non audet restituere sed committit confessori ut restituat, confessor autem non restituit, utrum, inquam, talis sit liberatus... » (190v) ; q. 27 : « Utrum qui habet predicare ex privilegio sit major et verius pater quam ille qui habet hoc facere potestate ordinaria... » (190v-191v) ; q. 28 : « Utrum excommunicatus ab ordinario loci quia impedit predicatorem veritatis celebrans sicut regularis (sic pro sit irregularis)... » (191v) ; q. 29 : « Utrum promotus ad sacros et beneficiatus et religiosus peccet mortaliter omittendo horas canonicas... » (191v-192) ; q. 30 : « Utrum non dicens vel audiens missam omni die peccat mortaliter... — ... non extendit se ad horas canonicas. Explicit XI quodlibet » (192) ;

    F. 192-207v. Quodlibet XII : « Incipit XII » ; q. 1 : « Utrum Deus sub ratione infinita sit objectum alicujus sciencie create... » (192-192v) ; q. 2 : « Utrum de Deo in via possit sciri quid est vel quod est trinus clarius quam per lumen fidei... » (192v-194) ; q. 3 : « Utrum non habens rationem cogentem ad aliquam partem contradictionis possit illi assentire sine formidine... » (194) ; q. 4 : « Utrum Deus possit diligi a(d) creatura intellectuali absque hoc quod aliud diligatur cum eo... » (194) ; q. 5 : « Utrum Deus possit facere quod intellectus eum videat et voluntas non diligit [sic]... » (194-194v) ; q. 6 « Utrum habens meliora naturalia existens in equali caritate et gloria cum altero videat Deum irecessius [sic pro intensius] et diligat... » (194v) ; q. 7 : « Utrum peccatum substantie intellectualis in augmentum procedat in infinitum... » (194v) ; q. 8 : « Utrum cogitationes angelice mensurentur tempore composito ex indivisibilibus... » (194v-195) ; q. 9 : « Utrum substantia spiritualis possit pati ab igne absque hoc quod calefiat... » (195) ; q. 10 : « Utrum sola anima rationalis sit forma hominis... » (195-196v) ; q. 11 : « Utrum corpus hominis dampnati possit esse summe calidum simul et summe frigidum... » (196v) ; q. 12 : « Utrum Christus si fuisset mortuus in senio fuisset interfectus... » (sic pro putrefactus) (196v) ; q. 13 : « Utrum non sperans vitam futuram secundum rectam racionem debeat eligere mori pro republica... » (196v) ; q. 14 : « Utrum prudentia possit generari sine generatione virtutis moralis... » (196v-197) ; q. 15 : « Utrum episcopus debet imponere penam peccuniariam pro criminibus convertendam in usum proprium vel pauperum vel ecclesie sue... » (197-197v) ; q. 16 : « Utrum scolastice docens falsum frustra intentione peccet mortaliter... » (197v) ; q. 17 : « Utrum monachus sancti Benedicti existens in studio petens peccuniam ab aliquo officiali sue religionis per litteras peccet mortaliter... » (197v) ; q. 18 : « Utrum aperiens tales litteras et tradens abbati peccet mortaliter... » (197v) ; q. 19 : « Utrum sit excommunicatus qui legit aliquid de libro illi interdicto sub pena excommunicationis... » (197v) ; q. 20 : « Utrum debens facere aliquid ex una causa liberet se a debito si faciet ex alia... » (197v-199) ; q. 21 : « Utrum liceat dare certam summam peccunie ad emendas terras ut inde percipiantur redditus ad vitam... » (199-199v) ; q. 22 : « Utrum intelligere practicum possit absolvi ab intentione operis... » (199v) ; q. 23 : « Utrum aliquis de bono actu possit se reddere impotentem ad impletionem divini precepti... » (199v-200v) ; q. 24 : « Utrum in peccato omissionis requiratur aliquis actus... » (200v-201) ; q. 25 : « Utrum error facti excuset a peccato... » (201v) ; q. 26 : « Utrum voluntas possit actuari ab alico et non determinari ab illo... » (201v-203v) ; q. 27 : « Utrum sufficiat ad libertatem arbitrii quod potuit impediri ne actuaretur ab alio de necessitate... » (203v) ; q. 28 : « Utrum opera vite active sint preferenda operibus vite contemplative... » (203v-205) ; q. 29 : « Utrum status prelatorum sit perfectior quam status religiosorum... » (205-207v) ; q. 30 : « Utrum excommunicatus ab officiali sacerdote post absolutionem ab eodem factam teneatur petere absolutionem a suo sacerdote... — ... tamen non excusantur nisi talia dicant eis. Explicit XIIm quodlibet » (207v) ; la q. 31 manque ; cf. Glorieux, op. cit., I, 196-197. (éd. J. Decorte, H.G.O.O. [t. XVII] Quodlibet XII, 1987, p. 3-240).

    F. 208-224v. Quodlibet XIII ; q. 1 : « Utrum Deus possit videri a beato sub ratione veri absque hoc quod videatur sub ratione boni... » (208-208v) ; q. 2 : « Utrum Deus plus possit diligi quam cognosci..., (208v-209) ; q. 3 : « Utrum Deus possit facere corpus extra celum quod non tangit celum... » (209-210) ; q. 4 : « Utrum Deus potuit facere quod anima Christi separata a corpore jacente in sepulcro fuisset conjuncta corpori in pixide si tunc fuisset consecratum... » (210-210v) ; q. 5 : « Utrum potuit assumere aliam naturam quam intellectualem... » (210v-211v) ; q. 6 : « Utrum angelus immediatius moveat corpus per intellectum vel per voluntatem... » (211v-212v) ; q. 7 : « Utrum duobus instantibus in tempore angeli respondeat unum instans temporis nostri... » (212v-213v) ; q. 8 : « Utrum intellectus agens pertineat ad ymaginem... » (213v-214v) ; q. 9 : « Utrum bonum sub ratione boni simpliciter vel sub ratione convenientis sit primum et per se objectum voluntatis... » (214v-216) ; q. 10 : « Utrum actus volicionis moralis sorciatur speciem moris ab objecto vel a voluntate... » (216-217) ; q. 11 : « Utrum ad eliciendum actum voluntatis sufficiat sola objecti ostensio vel requiratur cum hoc aliquid impressum voluntati... » (217-220) ; q. 12 : « Utrum beatitudo principalius perficiat essentiam anime vel potentiam... » (220-220v) ; q. 13 : « Utrum aliquis adultus possit esse qui nec sit in statu salutis nec in statu dampnationis... » (220v-221) ; q. 14 : « Utrum aliquod bonum opus sine voto possit esse melius quam castitas sub voto... » (221-221v) ; q. 15 : « Utrum ingressus religionem ex voto et expertus quod bene potest honera religionis sustinere teneatur in ea profiteri... » (221v-222v) ; q. 16 : « Utrum curatus possit accipere a Judeis aliquid pro jure parrochiali... » (222v-223) ; q. 17 : « Utrum majoris perfectionis sit vivere de labore manuum vel de euvangelio, vel de mendicitate... — ... quam in pauperibus mendicantibus propter Deum. Explicit XIII quodlibet » (223-224v). (éd. J. Decorte, H.G.O.O. [t. XVIII] Quodlibet XIII, 1985, p. 3-240).

    F. 224v-234. Quodlibet XIV : « Incipit XIIII » ; q. 1 : « Utrum agens secundarium agens in virtute primi habeat in se virtutem mansivam... » (224v-226v) ; q. 2 : « Utrum in creaturis unum et idem possint esse fundamentum plurium realium relationum... » (226v-228) ; q. 3 : « Utrum forma separata ut albedo habeat omnem rationem illorum que sub sua specie habent participari in subjecto... » (228-229) ; q. 4 : « Utrum beatus possit proficere in multitudine cognitorum absque hoc quod proficiat in cognitione divine essentie... » (229) ; q. 5 : « Utrum intellectus et voluntas sint potentie eque libere... » (229-231) ; q. 6 : « Utrum esse quiditativum sit ab intellectu possibili per actum intelligendi... » (231-231v) ; q. 7 : « Utrum soli [X] II. apostoli cum Christo judicabunt... » (231v-232) ; q. 8 : « Utrum subditus teneatur servare statutum superioris licet non sit evidens quod ad communem utilitatem expediat... » (232) ; q. 9 : « Utrum interdicta generalia sint licita... » (232-232v) ; q. 10 : « Utrum subditus cognoscens quod prelatus suus vult eum punire ex rancore debeat sibi [sic] obedire... » (232v) ; q. 11 : « Utrum ille cui sufficienter provisum est unde secundum statum suum possit sustentari teneatur receptum in elemosinam titulo paupertatis restituere... » (232v-233) ; q. 12 : « Utrum doctores ecclesiastici debeant facere conscientiam peccati quia non laborant ad conversionem infidelium... » (233) ; q. 13 : « Utrum pupilli a custodientibus bona sua possint aliquid absque peccato recipere occasione illorum bonorum ultra sortem... » (233) ; q. 14 : « Utrum propter indicentiam [sic] emptoris liceat rem vendere carius... » (233) ; q. 15 : « Utrum Judeus pu[n]gens hostiam consecratam et videns eam fluere sanguine, Judeus, viso miraculo, convertitur et baptizatur, queritur an pro illo delicto deberet tunc puniri... » (233-233v) ; q. 16 : « Utrum religiosus gravius peccans minus sit puniendus quam secularis... » (233v) ; q. 17 : « Utrum multitudo defende[n]s pravam consuetudinem antiquam ut forum in die dominica hora misse et in cimiterio sit punienda... — ... cum dolore fiat et sic patet ad objecta. Explicit XIIIIm quodlibet » (233v-234).

    F. 234-242v. Quodlibet XV : « Incipit XVm » ; q. 1 : « Utrum Deus possit facere vacuum... » (234) ; q. 2 : « Utrum Christus ascenderit super omnes celos... » (234) ; q. 3 : « Utrum omnis actio Christi sit supernaturalis... » (234) ; q. 4 : « Utrum operatio qua convertebatur cibus in corpus Christi erat naturalis... » (234) ; q. 5 : « Utrum relatio habeat debilius esse ceteris predicamentis... » (234-235) ; q. 6 : « Utrum plures forme accidentales solo numero differentes possunt esse in eodem subjecto indivisibili... » (235-235v) ; q. 7 : « Utrum aliquod agens creatum in agendo possit attingere substantiam materie prime... » (235v-236v) ; q. 8 : « Utrum operatio qua angelus vel homo intelligit se differat a se... » (236v-237v) ; q. 9 : « Utrum intellectio qua mens humana vel angelus intelligit se sit sibi essentialior quam illa quo intelligit Deum... » (237v-238v) ; q. 10 : « Utrum anima gloriosa resumpt(i)o corpore glorioso possit videre objectum sensibile absque sensu medio... » (238v) ; q. 11 : « Utrum homo generatus a viro et muliere si assumeretur in unitate persone a Filio Dei esset filius viri illius... » (238v-239) ; q. 12 : « Utrum magister scolaris qui tenetur ad horas canonicas si dimitta[t] eas uno die propter studium et electiones ex proposito et spe recuperandi et dicendi quo die, peccet mortaliter... » (239-239v) ; q. 13 : « Utrum conceptio Virginis sit celebranda ratione conceptionis... » (239v-241) ; q. 14 : « Utrum indulgentie tantum valeant quantum sonant... » (241-242) ; q. 15 : « Utrum licitum sit diputare de potestate prelatorum... » (242) ; q. 16 : « Utrum miles prevolam in exercicium [sic pro. prevolans in exercitum] hostium fecerit opus magnanimitatis sicut fui[t] in bello Aconensi... — ... sed debet dicere Deo : esto michi in Deum protectorem et in locum munitum. Explicit 15 quodlibet et per consequens omnia quodlibet magistri Henrici de Gandavo... » (242-242v).

    F. 242v-244. Table : (éd. [d’après ce ms.] R. Macken, H.G.O.O. [t. I-II :] Bibliotheca manuscripta Henrici de Gandavo, au t. II, 1979, p. 1140-1161) : « Et incipit hic immediate tabula ejusdem libri. Primum quolibet. 1. Utrum sit ponere in deo bonitate personalem …-… [15 quodlibet] 16. Utrum miles prevole[n]s in[ter] hostes faciat opus magnanimitatis. 17. Utrum ficeat de bello justo fugere. Explicit tabula super quodlibet magistri Henrici de Gandavo. Finito libro sit laus et gloria Christo, amen » (la dernière question manque dans ce ms.).

    f. 244 (marg. ext.) : fragment de manuscrit musical (340 x 25 mm) (XIIIe s.)
    f. 244v : fragment de texte (265 x 35 mm) (XIIIe s.).

Intervenants

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • f. IIv : gratté : « Bernhardus contra Henricum X lib. » [attribution ? échange ? prêt ?]
    éd. R. Macken, « Quelques marginalia de manuscrits médiévaux », dans Scriptorium, t. 28, 1974, p. 290 (avec pour commentaire "fausse attribution d’auteur" ; indique, par erreur, le f. 109). Bernard de Clermont [Bernardus de Claramonte] est l’auteur d’un autre abrégé des quodlibets d’Henri de Gand, qui a le même incipit, et que l’on trouve notamment à Clairvaux (Troyes, Bibl. mun. 662).

    Ce manuscrit a fait partie des collections de la bibliothèque de l'abbaye de Fontenay. Au f. 1, note du XIVe siècle : «Iste liber est b[eat]e marie fonteneti que[m] f[rate]r R[aimondus] de Mo[n]tesalione emit p[ar]is[ius] p[ro] X l[i]b[ras] tur[onensium] du[m] ad h[e]c ad h[e]c (sic) e[ss]et mo[na]ch[us] font[eneti] »; au dessous, note du XVe s. : « Continens 15 quolibeta domini Hearici de Gandavo » cf. catal. publié par Delisle, Cab. des mss., I, 466, n° 31. Au verso du 2e f. de garde, titre du XVIe s. : « Henrici de Gandavo quodlibeta in theologiam ».
    Au f. 91, en marge extérieure, une mention écrite à la verticale (XVIIe siècle) : « N. Laudet », au f. 166, en marge inférieure : « Nicolas Laudet » et au f. 201 : « N ».
    Au f. 86v, note du XVIIe s. : « Obiit Armandus cardinalis dux de Richelieu, Fronsac et Caumont, par Franciae, magnus Galicanae navigationis magister, regiorum equitum commendator ac prorege Britanniae quem orbis similem in politicis non habuit nec forte habiturus est unquam 1642 quarta die decembris ». Au f. 244, note de la même main : « Du Val, prior Fonteneti, 1640, regnante Ludovico decimo tertio, dominante Armando cardinale Richeleio [coupé] te fo[coupé] ».
    Catalogues : B.31 ; C.18.
    Il a ensuite appartenu à Colbertavant d'entrer à la bibliothèque royale en 1732.

Vie du livre

Source des données