Cambrai. Médiathèque d'agglomération, Ms. 977

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q241014

  • Autre forme de la cote :
    • Cambrai, Bibliothèque municipale, 0977 (0875)
    • Bibliothèque municipale, 0977 (0875)
    • CAMBRAI, Bibl. mun. 977 (875) - II
    • Cambrai, BM, 0977 (0875)
    • Cambrai. Médiathèque d'agglomération, Ms. 977
    • Médiathèque d'agglomération, Ms. 977
  • Conservé à : Cambrai. Médiathèque d'agglomération
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :
  • Support : parchemin
  • Composition :
    • 188 ff.
  • Dimensions :
    • 220 x 148

Aspects codicologiques

  • Parch., 188 ff. (+ f. 42 bis, 55 bis, 58 bis et 169 bis, f. 1, 187 v° et 188 blancs, f. 188 v° annotations diverses des XIIIe-XIVe s., le f. 1 est un feuillet de garde), 218/222 X 142/152 mm. Recueil de deux parties :

    2 — f. 87-188 : XIIe-XIIIe s., 103 ff., 222 X 152 mm., just. : 150 X 100 mm., 2 col., 34/35 lignes, réglure à la mine de plomb. Cahiers : 1-48, 5-86, 9-138, 148(-1), non signés, avec réclames horizontales à la fin des cahiers 2-6 et 10 seulement. Initiales bleues, vertes et rouges, titres rubriqués. Quelques gloses marginales et interlinéaires de diverses mains des XIIIe-XVe s.

    inc. : « De diuersitate precantium... » (f. 3).

    expl. : «... dum uani nominis » (f. 186 v°).

    : « potencia appetit ne... » (f. 187).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI

  • 2 — ~ f. 87 col. 1-124 v° col. 2 : PETRVS LOMBARDVS, Sententiae (extraits).

    titre : « Exceptiones secundi et tercii et quarti libri Sentenciarum Magistri Petri Lumbardi. Quod unum tantum sit omnium principium ».

    inc. : « Nos catholici catholice ecclesie filii credimus... » (II dist. 1 — P. L., 192, col. 651).

    expl. : «... se gaudent euasisse. Gaudebit enim iustus, cum uiderit uindictam. EXPLICIT » (IV dist. 1 — P. L., 192, col. 962).

    ~ f. 124 v° col. 2-138 v° col. 2 : ‹GVILLELMVS DE CONCHIS›, Moralium dogma philosophorum.

    (prol.) inc. : « Moralium dogma philosophorum per multa... ».

    à la fin : « Explicit morale philosophie » (P. L., 171, col. 1007-1056; éd. J. Holmberg, Dos Moralium dogma philosophorum des Guillelmus de Conchis, Paris, Upsal et Leipzig, 1929).

    f. 138 v° col. 2-140 v° col. 1 : SENECA, De remediis fortuitorum.

    titre : « Lucii Annei Senece ad Gallionem de remediis fortuitorum liber incipit ».

    ~ f. 140 v° col. 1-142 v° col. 2 : ‹Florilegium morale›.

    extraits d’auteurs divers relatifs à la morale et à la mystique.

    titre : « Qui legis hos flores florum discerne colores ».

    inc. : « TRia sunt opera : opus Dei, opus nature, opus artificis imitantis naturam... ».

    expl. : «... deprecare Deum, quia mirabilis es tu et ipse misericors et clemens est ».

    ~ f. 143 col. 1-146 col. 1 : ‹ALANVS DE INSVLIS, Sermones 2›.

    1) f. 143 col. 1-144 v° col. 1 :

    inc. : « Preteriens Ihesus iuxta mare Galilee uidit duos fratres Simonem qui uocatur Petrus et Andream et cetera [Matt. 4, 18]. Celestis artifex qui fabricauit auroram et solem... ».

    expl. : «... in illa residens Absalon affectat patris imperium ».

    2) f. 144 v° col. 1-146 col. 1 :

    inc. : « Preteriens ergo Ihesus iuxta mare Galileȩ uidit Simonem et Andream fratrem eius mittentes retta in mare, erant enim piscatores [Matt. 4, 18]. Sicut iuxta materiale stagnum preteriens, eos uidit oculo materiali... ».

    expl. : «... et non peccabis in eternum. Vt peruenias ad bonum eternum. Quod nobis prestet ».

    ~ f. 146 col. 1-153 col. 1 : ISIDORVS HISPALENSIS, Allegoriae quaedam Sacrae Scripturae (Clavis n° 1190).

    titre de la lettre préface : « Epistola Ysidori Hispalensis episcopi ad Orosium ».

    (texte) titre f. 146 col. 2 : « Incipit libellus de misticis significationibus Veteris et Noui Testamenti » (P. L., 83, col. 97-130).

    ~ f. 153 col. 1-156 col. 2 : ‹SIMON AVREA CAPRA›, Versus de excidio Troiae seu Ilias (version B).

    titre : « De raptu Helene et Troiana destructione ».

    inc. : « Diuitiis, ortu, specie, uirtute, triumphis... ».

    expl. : «... Flet Iuturna, Venus gaudet, Amata perit » (éd. A. Boutemy, La geste d’ Enée par Simon Chèvre d’Or (Le Moyen Age, 42, 1946, p. 245-254) ; cf. H. Walther, Initia carminum n° 4645).

    ~ f. 156 col. 2-162 v° col. 1 : BERNARDVS SILVESTRIS, Mathematicus.

    titre : « Hec metra composuit Bernardus de patricida

    Ex re cui nomen fata dedere suum ».

    inc. : « Semper ut ex aliqua felices parte querantur...» (P. L., 171, col. 1365-1380 — éd. B. Hauréau, Le Mathematicus de Bernardus Silvestris..., Paris, 1895).

    ~ f. 162 v° col. 1 : Carmen.

    titre : « Sunt duo de quinque Salome Cleophas Ioachimque

    Hos tres Anna suos legitur fecisse maritos ».

    inc. : « Sponsi tres Anne, Ioachim Cleophas Salomeque... » (8 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 18820).

    f. 162 v° col. 1-col. 2 : Epitaphium Senecae (Anthol. lat. 667).

    titre : « Epitaphium Annei Senece ».

    f. 162 v° col. 2-169 col. 2 : SENECA, Epistulae ad Lucilium (extraits).

    titre : « Medulla epistolarum Annei Senece ad Lucilium hic incipit ».

    inc. : « In hoc omnes fallimur quod mortem non prospicimus...» (ép. 1, 2).

    expl. : «... Tunc habebis tuum bonum, cum intelliges infelicissimos esse felices. Explicit feliciter medulla epistolarum Annei Senece ad Lucilium » (ép. 124, 24).

    ~ f. 169 col. 2-169 bis col. 1 : ALANVS DE ROMA, Carmen.

    titre (add. du XVe s.), f. 169 v° marge sup. : « Alanus hoc metrum composuit ».

    inc. f. 169 col. 2 : « Qui uadis Romam presentia scripta uideto...» (cf. H. Walther, Initia carminum, n° 15716).

    ~ f. 169 bis v° col. 1-2 : Ps. ALEXANDER, Prouerbia (extraits).

    titre : « Exceptiones quedam prouerbiorum Alexandri ».

    inc. : « Nobilitas sola est animum que moribus ornat...» (cf. H. Walther, Proverbia, n° 17030).

    expl. : «... Ethereum pre mente bonum finemque timeret » (cf. H. Walther, Proverbia, n° 19457).

    — (add. du XIVe s.) : Prouerbium.

    inc. : « Non homines humana beant similemque beato... ».

    expl. : «... Esto minor tumidam soluat presumptio linguam » (6 v. — cf. H. Walther, Proverbia, n° 17858 a).

    ~ f. 170 col. 1-171 col. 2 : ‹Ps. MAXIMVS TAVRINENSIS, Homilia LXXVII. De natali s. Eusebii Vercellensis episcopi I› (Clavis n° 220).

    inc. : « SANctorum Patrum memorias religiosis conuentibus honorantes...» (P. L., 57, col. 415-418 ; P. L., Supplementum, 3, col. 355).

    ~ f. 171 col. 2-172 col. 1 : Epistula pro Lucionensi Abbate.

    titre : « Epistula pro Lucionensi (add. interl.) Abbate ».

    adresse : « Vniuersis sacrosancte matris Ecclesie filiis ad quos hec pagina peruenerit humilis conuentus sancte Marie Lucionensis sic transire per bona temporalia, ut non amittant eterna ».

    inc. : « Caritas uestra, fratres karissimi, nisi fallimur non ignorat, quod omnis caro mortis concluditur argumentis... ».

    expl. : «... misericorditer conferatis ab illo premium recepturi cui et honor et gloria per omnia secula seculorum. Amen ».

    ~ f. 172 col. 1-185 col. 1 : ALEXANDER NECKAM, Commentarius super symbolum Athanasii.

    titre : « Tractatus magistri Alexandri Nequam super ’Quicunque uult’ ».

    inc. : « Caput aquile uisum ab Ezechiele eminentius erat tribus capitibus... ».

    expl. : «... ut eueniret unam et eandem personam esse et hominem Deum, cui persone honor et gloria in sempiterna secula. Amen. Explicit simbolum Athanasii ».

    ~ f. 185 (add. du XIIIe/XIVe siècle) : ‹Carmina›.

    — inc. : « Amittit proscriptus opes, non posse reuerti... ».

    expl. : «... Quisque relegatus sua cum remeabit habebit » (4 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 915).

    — IOHANNES DE HAVTVILLERS, Carmen.

    titre, marge droite : « Iohannes de Hautvillers ».

    inc. : « Esse potest moris, sed eos non approbo mores... ».

    expl. : «... Pura minus pura, sacra littera sacra littera » (4 v.).

    — inc. : « Alma uirgo pro nobis intercedat ad Dominum... ».

    expl. : «... Regina celorum perducat nos ad uidendum Deum deorum ».

    ~ f. 185 v° : ‹Orationes›.

    1) inc. : « Verba redemptoris pia sint suffragia nobis... ».

    expl. : «... Nos Deus immensus benedicat trinus et unus » (3 v.).

    2) inc. : « Eterni patris ueniat benedictio nobis... ».

    expl. : «... Qui sine fine manes seruorum suscipe laudes ».

    ~ f. 186 col. 1-187 : BERNARDVS ‹CLARAEVALLENSIS?›, Opera (extraits).

    titre : « Bernardus ».

    inc. : « Magna igitur securitas filius inobediencie et re uera pax hominibus bone uoluntatis... ».

    expl. : «... dum multiplicatis iniquitatibus in insaniam uertitur ferali iam immanitate uastatur ».

Texte du manuscrit

Source des données : Initiale

Ancien possesseur

Anciennement dans

Origine

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI

  • Possesseur : 1-2 — chapitre cathédral de Cambrai ; cote ancienne « 86 » dans la marge sup. du f. 2.

Notes

Source des données : Biblissima

Bibliographie

    • Cat. gén., 17, Paris, 1891, p. 407-409
    • B. Hauréau, Compte rendu du Cat. gén., dans Journal des Savants, avril 1892, p. 242
    • A. M. Landgraf, Einführung in die Geschichte der theologischen Literatur der Frühscholastik, Regensburg, 1948, p. 105
    • R. A. Gauthier, Les deux recensions du « Moralium dogma philosophorum » (Revue du Moyen Age latin, 9, 1953, p. 220)
    • J. Leclercq, Documents sur la mort des moines (Revue Mahillon, 45, 1955, p. 172 ; 46, 1956, p. 78)
    • M. T. d’Alverny, Alain de Lille. Textes inédits..., Paris, 1965, p. 136
    • A. M. Landry et L. B. Geiger, Introduction à l’histoire de la littérature théologique de la scolastique naissante par A. M. Landgraf, Montréal-Paris, 1973, p. 143
    • R. W. Hunt, The Schools and the Cloister. The Life and Writings of Alexander Nequam (1157-1217), Oxford, 1984, p. 129
    • B. Munk Olsen, L’étude des auteurs classiques, 2, 1985, p. 392 n° [C. 33].
  • Auguste MOLINIER, Cambrai (CGM 17), Manuscrits 1-1398, 1891 (Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France)
  • Denis MUZERELLE, Geneviève GRAND, Guy LANOE, Monique PEYRAFORT-HUIN, Manuscrits datés des bibliothèques de France, Cambrai, Paris, CNRS, 2000 (Catalogue des manuscrits datés, France, 1)

Vie du livre

Sources des données