Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.9308

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q281923

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Parch., XVe s. (a. 1453), I + 139 ff. + 1 f. (+ f. 19 bis), 216 x 145 mm. Initiales rubriquées ou azur filigranées de violet. Le manuscrit a conservé sa reliure ancienne sur ais de bois, cuir marron estampé à froid avec traces de deux fermoirs; au bas du plat inférieur, mention: «Liber sancti Augustini et alia ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 2: //tuam componere

    ~ f. 1-23: Avgvstinvs Hipponensis, Sermo 9 (De decem cordis).

    ~ f. 23-47v°: ‹Ambrosivs Avtpertvs›, Conflictus uitiorum et uirtutum.

    ~ f. 47v°-48: Ps. Thomas Aqvinas, De modo studendi (le même texte se retrouve aux f. 138-138v°).

    ~ f. 48v°-50v°: Isidorvs Hispalensis, Synonyma (extraits du liv. II) seu Ps. Ambrosivs Mediolanensis, Sermo de moribus et honesta uita.

    f. 50v°-58: Martinvs Bracarensis seu Ps. Seneca, Formula uitae honestae.

    titre: «Incipit liber Senece moralis de quatuor uirtutibus » (éd. C. W. Barlow, Martini episcopi Bracarensis..., New Haven, 1950, p. 236-250).

    ~ f. 58-58v°: ‹Alcvinvs, Epistula ad Widonem comitem›.

    suit sans séparation le texte précédent

    inc.: «Hec tibi dulcissime fili breui sermone...» .

    à la fin: «Explicit liber Senece moralis de quatuor uirtutibus qui ualde utilis est » (ce texte suit également la Formula uitae honestae dans les mss Arch. S. Pietro C. 121, f. 201 et Chigi H. VIII. 259, f. 201, cf. Manuscrits classiques latins..., III, 1, Paris, 1991, p. 33 et 393).

    ~ f. 58v°-60: Philippvs Barbaricvs, Psalmi deuoti 2.

    ~ f. 60v°-72v°: Bernardvs Claraevallensis, Epistula de 25 articulis perfectionis.

    ~ f. 73-83v°: Avgvstinvs Hipponensis, De assumptione beatae Mariae Virginis.

    ~ f. 83v°-84v°: Laus Mariae Virginis.

    inc.: «Te Dei matrem laudamus Te mundi dominam confitemur... ».

    ~ f. 84v°-87: ‹De sacramentis altaris›.

    titre: «Ad honorem Dei eterni. Amen. Incipit hic quidam sermo sancti Augustini episcopi de corpore et sanguine domini nostri Iesu Cristi ualde deuotus et utilis »

    inc.: «Veritas ait: caro mea uere est cibus et sanguinis meus uere est potus... ».

    ~ f. 87-93v°: Avgvstinvs Hipponensis, Sermones.

    ~ f. 87-90: Ad fratres in eremo (sermo 56).

    ~ f. 90v°-93v°: De sanctissima Trinitate (app. 245).

    ~ f. 94-120: Orationes deuotae.

    ~ f. 120-121v°: Thomas Aqvinas, Orationes speciales (extrait: IV).

    ~ f. 121v°-123: Laus Mariae Virginis.

    inc.: «Te matrem Dei laudamus, Te Mariam Virginem confitemur... ».

    ~ f. 123-130: Poggivs Bracciolinvs, Epistula ad Leonardum Brunum de morte Hieronymi Pragensis.

    ~ f. 130-137v°: Stephanvs Silvestrinvs, Sermo.

    inc.: «Opus magnum aggredior benignissime presul... ».

    ~ f. 138-138v°: Ps. Thomas Aqvinas, De modo studendi (même texte qu’aux f. 47v°-48).

Origine

  • Origine: italienne, grosse écriture humanistique, arrondie, régulière. Le manuscrit a été copié à Venise, en 1453, d’après la longue note du f. 139: «Ad honorem Dei eterni amen. Expliciunt suprascripta que continentur in isto presenti uolumine ut patet in fine libri que utilia sunt ualde. Scripta sunt autem hec et expleta anno incarnationis Domini nostri Iesu Cristi millesimo quadrigentesimo quinquagesimo tertio de mense iulii in ciuitate uenetiarum. Quam Deus et Dominus noster omnipotens pater ad sui nominis honorem et gloriam conseruare dignetur per misericordiam suam et per amorem filii sui domini nostri Iesu Cristi omnium redemptoris qui secum uiuit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia secula seculorum. Amen. Deo gratias. Orate pro scriptore quia peccator fuit ut Deus et Dominus noster sui misereatur qui est benedictus ». D'après la table du contenu en écriture cursive d'une main de peu postérieure, copiée sur un feuillet de papier collé sur le plat inférieur, les prières des f. 58v°-60 auraient été composées par le vénitien Filippo Barbarigo: «Quedam psalmus deuotus Philippi Barbarici ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: au f. Iv°, note de prix: «n° L. scudi trenta »; le manuscrit a été acquis par la Bibliothèque Vaticane à une date indéterminée.

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 2ème partie. Fonds Vatican latin, 2901-14740, éds A.-V. Gilles-Raynal, F. Dolbeau, J. Fohlen, Y.-F. Riou, J.-Y. Tilliette, avec la coll. de M. Buonocore, P. Scarcia Piacentini et P.-J. Riamond, Paris, 2010, p. 734 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2010_cat_21_32)

Bibliographie

    • M. Buonocore, Per un «iter»... (Giorn. ital. filol., 52, 2000, p. 91)
    • Réf.: BMBV (1986) 27059-27060.

Vie du livre

Source des données