Saint-Omer. Bibliothèque d'agglomération, Ms. 607

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q204990

Intervenants

Ancien possesseur

Anciennement dans

Historique de la conservation

Source des données : Bibliothèque numérique d’agglomération de Saint-Omer

  • Cote ancienne:
    607 (Saint-Bertin)

Notes

Source des données : Bibliothèque numérique d’agglomération de Saint-Omer

  • Volume de 298 feuillets de papier (+ 3 gardes) (filigranes : Licorne simple proche de Briquet 10013-10020 ; Lettre P gothique à fleuron à quatre feuille et Jambage traversé par un trait, proche de Briquet 8662 ; Lettre P gothique accompagnée d'un cinquefeuille proche de Briquet 8806-8807) - inscrits à longues lignes (49) jusqu'au f. 112, puis sur deux colonnes de 58 lignes d'une réglure tracée à la mine de plomb. L'écriture est une cursive gothique, avec des capitales pour les incipits, le tout d'une seule main.

    CONTENU

    Il s'agit du commentaire sur l'Organon d’Aristote et l'Isagoge de Porphyre par deux maîtres de l'université de Louvain : Pierre de Thenis (Thienes ? - voir Valerius Andreas, Fasti academici studii generalis Lovaniensis: id est, origo & institutio...), et Henri de Gand (les mêmes que dans le ms. 585), copiés entre 1481 et 1482 par Johanes de Wale. Il était moine de Saint-Bertin sous l'abbatiat de Guillaume Fillastre (avant 1473, probablement de 1468 à 1471) et devient sous-prieur avant 1492, il décède en 1503. fol. 1r-7r. Expositio super Isagogen [Praedicabilium] Porphirii. Inc: “Cum sit necessarium grisarori et ad eam que est apud Aristotelem praedicamentorum doctinam… Hic est liber praedicabilium Porphirii qui intitulatur sic incipiunt ysagoge Porphirii in Cathegorias praedicamentorum aristotelis in quo determinatur de natura …”; expl: “…illa tamen que dicta sunt sufficienter ad eorum notitiam et traditionem. Expliciunt continuationes super librum praedicabilium porphirii.” fol. 7v-15v. Super libros Praedicamentorum Aristotelis. Inc: “Equivoca dicuntur quorum nomen solum commune est secundum nomen vero… Iste est liber praedicamentorum aristotelis in quo philosophus determinat de coordinationibus generum praedicamentalium qui prima sui divisione dividitur in tres tractatus …”; expl: “…sequitur alius liber videlicet periermenias pietas ad omnia valet.” fol. 16r-24r. Super Perihermenias. Inc: “Primum oportet constituere quid sit nomen quod verbum postea… Iste est liber periarmenias aristotelis in quo philosophus determinat de hiis que spectant ad secundam operationem intellectus que est compositio et divisio…”; expl: “…ergo non contingit contrarias opiniones neque enuntiationes contrarias esse simul veras. Et sic est finis compilationem totius loycis artis finitarum per me Johannem Wale religiosum sancti bertini de sancto audomaro 16 aprilis sub venerabili viro artium magistro henrico de hendonia regentu pro tunc in lilio 1482.” gfl. 24v. blanc. fol. 25r-52r. Super libros Priorum. Inc: “Primum oportet dicere circa quid et de quo est principalis… Iste est liber priorum analeticorum aristotelis in quo Philosophus determinat de sillogismo simpliciter dicto de partibus principiis et passionibus eiusdem et continet duos libros partiales in quorum primo agitur de sillogismo simpliciter…”; fol. 41v: “Et sic est finis primi libri priorum, finiti decima maii 1482”; expl: “…eo quod passiones naturales in diversis substantiis possunt reperiri etc.” fol. 52v. blanc. fol. 53r-76r. Super libros Posteriorum. Inc: “Omnis doctrina et omnis disciplina… Iste est liber posteriorum analeticorum aristotelis cuius subiectum est demonstratio, et dividitur prima sui divisione in duos libros partiales in quorum primo determinetur de ipsa demonstratione absolute ostendendo…”; expl: “…et certior quam scientia et ille principiorum habitus vocatur intellectus. Et sic est finis. Fit laus et gloria trinitati. Expliciunt continuationes secundi libri posteriorum … aliorum precedentium per me Johannem Wale religiosum sancti bertini lovanii in lilii pedagogio sub venerabili viro artium magistro atque in utroque iure bacalario magistro petro de thenis finita anno domini 1482 decima octava mense augusti. Johannes de Wale.” fol. 76v. blanc. fol. 77r-87v. Super libros Topicorum. Inc: “Propositum quidem negotii est invenire… Iste est liber thopicorum aristotelis qui dividitur in 8 libros partiales <…> de sillogismo dyalectico in generali …”; expl: “…hoc simpliciter dico quod sine addito dico. Et sic est finis huius secundi libri thopicorum fini ultima maii 1482 per me Johannes Wale alias de sancto audomaro maiorem religiosum sancti bertini in illo tunc lovanii in pedagio lilii studenti sub venerabili viro artium magistro petro de tenis in utroque iure bacalario etc.” fol. 88r-v. Auctoritates tertii et quarti libri Topicorum. Inc: “Incipiunt auctoritates ttii libri thopicorum aristotelis. Omnia bonum appetunt…”; expl: “…non entis non sunt species neque differentie.” Liste de sujets aparememnt considérés comme des continuationes de ces deux livres. fol. 89r-112r. Super libros elenchorum. Inc: “De sophisticis autem elenchis et de hiis que videntur… Iste est liber elenchorum aristotelis in quo ipse determinat de elencho sophistico. Et dividitur in duos libros partiales in quorum primo docet componere elenchos sive sillogismos sophisticos per hoc quod tradit principia ipsorum…”; expl: “…que omissa sunt et de mentis multas grates. Et sic est finis. Fit laus et gloria trinitati. Explicit secundus liber elenchorum finitus per me Johannem Wale religiosum sancti bertini lovanii in lilii pedagogio sub venerabili viro artium magistro magistro [sic] henrico de gandavo anno domini 1482, 4 septembris in vigilia sancti bertini.” fol. 112v. Blank. fol. 113ra-117vb. Prologus(?) ad commentarios in libros Aristotelis. Inc: “Item communi consignantur septem artes mecanice ut patet hiis ---- lana, nemus, miles, navigatio, rus, medicina, hiis ars fabrilis architechonia sub sit…”; expl: “…videtur observare ordinem nature quo simplicioria sunt priora.” fol. 117vb-141vb. Quaestiones in Praedicabilium Porphirii. Inc: “Circa initium libri Predicabilium Porphirii queritur primo utrum universale est subiectum scientie libri Predicabilium Porphirii. Responditur quod sic…”; expl: “…Et sic est finis huius libri, finiti in nocte sancte katherine ad lectionem nocturnam hora octava sub venerabili magistro magistro henrico de handonia per me Johannem Wale alias de sancto audomaro maiorem religiosum sancti bertini in pedagogio lilii anno 1481.” fol. 142ra-176vb. Quaestiones in libros Praedicamentorum Aristotelis. Inc: “Antequam ad textum libri predicamentorum Aristotelis aliqua sunt premittenda… Circa initium libri predicamentorum aristotelis queritur primo utrum de decem predicamentis potest esse scientia una logicalis…”; expl: “…reciproca ita quod actualiter habens habetur. Et sic est finis huius libri finiti per me Johannem Wale religiosum sancti bertini in pedagogio lilii sub venerabili viro magistro henrico de handonia decima sexta februarii anno 1481.” fol. 177ra-196vb. Quaestiones in Perihermenias. Inc: “Circa initium primi libri periarmenias aristotelis… Secundus liber logice aristotelis que est tertius in ordine omnium aliorum librorum logice est liber pariarmenarum aristotelis in quo Philosophus determinat de enuntiatione…”; (fol. 188rb) “Et sic est finis huus libri finiti per me Johannem Wale religiosum sancti bertini”; fol. 188v. Blank; fol. 189ra-196vb. Liber II; expl: “…et sic est finis secundi libri perearmenarum aristotelis. Expliciunt copulata tertius veteris artis edita lecta finitaque a venerabili discretoque viro artium magistro magistro henrico de heyndonia anno aab incarnatione domini 1482 aprilis 14 … extremum hora nocturnarum lectionum pro illo tunc in lilii pedagogio regente scripta a me Johanne Wale alias de sancto audomaro maiore scolare pro illo tunc in dicto pedagogio existente.” fol. 197ra-229vb. Quaestiones in libros Priorem. Inc: “Iste est primus liber nove logice qui est priorum analeticorum aristotelis… queritur utrum de sillogismo simpliciter dicto sit scientia tanquam de subiecto libri priorum analiticorum aristotelis. Responditur quod sic…”; fol. 219v. Blank; fol. 220ra-229vb. Liber II; expl: “…Explicit secundus liber priorum analeticorum aristotelis finitus per me Johannem Wale rerligiosum sancti bertini in sancto audomaro necque non completus sub venerabili viro artium magistro magistro petro de tenis in utroque iure bacalario luce 19 iunii anno domini 1482.” fol. 230ra-266rb. Quaestiones in libros Posteriorum. Inc: “Circa initium primi libri posteriorum… Secundus liber nove logice est liber posteriorum analeticorum aristotelis in quo Philosophus determinat de sillogismo demonstrativo tanquam de subiecto sive de demonstratione…”; fol. 255rb “…et sic est finis primi libri luce sexta augusti sub magistro petro de tenis”; fol. 255v. Blank; fol. 256ra. Liber II; expl: “…ut patet in exemplis prius positis. Et sic est finis finis huius libri finiti per me Johannem Wale alias de sancto audomaro maiorem religiosum sancti bertini lovanii in pedagogio lilii sub venerabili viro artium magistro magistro petro de tenis in utroque iuris bacalario anno domini 1482, 20 die augusti ad lectiones nocturnas dicto magistro legente.” fol. 266v-267v. blanc. fol. 268ra-298rb. Quaestiones in libros Topicorum. Inc: “Circa initium primi libri thopicorum aristotelis aliqua sunt prescienda… Pro introductione cognitionis dicendorum aliqua prohemialiter sive primum interroganda. Primo utrum dyalectica sit scientia ab omnibus aliis scientiis distincta. Hec questio querit duo…”; fol. 268ra-276va, Liber I; fol. 276vb, Blank; fol. 277ra-284va, Liber II. Expl: “…ut si dicatur audit campanum sonantem; ergo audit campanum. Consequens enim verum est per accidens ut dicit petrus hispanus. Et sic est finis huius secundi libri thopicorum finiti per me Johannem Wale sub venerabili viro artium magistro magistro henrico de gandavo anno domini 1482 septima iunii hora fere secunda post prandium”; fol. 284vb, Blank; fol. 285ra-296vb, Liber III; fol. 297ra (mutilé)-298rb, Liber IV; expl: “…que omissa sunt. Et sic est finis totius logice per me Johannem Wale septima luce augusti.” fol. 298v. blanc.

    DÉCOR

    Ce volume présente une décoration sobre constituée par une mise en valeur des titres de livre et de chapitres inscrits en majuscules dans des encadrement ou des médaillons, parfois accompagnés de lettres rubriquées ou de prières, et au centre desquels ont été collés des gravures découpées, dont beaucoup manquent, et dont le style évoque la production du Maître E.S.

    ICONOGRAPHIE

    Parmi les gravures conservées on trouve : _un combat d'hommes sauvages (f. 53) _une chasse à l'ours (f. 77) _une luthiste (f. 83) _un oiseau (f. 197) _un combat d'hommes sauvages (f. 268) _un fou jouant de la musique avec une mâchoire d'âne et une scie entouré d'un couple d'hommes sauvages

    PROVENANCE

    Ancienne cote de Saint-Bertin, et le copiste se dit moine de cette abbaye.

    RELIURE

    Reliure moderne, veau brun , dos à 5 nerfs, caissons fleuronnés et pièce de titre estampée à chaud "COMMENTAR IN LIBROS ARLIS". Tranches jaspées.

    BIBLIOGRAPHIE

    _Charles-Joseph Dewitte et Oscar Bled. Les Chartes de Saint-Bertin. Tome IV : 1474-1779, suivi du catalogus bertiniorum religiosorum et d'une table des matières Tome IV, H. Homont, 1886, no. 3562, p. 421 n. 778. Voir également les travaux à venir de Steven Livesey.

Sources des données