Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q209395
Manifeste IIIF
Numérisation du décor
Numérisation intégrale
Parch., XIIe-XIIIe s., 162 ff. (+ f. 42 bis, 155 bis, 156 bis ; foliotation ancienne en chiffres romains de I à CLXV au XVe s.) ; 331 X 232 mm., just. variable : 245 X 160 mm. (f. 19), 255 X 180 mm. (f. 147), 255 X 175 mm. (f. 161), 2 col., 31 lignes aux f. 1-143 v°, 36 lignes aux f. 144-160, 42/54 lignes aux f. 160 v°-162, réglure à la mine de plomb repassée à l’encre. Cahiers : 1-208, 216(-1), signés au verso « a-u » pour les 20 premiers cahiers. Lettre ornée au f. 1, initiales rouges à filigranes verts et vertes à filigranes rouges, titres rubriqués, croquis en rouge et vert au f. 143 v°. Rares gloses marginales d’une main plus récente ; au f. 1, en marge sup., note moderne au sujet du premier traité.
inc. : « atque forma... » (f. 2).
expl. : «... non pascentes » (f. 161 v°).
: « et agregare domini... » (f. 162).
Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI
~ f. 1-90 : Ps. IOHANNES DAMASCENVS, Vita Barlaam et Iosaphat.
titre : « Incipit liber gestorum Barlaam et Iosaphat seruorum Dei editus greco sermone a Iohanne Damasceno uiro sancto et erudito ».
inc. : « Cum cepissent monasteria construi ac monachorum congregari multitudines... » (éd. Iohannis Damasceni opera, 3, Bâle, 1575, p. 815-902 ; D. Iohannis Chrysostomi de comparatione Regis et Monachi germano Brixio interprete, Anvers, s. d., p. 1-356).
~ f. 90 v°-113 v° : Liber sancti Iacobi (B. H. L. n° 4072).
titre : « Incipit translatio S. Iacobi apostoli ».
~ f. 113 v°-136 : ‹Ps. TVRPINVS, Historia Karoli Magni et Rotholandi› (avec les appendices A et B de l’éd. G. M. Jones, Historia Karoli Magni Rotholandi ou Chronique du Pseudo-Turpin..., Paris, Droz, 1936).
~ f. 136 (Sanctae Annae trinubium) Carmen : « Anna uiros... ».
inc. : « Anna uiros habuit Ioachim, Celopham Salomeque...» (12 v. — éd. cf. supra, Alençon, Bibl. mun. 98-I (XIIIe s.) f. 159).
~ f. 136 v°-143 v° : BEDA, Liber de locis sanctis (Clavis n° 2333).
titre : « Incipit liber Bede presbyteri de situ Iherusalem et de locis sanctis quem de opusculis maiorum adbreuiando composuit ».
f. 143 v° : Ps. APVLEIVS, Sphaera.
le croquis représente un double cercle dans lequel une croix porte les mots : « VITA-MORS-MEDIETAS-SPERE ».
(texte) : « Ratio spere Pitagore phylosophi quam Apollonius [sic] descripsit... si autem subtus morietur » (7 lignes — éd. F. J. H. Jenkinson, The Hisperica famina, Cambridge, 1908, p. 31).
suivi sans interruption d’un complément : « Pronuntias autem et de preliatoribus sic factum amplius addes... sexta in sexta septima in septima » (18 lignes).
~ f. 144-149 v° : Carmen de duobus ducibus ex relatione s. Maioli.
titre : « Ex relatione S. Maioli abbatis de duobus ducibus ».
inc. : « Carmine condignum stat carmine dicere signum...» (820 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 2476).
~ f. 149 v°-155 : HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, Carmina.
f. 149 v°-154 : De mysterio missae.
titre : « Versus Hildeberti Cinomanensis episcopi de sacramentis ».
inc. : « Scribere proposui quid mystica sacra priorum...» (P. L., 171, col. 1177-1192 B ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 17385).
f. 154-155 : De fine data ritibus iudaicis.
titre : « Item de sacramentis ».
les arguments manquent mais le texte est précédé d’un prologue en 10 v. dont il est le seul exemplaire.
(prol.) : « Ante legem pro peccatis panis factus hostia...» (éd. d’après ce manuscrit, A. Wilmart, op. cit. infra, p. 124 n. 2 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 1299).
(texte) titre : « De sacrificio ».
inc. : « Melchisedech domino panem uinumque litauit...» (38 v. — P. L., 171, col. 1193-1196 (36 v.) ; éd. A. Brian Scott, Hildeberti Cenomannensis episcopi carmina minora, Leipzig, Teubner, 1969, p. 30-32, n° 39; cf. H. Walther, Initia carminum, nos 10865 et 8479).
titre : « De diluuio ».
inc. : « Diluuium speciem baptismi gessit et unda...» (18 v. — éd. B. Hauréau dans Notices et extraits des manuscrits, 28, 2, Paris, 1878, p. 354-355 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 4503).
titre : « De coniugio ».
inc. : « Affines consanguineos conubia prima...» (41 v. — P. L., 171, col. 1424-1425; éd. B. Hauréau, op. cit. supra, p. 355-356 ; A. Brian Scott, op. cit. supra p. 29 n° 39 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 672).
~ f. 155 : Carmen « Ante Dei uerba sum... ».
inc. : « Ante Dei uerba sum panis post pia uerba...» (éd. d’après ce manuscrit, A. Wilmart, op. cit. infra, p. 125 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 1288).
~ f. 155-155 v° : ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, Carmen « Tollimur e medio... »›.
inc. : « Tollimur e medio fatis urgentibus omnes...» (P. L., 171, col. 1192-1194; éd A. Brian Scott, op. cit. supra, nos 35-36, 45 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 19311).
~ f. 155 v°-156 v° : ‹PETRVS RIGA›, Floridus aspectus : Passio s. Agnetis (B. H. L. n° 164).
titre : « Incipiunt uersus de Sancta Agnete ».
inc. : « Agnes sacra sui pennam scriptoris inauret...» (P. L., 171, col. 1307-1314 ; éd. B. Hauréau, Le Mathematicus de Bernard Silvestris et la Passio s. Agnetis de Pierre Riga, Paris, 1895, p. 42-49 ; J. Werner, Beiträge zur Kunde der lateinischen Literatur des Mittelalters, Aarau, 1905, p. 65-74 n° 155 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 696).
~ f. 156 v° : ‹ADAM DE SANCTO VICTORE (?)›, Sequentia « Salue mater Saluatoris... ».
inc. : « Salue mater Saluatoris
Vas electum uas honoris...» (P. L., 196, col. 1502-1504, n° 25 ; G. M. Dreves et C. Blume. Analecta hymnica, 54, 1915, p. 383-384, n° 245 ; cf. H. Walther, Initia carminum n° 17119).
~ f. 156 v°-162 : ‹GALTERIVS DE CASTILIONE, Carmina›.
inc. : « Dum contemplor animo seculi tenorem...» (cf. A. Wilmart, op. cit. infra, qui édite plusieurs pièces, p. 136-137, 143-144, 150-151, 154-155, 157, 158, 163, 326-327, 329-333 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 4845).
~ f. 157-157 v° : Carmen « Respiciat Emmanuel... ».
inc. : « Respiciat Emmanuel qui solus cuncta perspicit...» (éd. d’après le ms. Paris, Bibl. nat., n. a. l. 1544, B. Hauréau, Notices et extraits de quelques manuscrits, 6, Paris, 1893, p. 303-305 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 16674).
~ f. 160 : ‹Carmen « Dulcis Iesu spes pauperis... »›.
1 feuillet manque.
inc. mutilé : « // Quam sit pium quod toleras...» (v. 63 — éd. F. Mone, Lateinische Hymnen des Mittelalters, 1, Fribourg-en-Brisgau, 1853, p. 118-119 n° 92 ; cf. A. Wilmart, op. cit. infra, p. 132 n° 20 ; H. Walther, Initia carminum, n° 4815).
~ — Carmen « O Maria mater pia... ».
inc. : « O Maria mater pia
O benigna laude digna... » (éd. F. Mone, op. cit. supra, 2, 1854, p. 423-424, n° 606; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 12749).
~ f. 162 : Ps. ORIGENES, Versus de tribus archis.
titre : « Versus Origenis de tribus archis ».
inc. : « Temporibus tribus esse trium tres nouimus archas...» (éd. d’après ce manuscrit, A. Wilmart, op. cit. infra, p. 134 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 19165).
suivi d’un précepte grammatical se rapportant au mot « populus » : « Figura que sistole datur. Sistole producit breuiatque diastole longam uel eptimeris ut Tantalus et seue periit iniuria mense » (== STATIVS, Thebais I, 247).
— Carmen « IN Gedeonis area...» (incomplet).
inc. : « IN gedeonis area uellus aret...» (Strophes I-II et VI — éd. W. Meyer, De scismate Grandimontanorum (vier lateinische Rythmen von 1187) (Nachrichten von der Gesellschaft der Wissenschaft zu Göttingen, Philol. Hist. Klasse, 1906, p. 83 sq. ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 8916).
— Carmen « Est homo Matheus... ».
titre : « Versus de quatuor Euangelistis ».
inc. : « Est homo Matheus, uitulus Lucas, leo Marcus... » (4 v. — éd. d’après ce manuscrit, A. Wilmart, op. cit. infra, p. 135 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 5689)
— Carmen « Clauditur hoc uase... ».
titre : « Versus in pixida scribendi in qua reponitur sacrum corpus Christi ».
inc. : « Clauditur hoc uase nostri sacra uictima phase
Viua salutaris semel in cruce semper in aris » (éd. d’après ce manuscrit, A. Wilmart, op. cit. infra, p. 135 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 2870).
— Carmen « Rex sedet in cena... ».
inc. : « Rex sedet in Cena turba cinctus duodena
Se t‹e›net in manibus se cibat ipse cibus » (éd. d’après ce manuscrit, A. Wilmart, op. cit. infra, p. 135 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 16778).
— Carmen « Forma simplex... ».
inc. : « Forma simpex [sic] uerum esse preesse adesse...» (6 v. — éd. d’après ce manuscrit, A. Wilmart, op. cit. infra, p. 136).
f. 162 v° : Hymnus « Salue uirgo regia stella maris...» (cum neumis).
Source des données : Initiale
Origine : est de la France d’après la notation neumatique lorraine du f. 162 v° ; écritures droites, régulières et soignées.
Possesseur : abbaye Notre-Dame de Signy-l’Abbaye (Ardennes, arrondissement Mézières) d’après l’ex-libris et la cote ancienne au f. 160 de deux mains différentes du XVIe s. : « De Signiaco hic liber signatur littera b numero XXXIIII »
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF