Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q281671
Manifeste IIIF
Numérisation intégrale
Parch., XIIe s., 52 ff., f. 34-52 sur 2 col. sauf les f. 37-38, 39 v° et 40, 270 x 190 mm. Nombreuses figures géométriques illustrant le texte.
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
~ f. 1-19: Evclides, Elementa (transl. lat. Adelardi Bathensis).
~ f. 19: ‹Regulae arithmetica et geometrica›.
1) inc.: «Si uis coaceruationem cuiuslibet numeri cum omnibus...» (3 lignes).
2) inc.: «Ad inueniendam aream cuiuslibet trianguli sic faciendum est...».
expl.: «... propositum ostendit» (8 lignes).
~ f. 19 v°-25: Gerbertvs Remensis, Isagoge geometriae.
f. 25-52: Agrimensores (extraits).
~ f. 25-26 l. 13: Balbvs, Expositio et ratio omnium formarum (extraits).
inc.: «‹M›ensure aguntur generibus tribus per longitudinem...».
expl.: «... totidemque angulorum ex tribus circumferentibus» (éd. K. Lachmann, Gromatici ueteres, dans F. Blume. K. Lachmann et A. Rudorf, Die Schriften der römischen Feldmesser, 1, Berlin, 1848, p. 96, l. 21-106, l. 8).
~ f. 26-33 v°: Ps. Boethivs, Geometria.
f. 26 l. 13-25, extrait: «Rectilineę figure sunt quę sub rectis lineis... in neutra parte concurrunt» (éd. Friedlein, Teubner, 1867, p. 375, l. 14-377, l. 2).
f. 26 v°-33 v°, texte complet y compris l’extrait précédent (Friedlein, op. cit., p. 373-428).
~ f. 34-36 v°: «De karacteribus minutiarum».
inc.: «Quicumque queris minutiarum cognoscere caracteres hic figuras nominaque subscripta inuenies...» (non identifié).
~ f. 37-44 v°: Ps. Boethivs, Ars geometriae et arithmeticae.
inc.: «GEVMETRIA [sic] EST disciplina magnitudinis inmobilis formarumque...».
expl.: «... in demonstratione summitas in conclusione extremitas. EXPLICIT ANITII MANLII SEVERINI B. LIBER IIII ARTIS GEOMETRIE DE GRECO IN LATINVM TRANSLATVS ABVCLIDE [sic]».
suivi de cette note: «Shi [sic] Namque libri continent numerorum causas... et mensurarum et positiones ualde hic habetur liber necessarius» (éd. partielles P. L., 63, col. 1352-1364; Lachmann, op. cit., p. 377-412; cf. sur cette compilation N. Bubnov, Gerberti... Opera mathematica, 1899, p. 180-188 et C. Thulin, op. cit. infra, p. 27-43).
f. 44 v°-45: Ivnivs Nipsvs, Podismus.
titre: «ITEM EIVSDEM ARTIS LIBER V B. PODISMVS».
inc.: «Podismi. Mensurarum sunt tria genera...».
expl.: «... ut queramus singulas precisuras» (Lachmann, op. cit., p. 295-301; Bubnov, op. cit., p. 509-516).
f. 45 col. 2 l. 37-48 col. 1 l. 39: Epaphroditvs et Vitrvvivs Rvfvs, Liber.
pas de titre.
inc.: «Trigoni ortogonii cuius cathetus ped. V hypotenusa...».
expl. f. 48 col. 1 l. 23: «... Deme hypotenusam erit diametrum circuli» (fin du texte dans l’éd. M. Cantor, Die römische Agrimensoren..., Leipzig, Teubner, 1875, p. 208-214; Bubnov, op. cit., p. 518-548).
suivi d’un autre paragraphe: «Centuriarum quadratarum deformatio. Mensurarum diuersarum ritus... Pertica habet pedes XII Digitorum XVIII» (éd. Bubnov, op. cit., p. 548-549, l. 4).
f. 48: Balbvs, Expositio et ratio omnium formarum (extraits).
inc.: «Mensura est complurium et equalium inter se...».
expl. f. 48 col. 2 l. 12-13: «... I̅ Passus Ped. V̅. stadia VIII» (Lachmann, op. cit. p. 94, l. 9 -95, l. 10).
l. 16: «Cuius genera sunt tria Rectum planum...».
expl. l. 35: «... Actus stadium Miliarium» (Lachmann, op. cit., p. 96, l. 21-97, l. 13).
f. 48-48 v°: Pauca de mensuris (extraits).
1) titre col. 2 l. 13: «DE MENSVRIS incipit liber».
inc.: «MENSVRA est quicquid pondere...».
expl. incomplet: «... et digitos diuiserunt» (Lachmann, op. cit., p. 367, l. 9-15; F. Hultsch, Metrologicorum scriptorum reliquiae, 2, Teubner, 1866, p. 135, l. 10-19).
2) titre: «DE PONDERIBVS».
inc.: «Ponderis pars minima calculus est...».
3) titre f. 48 v° col. 1: «DE MENSVRIS LIQVIDIS».
inc.: «MENSVRIS [sic] in liquidis coclear est pars...».
expl.: «... Duo chori quod sunt chullum quod sunt modia LX» (éd. cf. supra, Barb. lat. 92, f. 46-47 v°).
~ f. 48 v°-49 col. 1: Fragmentum de hexagono et octogono.
inc.: «Si quis uoluerit per unum latus octogonum...».
expl.: «... ea mensura et facies octogonum» (Bubnov, op. cit., p. 552-553).
f. 49 col. 1: Balbvs, Expositio et ratio omnium formarum (extrait).
titre: «IVLII FRONTINI».
inc.: «IN pede porrecto semipedes duo...».
expl.: «... Vnc. VIII. Digitos XII» (8 lignes -Lachmann, op. cit., p. 95 l. 2-4, 94 l. 18-95 l. 2).
suivi de 5 lignes non identifiées: «Consuetudine uulgari unus bonuarius seritur... De fabis tribus» (éd. d’après le ms. Berne, Bürgerbibl. 299, C. Thulin, op. cit. infra, p. 16).
f. 49-59 v° col. 1: Colvmella, De re rustica (extrait).
titre: «Lucii Iunii Moderati» (en marge: «Titulus, incipit lib‹er›»).
inc.: «Quoniam familiariter a nobis precepta mensurarum...».
expl.: «... placuerit laxiora spatia seminum faciemus» (V, 1-3).
~ f. 50 v°-51: De iugeribus metiundis.
titre: «DE IVGERIBVS MENCIENDIS [sic]».
inc.: «Castrensis iugerus quadratus habet perticas...».
expl. f. 51 col. 1: «... fiunt pedes I̅I̅I̅ CL sic quero pedaturam» (texte complet, Lachmann, op. cit., p. 354-356).
f. 51-52: Balbvs, Expositio et ratio omnium formarum (extraits).
titre: «GENERA LINIAMENTORVM».
inc.: «Gradus habet pedes II Passus...».
expl. f. 52 col. 1: «... ex tribus circumferentibus et duabus rectis. EXPLICIT LIBER PODISMVS BOETII» (Lachmann, op. cit., p. 95 l. 5-10; p. 96 l. 21-97 l. 13).
~ f. 52 col. 2: ‹Formulae seu Definitiones›.
1) inc.: «Sex habet sextantem unum id est trientem...» (5 lignes).
2) inc.: «Cubitus constat sex palmis digitis quatuor...».
expl.: «... sestercium uocitauerunt» (5 lignes - éd. des deux textes d’après le ms. Berne, Burgerbibl. 299, C. Thulin, op. cit. infra, p. 16).
~ f. 52-52 v°: Acbrannvs, Versus de ludo tabularum secundum numerum.
(éd. d’après le ms. Berne, Bürgerbibl. 299, f. 29 v°, H. Hagen, Carmina medii aevi maximam partem inedita, Berne, 1877, p. 142-145).
Origine: paraît française, écritures régulières, plus anguleuse aux f. 1-33 v°; les f. 37-52 v° sont copiés d’après le ms. Berne, Burgerbibl. 299 (Xe s.), f. 1-29 v° (décrit par Thulin, op. cit. infra, p. 14-17).
Possesseurs: l’humaniste français Jean Nicot († 1600) dont les devises italienne et grecque sont inscrites au bas du f. 1, en haut ex-libris de la même main: «Ex bibliotheca Nicotiana»; Reine Christine de Suède (f. 1 en marge: «Ex bibliotheca Serenissimae Suecorum Reginae n° 500»); le cardinal P. Ottoboni (cote de Bianchini: S. 3. 18).
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF