Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q255606
Manifeste IIIF
Numérisation intégrale
Parch., XVe s. (a. 1463), 135 ff. (f. 133v° et 135v° blancs), 332 x 235 mm. Aux f. 1, 47 et 70, fines bordures de feuillages, fleurs, fruits et pastilles d'or; au début de chaque scène, initiales bleues ou roses sur fond d’or. Gloses et commentaires marginaux abondants.
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
f. 2: //Istic commemoracio
f. 1-132v°: Terentivs, Comoediae.
f. 1-21v°: Andria.
titre avec didascalie: «Publii Therencii Affri comici poete incipit acta ludis Romanis ».
f. 22: Argumentum in Terentii Eunuchum
pas de titre.
inc.: «Argumentum sequentis fabule perbreuiter dicendum est quam satis in ipso tractatu... ».
expl.: «... postquam ciuis actica testimoniis cognita est interuentu » (3 paragraphes; même incipit dans le ms. Cambridge, Corpus Christi College, 231, f. 20, cf. M. R. James, A descriptive catalogue of the manuscripts in the library of Corpus Christi College, Cambridge, 1, Cambridge, 1912, p. 531).
f. 22-46v°: Eunuchus.
avec l’argument «Meretrix adolescentem... » (éd. cf. supra, Vat. lat. 6728, f. 27v°).
titre f. 23 v° après le prologue: «Incipit Enuchus [sic] Therencii Affri Cartaginensis ».
(comment.) inc. f. 22v° en marge: «Secunde comedie quam poeta Eunuchum uocat actus primus est reconsiliatio [sic] Phedrie cum Thaide... ».
f. 46v°-69v°: Heautontimorumenos.
titre avec didascalie: «Incipit Heautuntumerumenos [sic]. Publii Terencii Affri tercia comedia. Acta ludis Megalensibus... ».
(comment.) inc. f. 46v° après le titre: «Introduxit in hac comedia quemdam senem nomine Menedemum qui immo opere et labore... » (9 lignes et demie).
(autre comment.) inc. f. 47 dans la marge supér.: «In miliciam. Hec est 3a fabula quam Therencius uocat Heautuntumerimos [sic] scilicet sui ipsius afflictionem ideo sic est dicta a persona Menedemi... ».
f. 69v°: Commentarius in Terentii Adelphas
inc.: «SICVT in precedente comedia quam Therencius Heautuntimerumenos [sic] uocat duos ante narracionem fabule actus premisit... » (31 lignes).
f. 70-91: Adelphoe.
titre avec didascalie: «Incipit Adelhe [sic]. Acta ludis funebribus... ».
f. 91: Commentarius in Terentii Hecyram
inc.: «Circa materiam fabule Hechire est sciendum quod Hechira est nomen grecum latine sonat socius et hec fabula ideo sic dicta est... » (29 lignes en deux paragraphes).
f. 91v°-109v°: Hecyra.
titre avec didascalie: «Incipit Hechira feliciter. Acta ludis Romanis [sic] ... ».
f. 109v°: Commentarius in Terentii Phormionem
inc.: «Huius fabule sexte quam Therentius Phormionem uocat titulum expone prout. ..» (18 lignes) .
f. 110-132v°: Phormio.
titre avec didascalie: «Incipit Phormio. Acta ludis Romanis... ».
à la fin: «Explicit Terencii comici Affri comedia Phormionis et sic totus liber Terencii. DEO GRATIAS».
f. 133: Epitaphium Terentii (Anthol. lat. 487c)
titre: «EPITAPHIVM » (6 v.).
- Epitaphium Terentii.
titre: «Aliud epitaphium ».
inc.: «Est stimulus mortis dare uilibus oscula scortis
Os uirus dirum quasi sit facius atque butirum
Lambit et hinc mille serpunt in corde fauille
Cernite peccantes media qui funeris umbra... ».
expl.: «... Vos ut nos eritis sceu uos modo uiximus olim » (10 v. -les v. 1-3 figurent, à la suite de Phormio, dans le ms. Paris, BNF, lat. 14755 (XIIe s.), f. 106).
f. 134-134v°: Lavrentivs de Primofacto, Commentarius in Terentium (extraits)
pas de titre; texte divisé en quatre paragraphes.
(1 et 2) f. 134: Vita Terentii IV (extrait).
inc.: «Quamuis Therencii probatissimum opus satis illum commendet... ».
expl. incomplet: «... in ipso opere diffusa » (éd. A. Jenö, Az o - és Közepkori Terentiusbiographiak, Budapest, 1887, p. 40-46, l. 26).
(3 et 4) f. 134v°: Argumentum Andriae (extrait).
inc.: «Argumentum autem Sororem falso ob nimiam sui breuitatem... ».
expl. incomplet: «... quem ostendit esse sine culpa et finaliter personas auditorum ».
f. 134v°-135: Commentum Brunsianum (extrait: Vita Terentii III)
inc.: «Terentius carmine comicus genere quidem extitit Afer ciuis uero Cartagenensis. Reuertente autem Scipione Romam deuicta Cartagine et interfecto Hanibale... ».
expl.: «... captarent fauorem », suivi de «Fabula prima Andria uocatur eo quod quedam femina nomine Crisis de Andro insula Graecorum Athenas uenerat cum qua et Gliscerium [sic] que et Passibula peius uocabatur uenit ».
Suivi de la note: «Nota quod istud carmen et genus loquendi... -...didascalon que Donatum queras Eneyda Bucolicamque ».
f. 134v°-135: Commentarius in Terentium
inc.: «Therentius scripsit comedias forsan plures... ».
f. 135: «Argumentum in Andriam, inc.: «Prima fabula Andria uocata est qui ex andro insula grecorum uenit Crisis... » .
expl.: «...et alloquebatur poopulum dicens uos ualete, uos plaudite non ab actore ista sunt » (39 l.; texte du Commentum Brunsianum interpolé avec le texte de la Praefatio Monacensis, cf. Y.-F. Riou, op. cit. infra, p. 100).
Origine: française, écriture gothique. Le manuscrit a été copié à Paris en 1463 pour Jean d’Étampes, protonotaire apostolique et archidiacre de Nevers, par M. Boursier, qui signe «Boursier» aux f. 21v°, 22, 46v°, 69v° (deux fois), 91 et 109v° et qui date sans signer au f. 132v°: «... DEO GRATIAS. QVEM SCRIBI IVSSIT NVMMIS SVIS MAGISTER IOHANNES DE STAMPIS SANCTE SEDIS APOSTOLICE PROTHONOTARIVS [sic] CANONICVSQVE AC ARCHIDYACONVS NIVERNENSIS ET FVIT FINITVS ANNO DOMINI MILLESIMO CCCCm° SEXAGESIMO TERCIO DIE VLTIMA MENSIS SEPTEMBRIS PARISIVS » (éd. C. Villa, La «Lectura Terenti », op. cit. infra, p. 242).
Possesseurs: Jean d'Étampes, pour lequel le manuscrit a été copié (cf. supra, Origine) et dont le nom figure en outre aux f. 21v°: «IOHANNES DE STAMPIS », 46v°: «PRO MAGISTRO IOHANNE DE STAMPIS ARCHIDIACONO NIVERNENSI», 69v°: «PRO MAGISTRO I‹OHANNE› DE STAMPIS», 109v°: «IOHANNES DE STAMPIS »; le libraire Aimar de Ranconnet (1498-1559), président au Parlement de Paris; le cardinal Ottavio Bandini († 1629), d'après la note écrite au f. 1: «D. Ottavii Bandini ex officina domini Ranconeti »; le manuscrit a été acquis par la Bibliothèque Vaticane entre 1640 et 1700.
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF