Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.3402

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q98207

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Papier (filigrane var. Briquet 481: Trévise, 1514-1519), XVIe s., (début), V + 120 ff. (f. 119-120v° blancs; foliotation ancienne en chiffres romains), 230 x 165 mm. Gloses et variantes marginales d’une main du XVIe s., sans doute celle de Fulvio Orsini (cf. M. Ferrari, op. cit. infra).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 2: //est nostrarum

    f. 1-21v°: Velivs Longvs, De orthographia (Codex Ursinianus de Keil).

    titre: «Velii Longi de Orthographia» (éd. H. Keil, Gramm. lat., 7, Leipzig, Teubner, 1880, p. 46-81).

    f. 22-36v°: Adamantivs siue Martyrivs, De B muta et V uocali

    titre: «Adamanti siue Martyrii de B muta et V uocali ».

    à la fin: «Adamanti siue Martyrii de B muta et V uocali traducta in cons‹onantis› potestate [sic] liber singularis explicit» (ed. cit., 7, p. 165-199).

    f. 37-69: Arvsianvs Messivs, Exempla elocutionum (extraits - ms. V1 de Della Casa)

    titre: «Cornelii Frontonis exempla elocutionum ».

    à partir de la lettre I, de nombreux termes sont omis.

    expl. incomplet: «... Cic. de signis. Vrbem Syracusas maximam esse Grecorum [sic] » (les 2 dernières lignes du texte manquent - ed. cit., 7, p. 449-514, l. 21 et A. Della Casa, op. cit. infra, 1977, p. 43-282 n° 558).

    f. 69-79v°: Caesivs Bassivs, Fragmentum de metris (ms. A de Keil).

    titre (add.): «ATILII FORTVNATIANI ARS» (éd. Keil, Gramm. lat., 6, Leipzig, Teubner, 1874, p. 255-272).

    f. 80-81v°: ‹De positura›, De Chria, de Poemate, de Versu, de Accentibus

    pas de titre.

    inc.: «Distinctio est temporis et sensus finitio, subdistinctio est nec temporis nec sensus... ».

    expl.: «... uirgulam quae ad eam spectat apponunt tantam me crimine dignum duxisti » (ed. cit., 6, p. 273-275).

    f. 81v°-83: Donationi fragmentum.

    titre (add.): «DONATIANI FRAGMENTVM ».

    (add. marg. signée par Angelo Mai): «immo fragm. Charisii »

    inc.: «Ars grammatica accepta ex auditorio Donatiani artificialia cum contrariis... ».

    expl.: «... nisi cum e littera terminatur in tertia scilicet declinatione» (ed. cit., 6, p. 275-277).

    f. 83-100: Fortvnatianvs, Ars rhetorica (ms. A de Keil)

    titre (add.): «ARS FORTVNATIANI ».

    à la fin: «Ars Atilii Fortunatiani explicit » (ed. cit., p. 278-304).

    f. 100-106: Ps. Caesivs Bassivs, Opera (fragments - ms. A de Keil).

    f. 100-101: De metris Horatii

    titre: «Ars Caesii Bassi de Metris » (ed. cit., p. 305-306).

    f. 101-102v°: Breuiatio pedum

    titre: «Breuiatio pedum ».

    à la fin: «Breuiatio pedum explicit » (ed. cit., p. 307-308).

    f. 102v°-106: De compositionibus.

    titre: «Incipit de compositionibus » (ed. cit., p. 308-312).

    f. 106v°-118v°: Ivlivs Severianvs, Praecepta artis rhetoricae.

    titre: «Principia artis Rhetoricȩ summatim collecta de multis Ascythomata [sic] a Iulio Seueriano ».

    expl.: «... frequenti usu sculpta permanserint. Finis » (éd. C. Halm, Rhetores latini minores, Leipzig, Teubner, 1863, p. 355-370).

Intervenant

Ancien possesseur

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, écriture humanistique cursive. Le copiste Niccolò Liburnio (1474-1557), qui signe au f. 118v°: «Nicolaus Lyburnius exscripsit», a, selon M. Ferrari, op. cit. infra, transcrit le volume à Rome vers 1515.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Fulvio Orsini († 1600), qui a annoté le manuscrit et s'en est servi comme base de son édition de Velius Longus parue à Rome en 1587; le manuscrit a servi de modèle au ms. Vat. lat. 5216 (cf. infra).

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 2ème partie. Fonds Vatican latin, 2901-14740, éds A.-V. Gilles-Raynal, F. Dolbeau, J. Fohlen, Y.-F. Riou, J.-Y. Tilliette, avec la coll. de M. Buonocore, P. Scarcia Piacentini et P.-J. Riamond, Paris, 2010, p. 292 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2010_cat_21_32)

Bibliographie

    • H. Keil, Grammatici latini, 6, Leipzig, Teubner, 1874, p. 246-247 et 249 et 7, 1880, p. 39-41 et 444-445
    • P. de Nolhac, La bibliothèque..., Paris, 1887, p. 247
    • T. De Marinis, La legatura artistica in Italia nei secoli XV e XVI, 1 Florence, 1960, p. 53 n° 543 (reliure romaine)
    • G. Billanovich, Il Petrarca e i retori latini minori (Ital. med. e uman., 5, 1962, p. 151-152)
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, Londres-Leyde, 1967, p. 33-58
    • M. Ferrari, Le scoperte a Bobbio nel 1493: vicende di codici fortuna di testi (Ital. med. e uman., 13, 1970, p. 165-168)
    • A. Della Casa, Arusianus Messius, Exempla elocutionum, Milan, 1977, p. 26 et 41
    • Réf.: BMBV (1986) 23463-23464, (1991) 12708-12710, (1994) 11140-11141, (1998) p. 497.

Vie du livre

Source des données