Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q90961
Manifeste IIIF
Numérisation :
Parch., XIe s. (fin) ou XIe-XIIe s., 87 ff. (f. 1 v°, 15 v°, 16 v°, 57 v° et 87 blancs), f. 52-54 v°, 2 col., 270 x 190 mm. Figures géométriques illustrant le texte aux f. 58 v°-66, 77 v°, 86 v°. Plusieurs tables du contenu, f. 1, en haut: «Abbaci REGVLE et alia quedam» (XIIe s.) ; plus bas et au f. 87 v°: «de arismetica musica et geometria» (de deux mains du XIVe s.) ; au milieu du f. 1, table détaillée, de la main de Jean Nicot semble-t-il, très effacée et en partie «repassée» d’une autre main (XVIe s.).
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
~ f. 2-4 ligne 10: Gerbertvs Remensis, Regulae de numerorum abaci rationibus (texte interpolé).
~ f. 4, l. 10 -7 v° l. 4: ‹Herigervs Lobiensis, Regulae numerorum super abacum› (Pars I, abrégée).
~ f. 7 v°-8: ‹Commentarius in Gerberti Remensis Regulas de numerorum abaci rationibus› (extraits - éd. Bubnov, op. cit. infra, p. 262-268).
~ f. 8 v°-11: ‹Herigervs Lobiensis, Regulae numerorum super abacum› (Pars II).
~ f. 11-16: ‹De minutiis›.
titre: «DE MVLTIPLICATIONIS SIMILITVDINE».
inc.: «Cum passione contraria...» (éd. Bubnov, op. cit, p. 228-235 ?, cf. p. 244).
~ f. 17-17 v°: ‹Regulae Gerberti de diuisionibus› (incomplet ?).
titre: «DE DIVISIONE NVMERORVM».
inc.: «Singularis cuiusque diuisor denominationes secundabit...» (éd. Bubnov, op. cit., p. 291-293).
~ f. 17 v°: ‹Excerpta e ratione numerorum abaci secundum Herigerum› (incomplet ou mutilé).
titre: «DE MVLTIPLICATIONE».
inc.: «Singul‹aris› quemcumque mult‹iplicet› in eodem pone dig‹itos›...» (éd. Bubnov, op. cit., p. 224-225 ?).
~ f. 18-33 v°: Bernelinvs iunior, Liber abaci.
~ f. 34-40 v°: ‹Bernelinvs›, Cita et uera diuisio monochordi in diatonico genere.
~ f. 41-49: «De coniecturis diligentibus obpositis».
inc.: «Est discus qui pensat libras XXX...» (cf. L. Thorndike et P. Kibre, A Catalogue of incipits of mediaeval scientific writings in Latin, 2e éd., Londres, 1963, col. 507).
~ f. 49-50: Gerbertvs Remensis, Epistula ad Adalboldum Leodiensem (autre copie incomplète infra, f. 65 v°-66).
~ f. 50-51 v° ligne 4: Adalboldvs Traiectensis, ‹Libellus de ratione inueniendi crassitudinem sphaerae ad Gerbertum› (recension abrégée, autre copie infra f. 64 v°-65 v°).
~ f. 51 v°-52: ‹De mensuris›.
3 paragraphes:
1) inc.: «Ad estimandam unius cuiusque rei altitudinem sole lucente...» (8 lignes ; même texte dans les mss. Alençon, Bibl. mun. 2, (XIIe s.), f. 115 v°, et Madrid, Bibl. nac. 91 (XIIIe s.), f. 112).
2) inc.: «Est et alia ratio altitudinem inueniendi (?) que est huiusmodi. Hortogonium cuius...» (11 lignes).
3) inc.: «Puteum cuius sit diametrum VII altitudo XL pedum...» (17 lignes).
f. 52-53 v°: Remivs Favinvs, Carmen de ponderibus (Anthol. lat. 486).
titre: «REMI FAVINI DE PONDERIBVS ET MENSVRIS».
expl. incomplet: «... Hec quoque dragmarum simili tibi parte notatur» (v. 162 - cf. supra, Reg. lat. 733, f. 45 v°-46).
~ f. 53 v°-54: ‹Wandalbertvs Prvmiensis, Carmina 2›.
titre: «VERSVS BEDE AD COMPONENDVM OROLOGIVM» (éd. E. Duemmler, M. G. H., Poetae latini aevi Carolini, 2, Berlin, 1884, p. 616-618).
f. 54-54 v°: Marcellvs, De medicamentis (Carmen de speciebus = Anthol. lat. 719e).
titre: «VERSVS AD MEDICINE LECTOREM» (éd. G. Helmreich, Marcellus, De medicamentis, Teubner, 1889, p. 382-384 ; M. Niedermann, Marcelli De medicamentis liber (Corpus medicorum latinorum 5), Leipzig-Berlin, 1916, p. 282-284).
~ f. 54 v°-55: ‹De septem sapientibus›.
inc.: «Ionicę philosophię princes [sic] fuit Tales Milesius unus illorum qui appellati sunt sapientes...».
~ f. 55-56: ‹Godescalcvs Orbacensis›, De «In» praepositione explanatio (cf. supra, Ottob. lat. 1354, f. 53 v°).
~ f. 56: ‹Differentiae›.
inc.: «Quid distat inter uesper uesperis et uespere...» (7 lignes).
~ f. 56-57: Ascelinvs Tevtonicvs, De astrolabio.
inc.: «‹C›omponas circulum equinoctialem ad arbitrium...» (cf. ms. Avranches, Bibl. mun. 235, f. 71 v°-73 v°).
~ f. 58-64 v°: ‹Geometria incerti auctoris› (extraits).
~ f. 64 v°-65 v°: Adalboldvs ‹Traiectensis, Libellus de ratione inueniendi crassitudinem sphaerae ad Gerbertum› (déjà copié supra, f. 50-51 v°).
~ f. 65 v°-66: ‹Gerbertvs Remensis›, Epistula ad Adalboldum ‹Leodiensem› (texte incomplet, déjà copié supra f. 49-50).
~ f. 66-73: ‹Hermannvs Contractvs›, De utilitatibus astrolabii (extraits, II, 2 et I).
~ f. 73: ‹Horologium regis Ptolomaei› (extrait, cf. infra, f. 82-85 texte complet).
~ f. 73-73 v°: Horologium secundum Alkoran (autre copie infra, f. 85-85 v°).
~ f. 73 v°-75: ‹De mensura astrolabii. De mensura uoluelli›.
inc.: «Philosophi quorum sagaci studio...».
~ f. 75 v°-77: ‹Hermannvs Contractvs, De utilitatibus astrolabii (prologus)›.
~ f. 77-77 v°: Gerbertvs Remensis, De sphaera (Epistula ad Constantinum Miciacensem) .
~ f. 77 v°: Horologium.
inc.: «De tertio uel quarto canali qui circum capsam...».
~ f. 77 v°-78: De mensura cerae et metalli in operibus fusilibus.
titre: «DE MENSVRA CERE ET METALLI IN OPERIBVS FVSILIBVS».
inc.: «In fundendis operibus cuius ponderis...».
expl.: «... sunt uncię III et denarii XVI» (cf. supra, Reg. lat. 309, f. 105-105 v°).
~ f. 78 v°: ‹Tabula mensium et signorum zodiaci›.
~ f. 79-79 v°: ‹De constructione astrolabii›.
inc.: «Philosophi qui sua sapientia motus syderum...›;
~ f. 79 v°-80: ‹Hermannvs Contractvs, De utilitatibus astrolabii› (extrait: I, 19).
~ f. 80-80 V°: «DE STELLIS HORARVM».
inc.: «Notandum etiam quod non in omnibus duodenis signis stellę...».
~ f. 80 v°-82: ‹Sententiae astrolabii›.
inc.: «Qui desiderat scire certas horas noctium et dierum...».
~ f. 82-85: Horologium regis Ptolomaei.
~ f. 85-85 v°: Horologium secundum Alkoran (déjà copié supra, f. 73-73 v°).
~ f. 86: «DE HORIS DIEI AC NOCTIS CVM ASTROLABIO INVENIENDIS».
inc.: «Si uis cum astrolabio lucente sole horas diei inuenire...».
~ f. 86-86 v°: ‹Compositio horologii›.
inc.: «Componitur horologii cum astrolabii quarta parte...».
Origine: paraît française, plusieurs écritures plus ou moins grosses et régulières.
Possesseurs: l’humaniste français Jean Nicot († 1600) (cf. supra, Reg. lat. 314), f. 2 en haut ex-libris gratté lu aux rayons ultra-violets: «Ex bibliotheca Nicotiana», en bas devise grecque et devise italienne: «Ne senza sfinge ne senza Edipo»; Paul Petau, signature: «P. Petauius» au bas du f. 2 (cote F. 8 au f. 1) ; Alexandre Petau (correspond au n° 349 de son catalogue manuscrit: Leyde, Voss. lat. Q. 76, f. 62, 63, 64, 66 v°, etc.) ; Reine Christine de Suède (correspond au n° 480 du catalogue de Montfaucon).
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF