Douai. Bibliothèque municipale, Ms. 533

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q239824

  • Autre forme de la cote :
    • Douai, Bibliothèque municipale, 0533
    • Bibliothèque municipale, 0533
    • Bibliothèque municipale, Ms. 533
    • Douai. Bibliothèque municipale, Ms. 533
    • DOUAI, Bibl. mun. 533
    • Douai, BM, 0533
  • Conservé à : Douai. Bibliothèque municipale
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :
  • Support : parchemin
  • Composition :
    • 216 ff
  • Dimensions :
    • 470 x 330

Aspects codicologiques

  • Parch., XIIe-XIIIe s. ou XIIIe s. (1re moitié), 216 ff., 465 X 320 mm., just. : 342 X 225 mm., 2 col., 59 lignes, réglure à la pointe sèche et à l’encre. Cahiers : 1-278, signés en chiffres romains à la fin des cahiers, sans réclames. Jusqu’au f. 168, initiales or sur fonds bleu et rose pâle, celle du f. 24 se prolongeant en animal fantastique or cerné de bleu et de rouge, autres initiales bleues à filigranes rouges ou rouges à filigranes bleus, titres rubriqués. Reliure ancienne mais restaurée, sur ais de bois recouverts de toile grise, dos en peau renforcé par deux sangles de peau plus épaisse, traces de deux fermoirs.

    inc. : « suum futurum aduentum... » (f. 2).

    expl. : «... destruunt. Nichil ibi » (f. 215 v°).

    : « memoria recolit nisi... » (f. 216).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI

  • f. 1 col. 1-216 v° col. 2 : ‹Florilegium Duacense › (ms. d de Munk Olsen).

    cf. supra, mss. Arras, Bibl. mun. 466 (574) (XIIIe s., ex.), f. 4-344 et Douai, Bibl. mun. 285 (XIIe s., 2e moitié), f. 1 col. 1-134 col. 2, et infra, Troyes, Bibl. mun. 215 (XIIe s., ex.), f. 1 col. 1-130 v° col. 2 ; certains extraits sont repris dans le désordre dans le ms. Vatican, Reg. lat. 1707 (XIIIe-XIVe s.), f. 2 col. 1-98 v° col. 2.

    1) ~ f. 1 col. 1-57 v° col. 1 : ‹Flores Veteris et Noui Testamenti›.

    titre : « Introitus ad Sacram Scripturam ».

    inc. : « IN sacra Scriptura species dictionis .IIII. sunt... » (cf. F. Stegmüller, Repertorium Biblicum Medii Aevi, 6, Madrid, 1958, p. 14 n° 8428).

    après la table des auteurs et des œuvres, f. 3 col. 1-3 v° col. 1 :

    (prol.) inc. f. 3 v° col. 2 : « Libros auctorum et philosophorum michi sepius replicanti uetus et nouum Testamentum... ».

    expl. : «... Cypriani Hylarii atque aliorum uno claudantur uolumina. Explicit prologus » (éd. Ph. Delhaye, « Grammatica » et « Ethica » au XIIe siècle (Recherches de théologie ancienne et médiévale, 25, 1958, p. 89-90).

    f. 3 v° col. 2-41 v° col. 2 : Flores Veteris Testamenti.

    titre : « Incipit defloratio Veteris Testamenti ».

    inc. : « Factum est uespere et mane dies unus... ».

    expl. : «... sed diuine maiestatis sensu accipimus » (cf. F. Stegmüller, op. cit. supra, n° 8429).

    f. 41 v° col. 2-57 v° col. 1 : Flores Noui Testamenti.

    titre : « Incipit defloratio librorum Noui Testamenti ».

    inc. : « Christus nasci uoluit ut homo... ».

    expl. : «... in futuro de percepta mercede letabimur » (cf. F. Stegmüller, op. cit. supra, n° 8430).

    2) ~ f. 57 v° col. 1-109 col. 2 : ‹Flores librorum sancti Augustini›.

    titre après la table des chapitres : « Incipit defloratio librorum S. Augustini episcopi. Particula prima ».

    divisé en deux particulae : I f. 57 v° col. 1-88 col. 1, II f. 88 col. 1-109 v° col. 2.

    (Particula I) titre f. 57 v° col. 1 : « Liber sancti Augustini episcopi de sancta uirginitate I ».

    inc. : « Iure diuino continentia conubio et nuptiis pia uirginitas anteponitur...» (De sancta uirginitate, 1 — P. L., 40, col. 397).

    f. 109 col. 1 et 2, Versus de libris sancti Augustini (cf. H. Walther, Initia carminum, n° 15028 et supra, ms. Douai, Bibl. mun. 285, f. 102 v° col. 1).

    expl. : «... et uerus resuscitator anime mee. Amen ».

    3) ~ f. 109 v° col. 1-167 v° col. 1 : ‹Flores librorum sancti Ambrosii Gregorii Ieronimi Origenis Cipriani Hilarii et aliorum›.

    (prol.) titre : « Incipit prologus in libros deflorationum ».

    inc. : « Libros auctorum et philosophorum mihi sepius replicanti uetus et nouum Testamentum... ».

    expl. : «... nec unum de meo impleri peryodum » (éd. H. M. Rochais, Florilèges spirituels, dans Dictionnaire de spiritualité, 5, Paris, 1962, col. 455-456).

    (texte) titre : « Incipit defloratio librorum sancti Ambrosii ».

    inc. (après la table des chapitres) : « VNus uerus magister est qui solus non didicit... » (AMBROSIVS MEDIOLANENSIS, De officiis (Clavis n° 144), I § 3 — P. L., 16, col. 24).

    f. 152 v° col. 1-153 col. 1, florilège alphabétique intitulé « Diffiniciones diuersorum auctorum », dans lequel figurent des extraits du De clementia de Sénèque et des citations attribuées à Sénèque et à Cicéron.

    expl. : «... tam ueram agnoscis miseriam » (cf. supra, Arras, Bibl. mun. 466, f. 178-287 v° et infra, Troyes, Bibl. mun. 215, f. 1-70).

    4) f. 167 v° col. 2-216 v° col. 2 : ‹Flores auctorum et philosophorum›.

    cf. supra, Arras, Bibl. mun. 466 (574) (XIIIe s., ex.), f. 287 v° col. 1-344 col. 2, Douai, Bibl. mun. 285 (XIIe s., 2e moitié), f. 102 col. 2-134 col. 2 et infra, Troyes, Bibl. mun. 215 (XIIe-XIIIe s.), f. 71 col. 1-130 v° col. 2.

    (prol.) titre : « Incipit prologus in libros deflorationum ».

    inc. : « Libros auctorum et philosophorum mihi sepius replicanti ad leges quoque... ».

    expl. : «... Hylarii atque aliorum uno claudantur uolumine » (éd. d’après le ms. Troyes, Bibl. mun. 215, f. 71, H. M. Rochais, op. cit. supra, col. 455-456).

    suivi de la table des chapitres :

    « Cato Prosper Flores auctorum... ».

    «... de sacramento altaris, Vita S. Marie Egyptiace. Secuntur uersus de diuersis causis » (éd. B. Munk Olsen, op. cit. infra, p. 85).

    f. 167 v° col. 2-168 v° col. 1 : Ps. CATO, Disticha (extraits).

    titre : « Incipit defloratio libri Catonis ».

    (prol.) inc. : « Legere et non intelligere negligere est...» (ép. 5).

    expl. : «... Illud stude agere quod iustum est. Explicit de prologo » (Sent. 55).

    (texte) titre : « Liber primus ».

    inc. : « Plus uigila semper ne somno deditur esto » (I, 2).

    expl. : «... Felices obeunt quorum sine crimine uita est » (IV, 46, 2).

    ~ f. 168 v° col. 1-169 v° col. 1 : PROSPER AQVITANVS, Opera (extraits).

    mêmes extraits dans les mss. Arras, Bibl. mun. 466 (574) f. 289-289 v° et Douai, Bibl. mun. 285, f. 122-123, cf. infra.

    titre : « Sententie Prosperi ».

    inc. : « Innocentia uera est que nec sibi nec alteri nocet... » (Epigrammata ex sententiis s. Augustini, Clavis n° 526 — P. L., col. 499 A).

    expl. : «... Laus Domini uiuit semper in ore meo » (Ad coniugem, v. 114, Clavis n° 531 — P. L., 51, col. 615 A).

    f. 169 v° col. 2-172 v° col. 1 : Defloratio auctorum.

    titre : « Incipit defloratio auctorum ».

    florilège systématique divisé en quarante-six paragraphes et comprenant des extraits d’Horatius (Carmina, Epistulae, Sermones, De arte poetica), de Iuuenalis, d’Ouidius (Amores, Ars amandi, Epistulae, Fasti, Ex Ponto, Remedia amoris et Tristia), Lucanus, Statius (Thebais), Vergilius (Aeneis).

    les titres des différents paragraphes sont indiqués dans les marges, cf. B. Munk Olsen, op. cit. infra, p. 153-154, et la description du même florilège aux f. 73 col. 2-76 v° col. 2 du ms. Troyes, Bibl. mun. 215 dans le Cat. gén., in-4°, 2, Paris, 1855, p. 104-106).

    inc. : « De fama. Ingenio stimulos subdere fama...» (OVIDIVS, Tristia V, 1, 76).

    expl. : «... De uenia... Quicquid multis peccatur inultum est » (LVCANVS, De bello ciuili V, 260).

    ~ f. 172 v° col. 2 : PRVDENTIVS, Psychomachia (Clavis n° 1441, extraits).

    titre : « Incipit defloratio Sichomachia Prudentii ».

    inc. : « Prima petit campum dubia sub sorte duelli...» (21 — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 14584).

    expl. : «... Munere conuertes liquido oblectatur odore » (787).

    ~ f. 173 col. 1-173 v° col. 2 : BOETHIVS, Opera (extraits).

    f. 173 col. 1 : Consolatio Philosophiae (Clavis n° 878).

    titre : « Flores Boetii de consolatione. Consolatio Philosophiae ».

    inc. : « Venit enim properata malis inopina...» (I, Metrum 1, 9).

    expl. : «... inuadere cito rapere ablatum celare ».

    f. 173 v° col. 1-col. 2 : Opuscula sacra (Clavis n° 890).

    titre : « Liber Boetii de sancta Trinitate ».

    inc. : « Nulla erit culpa medentis...» (préf., 28).

    expl. : «... amare debeamus » (Liber contra Eutychen et Nestorium, 8, 99).

    f. 174 col. 1-174 v° col. 1 : SALLVSTIVS, Opera (extraits).

    titre : « Incipit defloratio Sallustii ».

    f. 174 col. 1-col. 2 : De coniuratione Catilinae.

    inc. : « Omnis homines qui sese student...» (1, 1).

    expl. : «... necessitudo etiam timidos fortes facit » (58, 19).

    f. 174 col. 2-174 v° col. 1 : De bello Iugurthino.

    suit sans séparation le texte précédent.

    inc. : « Dux atque imperator uite mortalium...» (1, 3).

    expl. : «... apud animum meum nichil carius habeo » (110, 3).

    f. 174 v° col. 1-175 col. 1 : TERENTIVS, Comoediae (extraits).

    titre : « Incipit defloratio Terentii ».

    extraits d' Andria, Eunuchus, Heautontimorumenos, Adelphoe, Hecyra et Phormio.

    inc. : « Valeant qui inter nos discidium uolunt...» (Andria, 696).

    expl. : «... quo ore illum obiurgabis » (Phormio, 1042).

    f. 175 col. 1-col. 2 : CICERO, De amicitia (extraits).

    titre : « Incipit defloratio Tullii de amicitia ».

    inc. : « Amicitia res plurimas continet... » (6 § 22).

    expl. : «... tolerabilia esse debent etiam si magna sint » (27 § 104).

    f. 175 col. 2-175 v° col. 2 : ‹Ps. BALBVS Caecilius, De nugis philosophorum› (extraits).

    titre : « Sententie diuersorum philosophorum collecte seu ludicra philosophorum ».

    inc. : « Cum quidam stultus diceret audiente Pythagora... ».

    expl. : «... necesse est ut te ipsum aut pecuniam uilem habeas » (texte presque complet de la recension du Codex Monacensis — éd. E. Wölfflin, Caecilii Balbi De nugis philosophorum, Bâle, 1855, p. 18-35).

    f. 176 col. 1 : ‹CICERO, Tusculanae disputationes› (extraits).

    suit sans séparation le texte précédent.

    inc. : « Docto homini uiuere est cogitare...» (V, 38 § 111).

    expl. : «... Proprium est stulticie aliorum uicia cernere suorum obliuisci » (III, 30 § 73).

    f. 176 col. 2-176 v° col. 1 : Ps. AVSONIVS, Septem sapientum sententiae (extraits).

    titre : « Septem sapientium sententie septenis uersibus explicate. Bias Perienus [sic]. I. ».

    inc. : « Quenam summa boni ? mens semper conscia recti...» (I, 1).

    ordre des sentences : I, II 1-6, III, IV 2-7, V, VI 1-3, 5-7, VII 1-4, 7, 5, 6.

    expl. : «... Cum falso laudes tunc o amice noces » (VII, 6 — éd. R. Peiper, Decimi Magni Ausonii Burdigalensis opuscula, Leipzig, Teubner, 1886, p. 406-408).

    f. 176 v° col. 2-184 col. 2 : SENECA, Opera (extraits).

    f. 176 v° col. 2-181 col. 1 : De beneficiis.

    extraits σ 2 de Mazzoli.

    titre : « Lucii Annei Senece ad Eburchium liberalem de beneficiis liber primus incipit »

    inc. : « Non facile dixerim utrum turpius sit...» (I, 1 § 3).

    expl. : «... hoc est magni animi perdere et dare » (VII, 32).

    f. 181 col. 1-186 col. 2 : Epistulae ad Lucilium.

    titre : « Incipit defloratio epistularum Senece ad Lucilium ».

    sentences extraites de la collection complète des lettres divisée en deux parties ayant une numérotation propre : 1) ép. I-LXXXVIII, 2) ép. LXXXIX-CXXIV numérotées I-XXXIIII.

    1) inc. : « Turpissima est iactura que per negligentiam fit... » (ép. 1, 1).

    expl. : «... si Zenoni ne unum quidem » (ép. 88, 45).

    2) titre : « Incipit defloratio extreme partis epistularum Senece ad Lucilium ».

    inc. : « Constat inter philosophiam et sapientiam interesse...» (cf. ép. 89, 4).

    expl. : «... cum intelliges infelicissimos esse felices » (ép. 124, fin).

    f. 186 col. 2 : De clementia.

    extraits σ 2 de Mazzoli.

    titre : « Seneca de clementia ad Neronem ».

    inc. : « Que ex solido nascuntur in bonum...» (I, 1 § 6).

    expl. : «... plenior ergo quam uenia et honestior est » (II, 7 § 3).

    ~ f. 186 v° col. 1-2 : ‹GVILLELMVS DE CONCHIS›, Moralium dogma philosophorum seu Moralis philosophia de honesto et utili (extraits).

    titre : « De honesto et utili ».

    inc. : « Animo desideranti nichil satis festinatur et desiderio mora est ipsa...» (préf. — P. L., 171, col. 1007 ; éd. J. Holmberg, Das Moralium dogma philosophorum des Guillaume de Conches, Paris, Upsal et Leipzig, 1929, p. 5).

    expl. : «... si quid deliquunt quam in nobis ipsis » (cf. CICERO, De officiis, I 41 § 146 — P. L., 171, col. 1054-1055; éd. Holmberg, cit. supra, p. 74).

    suivi de 2 sentences non identifiées :

    « Citra uel ultra quam persistere uicium est.

    Virtus uero in eo quod est unum idem equale et consentiens consistit ».

    f. 187 col. 1 : ‹Ps. SENECA›, Liber de moribus (extraits).

    titre : « De moribus ».

    inc. : « Omne peccatum actio uoluntaria est ...› (1).

    expl. : «... agnosci amat quod odit ostendi [sic] » (54).

    f. 187 col. 2 : ‹SENECA›, De remediis fortuitorum (extraits).

    titre : « De remediis fortuitorum ».

    inc. : « Mors omnia deuorat...» (1, 2).

    expl. : «... Felix est non qui aliis uidetur sed qui sibi » (16, 10).

    f. 187 v° col. 1 : ‹Ps. SENECA›, De paupertate (extraits).

    titre : « De paupertate ».

    inc. : « Honesta res est leta paupertas...» (1 § 2 — cf. ep. Luc. 2, 5).

    expl. : «... magnitudinem animi dant diuicie insolentiam » (24 § 32 — cf. ep. Luc. 87, 32).

    — Epitaphium Senecae (Anthol. lat. 667).

    titre : « Epytaphium Senece ».

    f. 187 v° col. 1-188 col. 1 : HIERONYMVS presbyter, Vita Senecae (Clavis n° 616).

    titre : « Iheronimus in cathalogo uirorum illustrium » (éd. C. W. Barlow, Epistolae Senecae ad Paulum et Pauli ad Senecam..., Rome, 1938, p. 122).

    f. 188 col. 1 : Ps. SENECA, Epistulae ad Paulum (Clavis n° 191).

    titre : « Prima. Seneca Paulo salutem » (éd. C. W. Barlow, op. cit. supra, p. 123-128).

    — Ps. SENECA, Liber de moribus (extraits).

    titre : « Dogmata Pythagore de greco in latinum a Ieronimo translata ».

    inc. : « Fuganda sunt omnibus modis et abscidenda...» (144).

    expl. : «... augenda precepta et tradentes se ocio relinquendo » (153).

    f. 188 col. 1-2 : ‹Sententiae Platonis et Ciceronis›.

    titre : « Plato ».

    inc. : « Platonis sententia est omnem sapientium uitam... ».

    parmi lesquelles f. 188 col. 2 : « Amicitia est ut ait Tullius in rhetoricis uoluntas bonorum erga aliquem causam illius qui diligitur cum pari eius uoluntate » (= Cicero, De inuentione, II, 55 § 166).

    expl. : «... exemplum unde quidam amicus meus alter ego ».

    — col. 2 : ‹Sententiae›.

    suit immédiatement le texte précédent.

    inc. : « Plato ait difficilis humani animi coniectura est » (non identifié).

    parmi lesquelles : « Seneca. Stulticia morbus est animi » (= SENECA, De beneficiis, VII, 16 § 6).

    expl. : «... desinet esse probri loco commune maledictum » (= SENECA, De beneficiis, III, 16 § 1).

    ~ f. 188 col. 2-189 col. 1 : GVILLELMVS DE CONCHIS, Dragmaticon philosophorum (extraits).

    titre : « Defloratio phylosophie magistri Guillelmi ».

    inc. : « Verba non faciunt hereticum sed defensio... » (préf. — Dialogus de substantiis physicis ante annos ducentos confectus a Vuilhelmo aneponymo philosopho... industria Guillelmi Grataroli medici..., Strasbourg, 1567, p. 6).

    expl. : «... cometa est ignis in aere creatus ex materia ad concipiendum ignem ydonea » (V — éd. cit., p. 194) suivi d’une addition à la p. 187 ligne 5 : « Fulmen dum aliquando ab alto... nec ultra triduum ille rigor durat et alia multa » (cf. supra, mss. Arras, Bibl. mun. 466 (574) (XIIIe s. ex.) f. 316 et Douai, Bibl. mun. 285 (XIIe s., 2e moitié), f. 118 col. 2.

    f. 189 col. 1-190 col. 1 : ‹MARTINVS BRACARENSIS› seu Ps. SENECA, Formula uitae honestae (Clavis n° 1080).

    titre : « Lucii Annei Senece de quattuor uirtutibus ».

    la préface manque (éd. C. W. Barlow, Martini episcopi Bracarensis opera omnia (Papers and Monographs of the American Academy in Rome, 12), New-Haven, 1950, p. 237-250).

    f. 190 col. 1-191 v° col. 2 : ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS›, De quatuor uirtutibus uitae honestae.

    titre : « Incipit libellus de IIIIor uirtutibus honeste uite » (P. L., 171, col. 1055-1064).

    f. 192 col. 1-193 col. 2 : PVBLILIVS SYRVS, Sententiae (extraits).

    1) f. 192 col. 1-193 col. 2 :

    inc. : « Alienum est quicquid optando euenit... » (1).

    expl. : « Virtute quod non possis blandicia au feras » (648) suivi de trois sentences non identifiées :

    — — « Victoriam concordia excidium discordia parat ».

    — « Virtus semper inuidiam parit ».

    — « Vbi partes labant summa titubant » (cf. H. Walther, Proverbia, 5, n° 32062 f).

    2) f. 193 col. 2 : nouvelle série d’extraits.

    titre : « Prouerbia Senece ».

    inc. : « Ab alio expectes alteri que feceris...» (2).

    expl. : «... Oratorem te puta si tibi ipsi quod oportet suadeas » (Prou. 28).

    f. 193 col. 2 : ‹Ps. SENECA, Liber de moribus› (extraits).

    titre : « Prouerbia ».

    inc. : « Quod tacitum uelis nemini dixeris si tibi...» (16).

    expl. : «... scire uti paupertate maxima felicitas est » (137).

    — ‹Ps. SENECA, De paupertate› (extrait).

    suit sans séparation le texte précédent.

    inc. : « Si congregetur in te quicquid multi locupletes... ».

    expl. : «... maiora cupere ab hiis disces » (§ 8 — cf. aussi Epistulae ad Lucilium, 16 § 8).

    suivi de deux sentences non identifiées :

    — « Postremus discas primus taceas ».

    — « Sola miseria caret inuidia » (cf. H. Walther, Proverbia, 5, n° 29931).

    f. 193 col. 2-193 v° col. 1 : ‹Ps. AVSONIVS, Septem sapientum sententiae (extraits).

    suit sans séparation le texte précédent.

    inc. : « Fortune inuidia est immeritus miser...» (III, 2 ; cf. H. Walther, Proverbia, n° 9886).

    ordre des extraits : III 2-3, VII 3, III 1, VI 2.

    expl. : «... Viue memor mortis uiue memor salutis » (VI, 2 — éd. R. Peiper, op. cit. supra, p. 406-408).

    ~ f. 193 v° col. 1 : ‹WIPO›, Prouerbia (extraits).

    titre : « Prouerbia sapientis ».

    inc. : « Decet regem discere legem... » (1).

    expl. : «... Mundi sperne minas et res pede contere blandas » (P. L., 142, col. 1259-1261, ligne 22).

    ~ f. 193 v° col. 2 : Prouerbia ad instructionem morum seu Regulae uiuendi.

    titre : « Prouerbia ad instructionem morum seu regule uiuendi ».

    inc. : « Quis habens aliquid humani pudoris... ».

    expl. : «... neque ut apprehendas neque ut dimittas scias » (cf. supra, ms. Arras, Bibl. mun. 466 (574), f. 321 v°-322).

    ~ f. 194 col. 1-197 col. 1 : HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, De mysterio missae.

    titre : « Versus diuini Hildeberti Cenomanensis episcopi de concordia ueteris et noui sacrificii » (P. L., 171, col. 1177-1192 B).

    ~ f. 197 col. 1-200 v° col. 2 : PETRVS PICTOR, Carmina (ms. De de Van Acker).

    f. 197 col. 1-200 col. 1 : Liber de sacramentis.

    sans le prologue de l’éd. Van Acker.

    titre : « Incipit prologus super uersus de sacramentis ».

    (épilogue) inc. : « Quisquis nostri redemptoris uestiri ymagine... ».

    expl. : «... Et illa que de uirgine nata et in cruce passa creditur » (P. L., 171, col. 1199 ; éd. L. Van Acker, op. cit. infra, p. 46).

    (texte) inc. : « Panis in altari uerbi uirtute sacratus... ».

    expl. : «... Sicque redemptus abit homo quo suus auctor abiuit » (P. L., 171, col. 1195-1212 ; éd. cit., p. 15-45 ; cf. H. Walther, Initia carminum, nos 16200 et 13623).

    — f. 200 col. 1-200 v° col. 2 : « Cur panis et uinum in sacramento corporis et sanguinis Domini offerantur et cur aqua ammisceantur ».

    inc. : « Si Deus elegit tria que sibi sacrificentur... ».

    expl. : «... Ipsius in regno perfectius accipiemus » (P. L., 171, col. 1195-1198; éd. cit., p. 3-7 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 17700).

    ~ f. 200 v° col. 2-205 v° col. 1 : HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, Opera.

    f. 200 v° col. 2 : Carmen 39 de sacramento baptismatis, coniugii, altaris (IV).

    titre : « De sacrificio altaris ».

    inc. : « Melchisedech Domino panem uinumque litauit...» (36 v. — P. L., 171, col. 1193-1196 ; éd. A. B. Scott, Hildeberti Cenomannensis episcopi carmina minora, Leipzig, Teubner, 1969, p. 30-32 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 10865).

    f. 200 v° col. 2-201 col. 1 : Carmen 45 uersus cuius supra quare dominicum corpus in tres partes frangatur.

    titre : « Item uersus Hildeberti de partibus corporis Domini ».

    inc. : « Tollimur e medio fatis urgentibus omnes...» (32 v. — P. L., 171, col. 1192-1194 ; éd. Scott, cit. supra, p. 35-36 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 19311).

    f. 201 col. 1-col. 2 : Carmen 39 de sacramento baptismatis, coniugii, altaris (I-III).

    1) titre : « Quod baptysmus et sacrificium nouum ueteri concordat ».

    inc. : « Baptismalis quedam forma fuit in diluuio

    Huic successit huic cessura carnis circumcisio » (I, 1-2 — P. L., 171, col. 1424; éd. Scott, cit. supra, p. 28 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 2061).

    suivi de :

    « Hostia coniugium baptismus qualia primo... » (II, 1-20 — P. L., 171, coL 1424; éd. cit., p. 28-29 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 8479).

    2) titre : « De coniugio ».

    inc. : « Vt cognatos et affines uniret coniugium...

    ... Ad externos transierunt sacra matrimonia » (I, 3-6 — P. L., 171, col. 1424; éd. cit., p. 28; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 19780).

    suivi de :

    « Affines consanguineos conubia prima... ».

    expl. (col. 2) : «... Femina sub Christi sic nubere lege iubetur » (III 1-41 — P. L., 171, col. 1424-1425 ; éd. cit., p. 29-30 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 672).

    ~ f. 201 col. 2-205 col. 1 : Vita sanctae Mariae Aegyptiacae.

    titre : « Incipit uita s. Marie Egiptiace a diuino Hildeberto Cennomanensi episcopo descripta ».

    inc. : « Sicut hyems laurum non urit nec rogus aurum...» (P. L., 171, col. 1321-1340; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 18159).

    f. 205 col. 1-205 v° col. 1 : Carmen 22 de casu huius mundi.

    titre : « Versus Hildeberti Cennomanensis episcopi de exilio suo ».

    inc. : « Nuper eram locuples multisque beatus amicis...» (90 v. — P. L., 171, col. 1418-1420 ; éd. cit., p. 11-15 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 12488).

    ~ f. 205 v° col. 1-206 col. 2 : ‹ODO CAMERACENSIS›, De operibus sex dierum.

    titre : « De operibus sex dierum ».

    inc. : « Omnipotens in principio celumque solumque... ».

    expl. incomplet : «... Qui solus iussum post positurus erat » (v. 176 — P. L., 171, col. 1213-1216; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 13333).

    ~ f. 206 col. 2-209 v° col. 1 : ‹ROGERVS CADOMENSIS›, De contemptu mundi.

    titre : « Versus morales de contemptu mundi et uita monachorum ».

    inc. : « Quid deceat monachum uel qualis debeat esse...» (P. L., 158, col. 687-706; éd. T. Wright, The Anglo Latin satirical poets, 2, Londres, 1872, p. 175-200 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 15778).

    ~ f. 209 v° col. 1 : PETRVS PICTOR, Contra simoniam (extraits).

    titre : « De simonia ».

    inc. : « Iam totam Romam sibi uendicat ambitus eris... ».

    expl. : «... Discidiumque malum fit iure sacro sociatis » (15 v. — cf. A. Wilmart, Le florilège de Saint-Gatien... (Rev. bén., 48, 1936, p. 168), et H. Walther, Initia carminum n° 9748).

    — Carmen.

    titre : « De malicia seculi ».

    inc. : « Tot scelerum morbis totus prope subiacet orbis...» (18 v. — P. L., 171, col. 1410 ; éd. B. Hauréau, Notice sur les Mélanges poétiques d' Hildebert de Lavardin (Notices et extraits des manuscrits, 28, 2), Paris, 1878, p. 337-338 = Les Mélanges poétiques d’Hildebert de Lavardin, Paris, 1882, p. 68-69 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 19323).

    — Carmen.

    titre : « De diuite ».

    inc. : « Diues et infernus nunquam poterunt satiari... » (6 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 4622).

    ~ f. 209 v° col. 2-211 col. 2 : Carmina.

    1) HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, Inscriptionum Christianorum libellus carmen 18

    titre : « De rota Fortune ».

    texte : « Glorior elatus descendo minorificatus

    Infimus axe teror, rursus ad astra feror » (P. L., 171, col. 1283 ; H. Walther, Initia carminum, n° 7251 ; Proverbia, n° 10344).

    2) Anthol. lot. 485 b.

    titre : « De inuidia ».

    3) HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, Carmen 2 ad Petrum.

    titre : « De humano semine ».

    inc. : « Susceptum semen sex primis Petre diebus...» (4 v. — éd. B. Hauréau, Notice sur les Mélanges poétiques d’ Hildebert de Lavardin (Notices et extraits des manuscrits, 28, 2), Paris, 1878, p. 414 = Les Mélanges poétiques d’ Hildebert de Lavardin, Paris, 1882, p. 180 ; A. B. Scott, éd. cit. supra, p. 1 n° 2 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 18933).

    4) Carmen « Sisiphus in montem portat lapidem... ».

    titre : « De mundi instabilitate ».

    texte : « Sisiphus in montem portat lapidem redeuntem... ».

    Sic rotat et mundus sine fine uolubile pondus ».

    5) Carmen « Patre uocante Ioseph uenit... ».

    titre : « De uenditione Ioseph ».

    inc. : « Patre uocante Ioseph uenit hic pater imperat illi... » (22 v. — P. L., 171, col. 1436 C-1437 A ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 13824).

    6) titre : « De aduersitate Iob ».

    inc. : « Quam male quam subito Iob callidus ingerit hostis... ».

    expl. : «... Victorique salus et perdita restituuntur » (6 v.).

    7) titre : « De flagello iustorum ».

    inc. : « Quos recepit dominus uirga domat atque flagello... »

    expl. : «... Sic fortis quotiens premit hoc fortuna maligne » (6 v.).

    8) titre : « De sancta Susanna ».

    inc. : « Contiguus domni Ioachim fuit hortus in hortus... ».

    expl. : «... Hinc sceleris pendunt exit Susanna cathenas » (28 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 3251).

    9) f. 210 col. 1 titre : « De decem preceptis ».

    inc. : « Disce Deum colere nomen Domini retinere...» (5 v. — éd. d’après le ms. Londres, Brit. Libr., Arundel 507, Horstman, Richard Rolle of Hampole, 1, 1895, p. 434, v. 605-609 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 4527).

    10) titre : « De eodem ».

    inc. : « Cunctipotens unus non est alius deus ullus... ».

    expl. : «... Non falsus testis non sis inhians alienis » (8 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 3897).

    11) ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS›, Carmen 34 de decem plagis Aegypti.

    titre : « De decem plagis Egypti ».

    inc. : « Prima rubens unda rana tabesque secunda... » (P. L., 171, col. 143, éd. A. B. Scott, op. cit. supra, p. 21 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 14595).

    12) titre : « De incarnatione uerbi ».

    inc. : « Sol, cristallus, aqua dant qualemcumque figuram... ».

    expl. : «... Hoc anime corpus reddet utrumque deo » (22 v. — P. L., 171, col. 1406 et A. B. Scott, op. cit. supra, supplementum n° 1, p. 54-55 ; cf. H. Walther, Initia carminum, nos 18369 et 18366).

    13) titre : « Nouum quod fecit dominus super terram ».

    inc. : « Virgo parit uagit uerbum Deus ubera fuga... ».

    expl. : «... Sic sic uita subit mortem sed mortua uiuit » (6 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 20536 a).

    14) ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS›, Carmen 40 cur Deus homo.

    titre : « Cur Deus homo ».

    inc. : « Ade peccatum que conueniens aboleret... » (18 v. — P. L., 171, col. 1406; éd. A. B. Scott, op. cit. supra, p. 32 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 482).

    15) « Cur Deus uoluit mori ».

    inc. : « Vita beata Deus mortem gustauit ad horam... ».

    expl. : «... Viuere mors potuit et uita mori uoluisset » (4 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 20654).

    16) « Epythaphium super Domini sepulchrum ».

    inc. : « Hic leo dormiuit qui per uigil omnia cernit... ».

    expl. : «... Quid pro me pateris uel que mihi grata rependis » (7 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 8007).

    17) f. 210 col. 2-210 v° col. 1 : « De conuersione panis et uini in corpus et sanguinem Christi ».

    inc. : « Qui Moysi quondam de Saxo protulit undam... ».

    expl. : «... Accipe quod dicam mentem positurus iniquam » (18 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 15566).

    18) « De miraculo quod uidit sanctus Basilius ».

    inc. : « Basilius merens et Christo totus inherens... ».

    expl. : «... Est elementorum prece forma reuersa priorum » (9 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 2084).

    19) « Quod Gregorio ueritatem corporis Christus demonstrauit ».

    inc. : « Gregorius uite uenerabilis hac sacra rite... ».

    expl. : «... ut dubium totum fieret sic inde remotum » (4 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 3736 a).

    20) « Qualis esse debeat qui accedit ad Eucharistiam ».

    inc. : « Viscera munda para qui pasci queris in ara... ».

    expl. : «... Mande saginatum uitulum de uirgine natum » (10 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 20638).

    21) « De quatuor euangelistis ».

    inc. : « Matheo Luce Marcho datur atque Iohanni... ».

    expl. : «... Sic homo sic uitulus sic leo sic aquila » (4 v.).

    22) (Sanctae Annae trinubium) Carmen « Anna uiros... ».

    titre : « De Anna et tribus uiris eius tribusque filiabus ».

    inc. : « Anna uiro habuit Ioachim Cleopham Salomeque... ».

    expl. : «... Plena uiro tandem Iacobum tulit atque Iohannem » (12 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 1068).

    23) « Inde de Anna et tribus Mariis tribusque maritis ».

    inc. : « Est tribus Anna uiris tribus alleuiata Mariis... ».

    expl. : «... Tercia bis genero Salome peperit Zebedeo » (6 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 5872).

    24) ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS›, Carmen 21 de tribus missis in natale Domini.

    titre : « Cur in natali Domini ter missa celebretur ».

    inc. : « In Natale sacro sacre solemnia misse... ».

    expl. : «... Nox aurora dies umbra figura deus » (6 v. — P. L., 171, col. 1198 D ; éd. A. B. Scott, op. cit. supra, p. 10; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 9015).

    25) f. 210 v° col. 2 : « ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, Epigrammata biblica 67 de transmutacione locorum in missa›.

    titre : « Cur dextera pars altaris teneat principium et finem misse ».

    inc. : « Est ratio cur pars alteris dextera misse... » (5 v. — P. L., 171, col. 1194 A ; éd. A. B. Scott, D. F. Baker et A. G. Rigg, The « Biblical Epigrams » of Hildebert of Le Mans... (Mediaeval Studies, 47, 1985, p. 310 n° 67).

    26) ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, Carmen 57 uersus de horis cottidianis›.

    titre : « Ratio celebrandarum horarum ».

    inc. : « In matutino damnatur tempore Christus...» (8 v. — éd. A. B. Scott, Hildeberti Cenomannensis episcopi carmina..., p. 54; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 8988).

    27) Carmen 3 cur bono male uel malo bene.

    titre : « Cur bono et malo bene et male proueniat ».

    inc. : « Est aliquando bono bene ne grauibus superetur...» (4 v. — P. L., 171, col. 1436 B ; éd. A. B. Scott, cit. supra, p. 1 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 5568).

    28) Carmen 5 unde malum.

    titre : « Vnde malum ».

    inc. : « Quid petis unde malum cum sint bona cuncta creata... » (4 v. — P. L., 171, col. 1436 B ; éd. Scott, cit. supra, p. 2 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 15869).

    29) « De eligenda societate ».

    inc. : « Infames fugiat tua conuersatio semper... ».

    expl. : «... Nec placuisse malis suscipione caret » (4 v. — cf. H. Walther, Proverbia n° 12282).

    30) « De ordine dilectionis ».

    inc. : « Qui melior cunctis Deus est plus debet amari... ».

    expl. : «... Metas et legem transit amicitie » (9 v.).

    31) « Lex naturalis dicit ».

    (texte) : « Que tibi tu non uis fieri ne feceris ulli

    Que fieri tibi uis hec quoque fac aliis » (cf. H. Walther, Proverbia, n° 23094).

    32) « De contemptu mundi ».

    (texte) : « Quicumque uelis mentem coniungere celis

    Mundi sperne minas et res pede contere blandas ».

    33) ‹SERLO DE WILTON›, De contemptu mundi.

    titre : « De mundo fugitiuo ».

    inc. (le prologue manque) : « Mundus abit res nota quod res usque notanda...» (éd. T. Wright, The Anglo latin satirical poets, 2, 1872, p. 232-233 ; G. M. Dreves, Analecta hymnica, 46, 1904, p. 354 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 11450).

    34) f. 211 col. 1 : « De uera sapientia ».

    (texte) : « Factus non uerbis sapientia se profitetur

    Letus tristari tristis gaudere memento » (cf. pour le 1er v., H. Walther, Proverbia, n° 8708).

    35) « De uera uita ».

    (texte) : « Vita quid est ? esse dic esse sed adde necesse

    Quid nescit ? lapsum qui ait ? sum quid negat absum » (cf. H. Walther, Proverbia, n° 33864).

    36) « De timore et spe ».

    inc. : « Cum timor est sine spe mox deprecatio torquet... » (3 v. — éd. Pitra, Spicilegium Solesmense, 2, 1855, p. 440 ; P. Lehmann, Mittellateinische Verse in Distinctiones monasticae et morales vom Anfang des 13. Jahrhunderts (Sitzungsberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Philol. hist. Klasse, 1922, 2, p. 221) ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 3849).

    37) « Quodeumque potest manus tua instanter operare ».

    inc. : « Vita breuis casusque leuis nec spes remeandi... ».

    expl. : «... Hora sit ire foras postquam compleueris horas » (10 v. — éd. des v. 1-4, L. Delisle, Rouleaux des morts du IXe au XVe s., Paris, 1866, p. 316 n° 101 : rouleau du bienheureux Vital, abbé de Savigny, † 1122 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 20660).

    38) « De optima hominis compositione ».

    inc. : « Mens facies oculus sit pura seuera pudicus... ».

    expl. : «... Prouida mens stabilem figit ubique gradum » (4 v.).

    39) ‹FVLBERTVS CARNOTENSIS›, Carmen 140 de perfectione castitatis.

    titre : « De sex gradibus castitatis ».

    inc. : « Sex gradibus consummatur perfectio casta...» (12 v. — P. L., 141, col. 349-350 ; éd. cf. supra, Douai, Bibl. mun. 532, f. 202 v° ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 17600).

    40) ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS, Carmen 4 ad reginam Anglorum›.

    titre : « Que sint assidue memoranda ».

    inc. : « Inter opes et delicias populique fauores...» (4 v. — P. L., 171, col. 1442 ; éd. A. B. Scott, op. cit. supra, p. 2 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 9473).

    41) f. 211 col. 2 ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS›, Carmen 20 de triplici domo humani generis.

    titre : « De tribus domibus que nobis parantur ».

    inc. : « Trina domus nobis lar tumba polusque paratur... » (6 v. — P. L., 171, col. 1427 et P. L., 203, col. 1395 ; éd. A. B. Scott, cit. supra, p. 10 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 19435).

    42) « Que sint ad cogitandum salubria ».

    inc. : « Peccaui moriar ad Christi stabo tribunal... ».

    expl. : «... Si retractetur si mente pia recolatur » (4 v. — cf. H. Walther, Initia carminum, n° 13907).

    43) Carmen « Ne sis securus cras... ».

    titre : « De cautela mortis ».

    (texte) : « Ne sis securus cras forsitan es moriturus

    Fac bene dum uiuis post mortem uiuere si uis » (éd. A. Boutemy, Analyse d’une anthologie poétique... (Revue belge de philologie et d’histoire, 17, 1938, p. 744) ; cf. H. Walther, Proverbia, n° 16100).

    44) « De uotis ».

    inc. : « Quid uoueas discernere primus multumque diuque... ».

    expl. : «... Non uero maius inferiore licet » (4 v.).

    45) « De honore ».

    (texte) : « Sicut apud dignos non est honor inuidiosum

    Sic apud indignos honor est ignominiosum » (cf. H. Walther, Proverbia, n° 29574).

    46) « Audiat superbus ».

    inc. : « Vnde superbit homo cuius conceptio culpa... ».

    expl. : «... Limus homo primus fortem mutare nequimus » (6 v. — éd. J. Werner, Beiträge zur Kunde der lateinischen Literatur des Mittelalters, Arrau, 1905, p. 139 et 191 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 19639 ; Proverbia, n° 32163).

    47) « Audiat delicatus ».

    inc. : « Vestis culta cibus largus focus ocia somnus... ».

    expl. : «... Purificant animam luxuriamque domant » (4 v. — éd. B. Hauréau, Notices et extraits de quelques manuscrits latins de la Bibliothèque nationale, 6, Paris, 1893, p. 16; éd. H. Walther, Proverbia, n° 33259).

    48) ‹MARBODVS, Carmen de ornamentis uerborum› (extrait).

    titre : « Audiat auarus ».

    inc. : « Cui satis est quod habet satis illum constat habere... ».

    expl. : «... Et non paupertas sed mentis hiatus egentem » (§ 8, 4 v. — P. L., 171, col. 1689; éd. A. Boutemy, Analyse d’une anthologie poétique... (Revue belge de philologie et d’histoire, 17, 1938, p. 734) ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 3504).

    49) « De quatuor bonis ».

    (texte) : « Spernere mundum spernere sese spernere nullum

    Spernere se sperni quatuor hec bona sunt » (2 v. — P. L., 171, col. 1437 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 18492).

    50) « De conflictu uitiorum atque uirtutum ».

    inc. : « Vos qui pro Christo mundo certatis in isto... ».

    expl. : «... Abstinentia. Parce quibus cibis pereas ne cum Sodomitis » (32 v. — éd. M. Manitius, Lateinische Gedichte aus cod. Dresden A 167a (Romanische Forschungen, 6, 1891, p. 2-4).

    ~ f. 211 v° col. 1-2 : ‹HILDEBERTVS CENOMANNENSIS›, Carmen 55 de sancta Trinitate.

    titre : « Ad Deum patrem oratio ».

    inc. : « Alpha et ω magne Deus...» (204 v. — P. L., 171, col. 1411-1414 ; éd. A. B. Scott, cit. supra, p. 46-53 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 834).

    ~ f. 212 col. 1 et 2 : ‹GALTERIVS DE CASTILIONE›, De summa Trinitate et de incarnatione Verbi.

    titre : « Hymnus pro incarnatione uerbi ».

    inc. : « Viri uenerabiles uiri deo dati... ».

    34 quatrains au lieu de 35, le 30e manque.

    expl. : «... Detque nobis omnibus pacem sine fine » (éd. G. M. Dreves, Analecta Hymnica, 15, 1893, p. 18-22).

    ~ f. 212 v° col. 1-213 col. 1 : ‹ADAM DE SANCTO VICTORE, Sequentiae›.

    f. 212 v° col. 1 : XXXVI. De natiuitate Beatae Mariae.

    titre : « Salutatio beate Marie Virginis ».

    inc. : « Salue mater Saluatoris...» (P. L., 196, col. 1502-1504 ; éd. E. Misset et P. Aubry, Les proses d’Adam de Saint-Victor, Paris, 1900, n° XXXVI ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 17119).

    f. 212 v° col. 2 : ‹XXIV. In octabis dedicationis›.

    inc. : « Rex salomon fuit templum cuius instar et exemplum...» (E. Dreves, Analecta Hymnica, 55, 1922, p. 35-36; éd. Misset et Aubry, op. cit. supra, n° XXIV).

    — ‹XVII. In octabis Paschae›.

    inc. : « Zima uetus expurgetur...» (P. L., 196, col. 1437-1440; éd. E. Dreves, Analecta hymnica, 54, 1915, p. 227-228; Misset et Aubry, op. cit. supra, n° XVII).

    f. 213 col. 1 : In dedicatione Ecclesiae.

    inc. : « Quam dilecta tabernacula Domini uirtutum et atria...» (P. L., 196, col. 1464-1468; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 15136).

    ~ f. 213 col. 1-216 v° col. 2 : Epistulae IV.

    1) f. 213 col. 1-214 col. 1 :

    titre : « Epistula pro custodia uirginitatis ».

    inc. : « S. dilecto suo bone indolis adolescenti .E. sequi... ».

    expl. : «... hiis te solare terque quaterque. VALE ».

    2) f. 214 col. 1-214 v° col. 1 :

    titre : « Epistula pauperis mundo renunciantis aduersus detractores Deo odibiles nec zelum Dei nec scientiam habentes ».

    inc. : « Difficile est pressam malis innocentiam non dolere... ».

    expl. : «... ex ore leonis et a cornibus unicornium humilitatem meam ».

    3) f. 214 v° col. 2-216 v° col. 1 :

    titre : « Epistula cuiusdam contra gulam et luxuriam et auariciam ».

    inc. : « Carnali homini et in uia morum grauiter erranti... ».

    expl. : «... de iniquo noluit intelligere ut bene ageret. Valete ».

    4) f. 216 v° col. 2 (fragment).

    titre : « Hec epistula agit de bonis superne patrie et tormentis gehenne ».

    inc. : « Tribus auunculis suis e. a. c. consanguineis sodalibus familiaribus suis frater. E. armiger Christi miles Deo uolente... ».

    expl. mutilé : «... et impense utilitas ratio obligauit // » (mêmes épîtres dans les mss. Arras, Bibl. mun. 466 (574), f. 338-344, cf. supra, et Troyes, Bibl. mun. 215, f. 123 v°-129).

Texte du manuscrit

Source des données : Initiale

Ancien possesseur

Anciennement dans

Origine

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI

  • Possesseur : abbaye de Marchiennes, d’après l’ex-libris sur la feuille de garde collée à l’intérieur du plat sup. : « Ce libre chy est de l’église e abbaye de Marchiennes » (XVe s.), une main du XVIIe s. a ajouté au-dessous cette longue note : « Hic liber est ex multis collectus preclaris scriptoribus tam sacris tam prophanis, unde anonimus hic perdoctus flores suauiores excerpsit in gratiam eorum qui fortassis autores integros uel non habent uel legere et perlegere non possunt. Complectitur inter cetera sub finem uersus pios et bene doctos Hildeberti episcopi du Mans (Cenomanensis add. interl.) qui uix reperiuntur. 1627. Beauchamps ne utitur annuente R. D. » et une autre main a complété : « du Joncquoy abbate suo meritissimo » ; cotes anciennes « G. 664 » et « D. 418 » d’après le Cat. gén.

Notes

Source des données : Biblissima

Bibliographie

    • Cat. gén., in-4°, 6, Paris, 1878, p. 321-333
    • A. Vernet, Un remaniement de la Philosophia de Guillaume de Conches (Scriptorium, 1, 1946-1947, p. 246 et 255 n° 9), réimpr. dans Études médiévales, Paris, 1981, p. 146 et 155
    • J. N. Hillgarth, El Prognosticon futuri saeculi de San Julian de Toledo (Analecta Sacra Tarraconensia, 30, 1958, p. 41)
    • F. Giancotti, Ricerche sulla tradizione manoscritta delle Sentenzie di Publilio Siro, Messine et Florence, 1963, p. 11, 104, 130 et 174 n° 15
    • R. Bultot, Sur quelques poèmes pseudo-anselmiens (Scriptorium, 19, 1965, p. 31)
    • G. Grandcarlet-Soulages, Les Mélanges poétiques d’Hildebert de Lavardin. Edition et commentaire (Positions des thèses de l’École nationale des Chartes, 1967, p. 47-50)
    • F. Giancotti, Emendazioni publiliane (Riv. filol. e istr. class., 97, 1969, p. 129-154)
    • L. van Acker, Petri Pictoris carmina... (Corpus Christianorum, Continuatio Mediaevalis, 25), Turnhout, 1972, p. xciii-xciv
    • B. Munk Olsen, Les classiques latins dans les florilèges médiévaux antérieurs au XIIIe siècle. I (Rev. hist. textes, 9, 1979, p. 89 n° 27); II (Rev. hist. textes, 10, 1980, p. 146 n° 105)
    • G. Mazzoli, Ricerche sulla tradizione medievale del « De beneficiis » e del « De clementia di Seneca». III. Storia della tradizione manoscritta (Bollettino dei classici, ser. 3, 3, 1982, p. 203)
    • B. Munk Olsen, L’étude des auteurs classiques, 1, 1982, p. 68 n° [C. 13] et p. 165 n° [C. 102]
    • Texts and Transmission..., 1983, p. 377 n. 8
    • B. Munk Olsen, L’étude des auteurs classiques, 2, 1984, p. 32 n° [C. 25], p. 130 n° [C. 17], p. 320 n° [C. 24], p. 398-399 n° [C. 52], p. 532 n° [C. 20], p. 603-604 n° [C. 13] et p. 848-849 n° [C. 14].
  • Chrétien DEHAISNES, Douai (CGM in-4° 6), Manuscrits 1-1239, 1878 (Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques des départements. Tome VI (série in-4°))

Vie du livre

Sources des données