Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1480

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q89413

Aspects codicologiques

  • Parch., XVe s., II +392 ff. (foliotation en chiffres anciens; pas de f. 138 et de f. 181 par erreur; f. 95 blanc), 320 x 235 mm. Au f. 1 bordure à «bianchi girari » avec filets et entrelacs d’or, parsemée de «putti », de fleurs, d’oiseaux et d’animaux, à droite dans un médaillon buste d’homme barbu vêtu de rouge, en bas médaillon entouré de rosaces bleues et rouges contenant un blason gratté. Autres initiales d’or à «bianchi girari ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-145v - Cicero: Orationes
    1r-14v - Pro P. Quinctio
    14v-37r - Pro Sex. Roscio Amerino
    37v-50r - De imperio Cn. Pompei
    50r-56r - Pro A. Licinio Archia poeta
    56r-62v - In P. Vatinium testem
    62v-74r - De haruspicum responsis
    74r-82r - De prouinciis consularibus
    82r-95r - Pro M. Caelio
    95v-105v - Pro L. Cornelio Balbo
    105v-120r - Pro P. Sestio
    120r-145v - De domo sua
    145v-150v - Ps.-Cicero: Oratio pridie quam in exilium iret
    150v-380r - Cicero: Orationes
    150v-157v - Cum senatui gratias egit
    157v-161v - Cum populo gratias egit
    162r-168r - Pro C. Rabirio Postumo
    168r-173r - Pr C. Rabirio perduellionis rego
    173v-181v - Pro Q. Roscio Comoedo
    182r-197v - Pro A. Caecina
    198r-221r - De lege agraria (I-III)
    221v-239v - In L. Pisonem
    240r-244r - Pro M. Marcello
    244v-249v - Pro Q. Ligaro
    249v-256r - Pro rege Deiotaro
    256r-273v - Pro T. Annio Milone
    274r-292v - Pro Cn. Plancio
    292v-308v - Pro P. Sulla
    309r-326v - Pro L. Flacco
    327r-346v - Pro L. Murena
    346v-380r - Pro A. Cluentio
    380v-381v - Ps.-Sallustius: Inuectiua in Ciceronem
    382r-385r - Ps.-Cicero: nuectiua Sallustium
    385r-392v - Cicero: Oratio pro M. Fonteio

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-145 v°: Cicero, Orationes.

    f. 1-14 v°: Pro P. Quinctio.

    titre: «M.T. Ciceronis pro P. Quintio Oratio incipit feliciter ».

    f. 14 v°-37: Pro Sex. Roscio Amerino.

    pas de titre.

    f. 37 v°-50: De imperio Cn. Pompei.

    pas de titre.

    f. 50-56: Pro A. Licinio Archia poeta.

    titre (add. du XVIe s.): «Archia».

    f. 56-62 v°: In P. Vatinium testem.

    titre (add. du XVIe s.): «In Vatinium».

    expl. incomplet: «...meae tributum esse uideatur ».

    f. 62 v°-74: De haruspicum responsis.

    titre (add. du XVIe): «De harusp. ».

    f. 74-82: De prouinciis consularibus.

    titre (add. du XVIe): «DE PROVINCIIS CONSVLARIBVS ».

    f. 82-94 v°: Pro M. Caelio.

    titre (add. du XVIe): «PRO M. COELIO ».

    expl. incomplet: «...quanta res sit commissa uobis » (29, 70).

    f. 95 v°-105 v°: Pro L. Cornelio Balbo.

    titre (add. du XVIe): «Pro L. Cornelio Balbo».

    f. 105 v°-120: Pro P. Sestio.

    titre (add. du XVIe): «Pro P. Sextio».

    f. 120-145 v°: De domo sua.

    titre (add. du XVIe) : «Pro Domo sua ad Pontifices ».

    f. 145 v°-150 v°: Ps. Cicero, Oratio pridie quam in exilium iret.

    titre (add. du XVIe) : «Ad Populum et Equites Romanos antequam iret in Exsilium [sic] ».

    f. 150 v°-380: Cicero, Orationes.

    f. 150 v°-157 v°: Cum senatui gratias egit.

    titre (add. du XVIe): «Post reditum in Senatum».

    f. 157 v°-161 v°: Cum populo gratias egit.

    titre (add. du XVIe): «Ad Quirites post reditum».

    inc. (les premières phrases manquent): «QVIRITES ETSI NIHIL EST...» (1, 2).

    f. 162-168: Pro C. Rabirio Postumo.

    titre (add. du XVIe) : «Pro G. Rabirio Postumo ».

    f. 168-173: Pro C. Rabirio perduellionis reo.

    titre (add. du XVIe): «Pro G. Rabirio perduellionis reo».

    f. 173 v°-181 v°: Pro Q. Roscio Comoedo.

    titre: «SEQVITVR PRO ROSCIO COMOEDO ».

    f. 182-197 v°: Pro A. Caecina.

    pas de titre.

    f. 198-221: De lege agraria (I-III) .

    f. 201 v° à la fin de l'Orat. I: «M.T.CI. IN SENATV KL. IAN. DE AGRARIA LEGE CONTRA RVLLVM LIBER PRIMVS EXPLICIT FELICITER».

    f. 221-239 v°: In L. Pisonem.

    titre: «M.T. CICERONIS IN L. PISONEM INCIPIT ex Asconio Pediano apparet hoc non esse principium orationis sed aliquantum deesse ».

    f. 240-244: Pro M. Marcello.

    pas de titre.

    f. 244 v°-249 v°: Pro Q. Ligario.

    pas de titre.

    f. 249 v°-256: Pro rege Deiotaro

    pas de titre.

    f. 256-273 v°: Pro T. Annio Milone.

    à la fin: «EXPLICIT PRO MILONE FELICITER».

    f. 274-292 v°: Pro Cn. Plancio.

    pas de titre.

    f. 292 v°-309: Pro P. Sulla.

    pas de titre.

    f. 309-327: Pro L. Flacco.

    pas de titre.

    lacune des manuscrits recentiores aux § 75-83.

    f. 327-346 v°: Pro L. Murena.

    pas de titre.

    f. 346 v°-380: Pro A. Cluentio.

    lacune des codices mutili (§ 102-107, 127-132, 149-154 et 176-182) mais explicit du texte complet.

    à la fin: «M.T. CICERONIS PRO A. CLVENTIO ABITO [sic] AD. IVD. EXPLICIT ».

    f. 380 v°-381 v°: Ps. Sallvstivs, Inuectiua in Ciceronem.

    pas de titre.

    f. 381 v°-385: Ps. Cicero, Inuectiua in Sallustium.

    titre: «SEQVITVR NVNC M.T. CICERONIS DIGNIOR RESPONSIVA ».

    f. 385-392 v°: Cicero, Oratio pro M. Fonteio (extrait).

    titre: «Sequitur fragmentum quoddam pro Fonteio M.T. Ci. ».

    inc. (le début manque): «Hoc pretore oppressam esse... » (5, 11).

    à la fin: «Eplicit [sic] fragmentum pro M. Fonteio sed corruptum ».

Intervenant

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, écriture humanistique ronde assez grosse. Le manuscrit a été corrigé en juin 1456 par Bartolomeo Badella qui signe au f. I v°: «Visto per mi Bartolomeo Badella a di 28 de zugno 1456 ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: armes grattées au f. 1; Giambattista Cipelli, dit Egnazio; Ulrich Fugger (au f. II cote: 263 Egn., au f. I v° cote du transfert: p. 154b F. n° 3); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. II v° note concernant l’édition Gruter: «Palatinus primus sic vocatur Grutero in Cicerone suo » (cf. supra, Pal. lat. 1459), au f. I cote du transfert: C. 17/507).

Notes

Source des données : Biblissima

  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0162)
  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 134 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliographie

    • K. Halm, Ueber die Handschriften des Cicero..., p. 173
    • E. Stroebel, Die Handschriften zu Ciceros Rede pro Flacco (Philologus, 52, 1894, p. 492), simple mention
    • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, 1960, p. 112 et 510.

Vie du livre

Sources des données