Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1553

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q90878

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Parch., 41 ff. (+ 1 f. de papier blanc entre les f. 21 et 22, et entre les f. 33 et 34).

    Recueil de trois parties: 1) f. 1-21, IXe s. (1re moitié), 190 x 143 mm. ; 2) f. 22-33, IXe s., 190 x 143 mm. ; 3) f. 34-41, IXe s., 198 x 145 mm. Aux f. 2 v°-5, 7 v°, 11-11 v°, 36 v°-38, 39-39 v° additions marginales des IXe et Xe s. le plus souvent avec neumes, parfois rognées au bord du feuillet.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 — ~ f. 1-8 v°: ‹Bonifativs Mogvntinvs, Aenigmata› (extraits).

    add. marginales: ~ f. 2 v°-3 v°: ‹Stephanvs Leodiensis, Officium in inuentione S. Stephani› (cum neumis, extrait).

    ~ f. 4: ‹Tropus ad hymnum «Gloria in excelsis»› (cum neumis -Chevalier, n° 14778).

    ~ f. 4 v°: Alleluia (cum neumis).

    inc.: «Non uos me elegistis...».

    ~ f. 5: Oratio ‹ad S. Mariam›.

    inc.: «Maria sacra o benedicta...»

    (éd. d’après ce manuscrit: F. Glorie, Collectiones aenigmatum..., 1968, p. 276, n. 12a).

    ~ f. 7 v°: Anthol. lat. 680a.

    pas de titre.

    f. 8 v°-21 v°: Symphosivs, Aenigmata (Anthol. lat. 286, extraits) ; Aenigmata codicis Bernensis 611 (seu Aenigmata Tullii, Anthol. lat. 481, extraits) ; ~ Aldhelmvs Malmesbvriensis, De metris et aenigmatibus (extraits) (ms. U4 de Glorie).

    Compilation comprenant 45 pièces tirées de Symphosius, 52 pièces des Aenigmata codicis Bernensis et 5 d’Aldhelmus (cf. détail dans C. E. Finch, op. cit. infra, 1961, et F. Glorie, op. cit, p. 161-162).

    titre: «INCIPIT PROLOGVS SYMPHOSII SVPER ENIGMATA QVAESTIONVM ARTIS RETOR‹I›C‹E›».

    (prol.) inc.: «Haec quoque Symphosius de carmine lusit inepto...».

    expl.: «... Da ueniam lector quod sapit in usa [sic]» (Symphosivs, praef., 17 v., les deux derniers vers sont une add. d’une autre main).

    (texte) inc. f. 9: «I. DE CAELO

    Promiscuos per diem uultus dum reddor amatus [sic]...»

    (Aenigmata Cod. Bernensis, n° LX, v. 1).

    expl. mutilé: «LVPVS... Multaque cum rabiae [sic] uocem quoque tollere possum» (Symphosivs, n° XXXIII, v. 1).

    «LXXXVIII OVIS //» (éd. crit. F. Glorie, op. cit. et Variae collectiones aenigmatum, cit. infra., 1968).

    add. marginales: ~ f. 11 ‹Antiphona› (cum neumis)

    inc.: «Iustorum animae in manu Dei...».

    ~ f. 11 v° (autre main): ‹Officium in honore S. Dionysii› (cum neumis, extraits).

    l’inc. est rogné.

    3 — ~ f. 34-41 v°: ‹Grammatica› (fragment)

    plusieurs chapitres numérotés ‹XXXIV›, XXXV-XL, comprenant des extraits de DONATVS et d’ISODORVS HISPALENSIS.

    inc. mutilé: «// de avctoritate litterarvm: Querimus enim quis primus litteras Hebreorum Grecorum latinorum et ceterarum gentium adinuenit...».

    f. 35: «... Ideo non inuenitur in eis interpretatio».

    — «XXXV DE LITTERA. Littera est pars minima uocis articulate...» (Donatvs, Ars maior, I, 2) suivi des chap. DE SYLLABA ET DE POSITURIS.

    f. 37 v°: «... cuius partes sunt cola et comata //».

    f. 38: «// colma [sic] particola est sententiae cola membrum penodos autem longior esse non debet quam ut uno spiritu proferatur». (Donatvs, Ars maior, I, 6, fin suivie d’une interpolation)

    — «XXXVIII. DE LIBERALIBVS ARTIBVS. Grammatica est scientia recte loquendi et origo et fundamentum...» (Isidorvs Hispalensis, Etymologiae, I, 5) suivi de I, 3 et 4.

    expl. mutilé: «... qui libros conscribunt rectaeque loquendi dictandique rationem nouerunt //» (ibid., I, 4, 2).

    add. marginales: ~ f. 36 v° marge supérieure: ‹Antiphona› (cum neumis).

    inc.: «Sancte Petre clauiger cum omnibus apostolis...»

    ~ — marge gauche en travers: ‹Antiphona› (cum neumis).

    inc.: «Lux perpetua lucebit sanctis tuis domine...»

    ~ — ‹Alleluia›.

    inc.: «Pretiosa in conspectu domini...»

    ~ f. 37 marge supérieure: ‹Antiphona› (cum neumis).

    inc.: «Confitebuntur celi mirabilia tua domine...».

    ~ — marge droite en travers: ‹Antiphona› (cum neumis).

    inc.: «Ingressus est angelus ad Tobiam et salutauit eum...»

    ~ f. 37 v°-38 marge supér.: ‹Antiphona› (cum neumis).

    inc.: «Sanctifica nos domine signaculum sancte crucis...».

    f. 39 marge supér.: Anthol. lat. 392 (extrait).

    pas de titre.

    texte: «Vt belli sonuere tube uiolenta peremit

    Ipolite Teutranta Lice Clonon Ebalon Alce» (v. 1-2).

    ~ f. 39 v°-40: ‹Antiphona› (cum neumis).

    inc.: «Iustorum anime in manu Dei sunt...» (cf. supra, f. 11 en marge).

Ancien possesseur

Anciennement dans

Origine

  • Origine: lorraine (d’après la notation neumatique des additions) ou de la région du Haut-Rhin.

    1 - écriture assez régulière avec ligatures archaïques.

    3 -assez grosse écriture régulière. Ce quaternion ne fait pas partie du recueil primitif mais lui a été joint en 1907 d’après deux notes modernes de deux mains différentes au f. 33 bis: 1) «il quaterno (ff. 34-41) trovato coi frammenti è stato aggiunto al codice. Feb. 1907». 2) «perché su margini si trovano note musicali e scrittura simile a 4 v. 5 v. 11 r., etc.»

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: 1-2 -Reine Christine de Suède (cote 80 d’après cette note moderne au crayon, au revers du plat supérieur: «olim Reg. Suec. 80»).

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 263 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)

Bibliographie

    • E. M. Bannister, Monumenti Vaticani di paleografia musicale latina, Leipzig, 1913, p. 34 n° 119, et p. 99-100 n° 272, pl. 55b = f. 36 v°-37
    • C. E. Finch, The Bern riddles in Codex Vat. Reg. lat. 1553 (Trans. Proceed. Amer. philol. Assoc., 92, 1961, p. 145-153)
    • C. E. Finch, The text of the Aenigmata of Boniface in Codex Reg. lat. 1553 (Manuscripta, 6, 1962, p. 23-29)
    • Les manuscrits de la Reine..., réédition..., 1964, p. 9 n° 80
    • J. Bignami Odier, Les manuscrits de la Reine..., Article compte rendu, 1966, p. 43
    • F. Glorie, Collectiones aenigmatum Merovingicae aetatis (Corpus Christianorum, Ser. lat. 133), Turnhout, 1968, p. 161-162, 164, 276, 361
    • F. Glorie, Variae Collectiones aenigmatum Merovingicae aetatis (Pars altera) (Corpus Christianorum, Ser. lat. 133 A), Turnhout, 1968, p. 542, 544, 612
    • C. E. Finch, Symphosius in Codices Pal. lat. 1719, 1753 and Reg. lat. 329, 2078 (Manuscripta, 13, 1969, p. 4), brève mention.

Vie du livre

Source des données