Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q118935
Source des données : BnF Archives et manuscrits
F. 1-180 PETRUS LOMBARDUS, Sententiarum libri IV. Prol. : « Incipit prologus Sententiarum magistri Petri » (Quaracchi, 1-3) (1-1v) ; — Table du l. I (1v-3v) ; — L. I (éd. cit., 14-294) (3v-55v) ; au f. 55v : « Hic finitur primus liber de misterio Trinitatis. Incipit secundus de rerum creatione et formatione corporalium et spiritualium et aliis pluribus eis pertinentibus. » ; — Prol. du l. II : « Que ad misterium... — ...transeamus » (ibid., 306), cancellé (56) ; — Table du l. II (56-57v) ; — Prol. du l. II (57v) ; — L. II (éd. cit., 306-540) (57v-99) ; — Prol. du l. III : « Nam [sic] nunc his intelligendis... — ... Deo revelante valeamus » ; « Hujus voluminis continentia sub compendio constringitur. Hic [sic] enim rationis ordo postulat... — ... gratia ad miserum accedat » (ibid., 550) (99) ; — Table du l. III (99-100) ; — L. III : « Incipit liber tercius de incarnatione Verbi » (éd. cit., 550-734) (100-130v) ; — Table du l. IV (130v-132) ; — Prol. du l. IV « His tractatis... — ... accedamus » (éd. cit., 745) (132) ; — L. IV « Incipit liber quartus » (ibid., 745-1038) (132-180).
Les notulae figurant dans le texte sont : au l. III, « scilicet sapientia ingenita... — ... Pater et Filius et Spiritus sanctus » (éd. cit., 607, n. a) (109v) ; les nos 103 (ibid., 620) (111v) ; 191 (ibid., 675-676) (121).
Quelques notulae figurent à côté du texte dans une 3e col. : au l. I, les nos 72 (éd. cit., 53) (11v) ; 95 (ibid., 69-70) (15) ; 153 (ibid., 112) (22v) ; 272 (ibid., 194) (38) ; 274 (ibid., 194-195) (38-38v) ; 279 (ibid., 198) (37v) ; 285 (ibid., 201) (39-39v) ; 286 (ibid., 201-202) (39v) ; — au l. IV, les nos 127 (ibid., 817) (142v) : 128 (ibid.) (142v) ; « Gregorius super Ezechielem : Qui in expositione... — ... Domini sunt verba que dicit » (ibid., 818. n. l) (143).
Quelques notulae ont été ajoutées en marge par deux mains du XIIIe s. : au l. I, les nos 18 (éd. cit., 21) (5) ; 21 (ibid., 22) (5) : « Augustinus ad Maximinum : non ergo... — ... unus Deus solus est » (ibid., 142, n. f) (28v) ; « Quando cepit esse tempus... — ... Dominus sed simul » (ibid., 188, n. e) (36v), cancellée et exponctuée : 342 (ibid., 235) (44-44v) : « Gregorius super Genesim : Deus alia concedit... — ... magna opera Domini exquisita » (ibid., 281, note g) (53) ; — au l. II, le n° 323 (ibid., 491) (90) ; — au l. IV « Contrarium : in ecclesiastica historia legitur quod Alexander episcopus Alexandrie.. — ... ea que sacerdotibus est mos » ; cf. Rufinus Aquileiensis. Historia ecclesiastica, I, c. 14, P. L., XXI, 487 (add. à D. VI, c. 5, éd. cit., 781-782) (137) ; n° 76 (éd. cit., 786) (138, avec mention vacat, et 138v) ; « Nicholaus papa : Si quis cum duabus fuerit sororibus fornicatus... — ... solummodo statuimus » (Decretum Gratiani. c. 16, c. XXXIII, q. 2). [add. à D. XXXIV, c. 5, éd. cit., 956] (166) : « Item in Tiburiensi [sic] concilio : si quis cum noverca sua... — ... observandum est » (op. cit., c. 24, c. XXXII, q. 7) [add. loc. cit.] (166v) ; « Calixtus papa : Presbiteris, diaconibus... — ... immunditiis deservire » (éd. cit., 966, n. a) (168).
F. 100-126v Gloses du XIVe s. sur le l. III indiquant les divisions du texte ; au f. 100, première glose sur D. I : « Hic determinat de reparatione hominis per gratiam mediatoris et dividitur in II quia primo agit de gratie auctore, de verbo scilicet incarnato... : au f. 126v, dernière glose sur D. XXXVI : « Postquam magister determinavit de virtutibus et donis, hic determinat de connexione eorum... — ... secundo probat eas esse equales : utrum vero et circa hec tria facit. »
F. 100-101 Gloses du XVe s. reproduisant la divisio textus du commentaire sur les Sentences, l. III, D. I-III de RICHARDUS DE MEDIAVILLA : « Cum venit igitur plenitudo temporis... Superius libro primo determinavit magister de Deo quantum ad rationem sue naturalis perfectionis... in hoc 3° determinat de Deo in quantum ejus perfectio relucet... » ; cf. Stegmüller, Repert. comment. in Sent., 2e éd. 1947, n° 722.
F. 153-154v, 156, 157 et v, 165 et v Gloses du XVe s. sur le l. IV. D. XX-XXI, XXIV-XXV, XXXIII : « Consciencia est verum consilium determinans voluntati... », avec extraits de s. Thomas d'Aquin : « Beatus Thomas in ultima parte q. 52a, ar°. 2° « dolor est duplex... [Summa theol. III, q. 52, a. 2] (éd. Léonine, XI, 494) (153v) ; « Beatus Thomas de Aquino in summa contra Gentiles, l. 4°, c. 98° : Sed potest venire in dubium quomodo diabolus qui est incorporeus... » [Summa contra Gentiles, IV, q. 90] (éd. Léonine, XV, 281) (153v) ; « Item idem in eadem summa et in eodem libro nonagesimo nono : Ex hiis autem accipere possumus... » [op. cit., IV, q. 91] (éd. cit., XV, 284-285) (153v) ; « Respondeo dicendum quod de peccato sequitur blasphema in S. S... — ... proprie peccare contingit » [Summa theol., IIa IIae, q. 14, a1-4, extr.] (éd. cit., VIII, 112-117) ; au f. 165v, dernière glose sur D. XXXIII : « Unde philosophus in VIII° de animalibus dicit quod quidam equus quia deceptus fuit... » [Aristote, De animal. hist., IX, c. 47] ; « Filie Loth excusantur quia non intentione libidinosa sed ne genus humanum defficeret » ; les premières gloses des ff. 153-154v se rencontrent dans le ms. Latin 3018 ff. 169-169v.
F. 180-180v Fragment d'ordo : « In capite quadragesime omnes publice penitentes... — ... ecclesie liminibus presententur » ;
F. 180v Fragment de pénitentiel : « Si quis hominem occiderit sponte VII annos peniteat... — ... et paup[er] uno denario redimat », suivi d'une note du XVe s. : « Ea que dicuntur de Virgine Maria per profetas hebreos » ;
F. 181v-183 Fragment sur l'Eucharistie contenant de nombreuses références au Décret de Gratien : lieu où l'on célèbre ce sacrement, fondation et dédicace d'une église, messe : « Volens Deus providere generi humano ut post lapsum reformaretur sacramenta constituit celebranda... Locus, autem in quo istud sacramentum conficitur ecclesia est... (181v) ; Nunc querendum de sollempnitate fundationis. Cum fundatur ecclesia, veniat episcopus... (181v) ; Sequitur an omnis ecclesia debeat dedicari... » (181v-182) ; « Item considerandum a quo facta sit institucio missarum... » (182-182v) ; « Nunc videndum de eucaristia... — ... pro quo sacerdos VII diebus in pane et aqua jejunabit » (182v-183) ;
F. 183v Additions du XVe s. Notes : « De origine mundi. Secundum Orosium scribens [sic] ad Augustinum a mundi creatione usque ad urbem conditam fluxerunt anni 4484... et modo cum teneamus de Christi nativitate 1481... » ; — « Serian VI. M. DCLV ayns complit l'ayn de la nativitat MCCCCL sis » ; — « Nota quod tria sunt loca in quibus magister Sentenciarum non tenetur in primo libro. Primus est ubi ponit quod caritas... », trois articles pour le l. I et 3 pour le l. II ; cf. Denifle et Chatelain, Chart. Univ. Paris ., I, 220 et éd. cit., Prolegomena, LX-LXI et LXXVIIILXXX (183v).
F. 184-185 Fragment sur la Trinité : « Unam substantiam Patris et Filii predicant... — ... vel si hoc melius dicitur essentie ».
F. 185 Note du XIVe s. : « Utrum Christus secundum quod homo sit in loco determinato... » ; — Notes diverses du XVe s. : « Super usuris. In instrumentis gratie an faciant... » : « Sanctus Thomas dicit quod infernus... » ; « Tetragramaton id est nomen 4or litterarum correspondencium nomini Dey... »
F. 180v. « Si quis hominem occiderit... » [FULBERTUS CARNOTENSIS, Paenitentiale de peccatis capitalibus, incompl.] (P.L., CXLI, 339).
Source des données : Mandragore
Appartint au maréchal de Noailles.
Source des données : Bibale
[...] An omnis ecclesia debeat dedicari...
f. 181v
Augustinus ad Maximinum : Non ergo Pater solus...
f. 28v
Calixtus papa : Presbyteris, diaconibus, subdiaconibus, monachis concubinas habere...
f. 168
Conscientia est verum consilium determinans voluntati...
f. 153
Contrarium : in Ecclesiastica historia legitur quod Alexander episcopus Alexandriae...
f. 137
Cum venit igitur plenitudo temporis... [Petri Lombardi Sent. III ; cf. Gal. IV, 4].
Superius libro primo determinavit Magister de Deo...
f. 100
[...] Decernimus ut hi qui in hoc ordine...
[...] Deus alia concedit propitius...
f. 53
Dolor est duplex, unus est de passione poenae...
f. 153v
Ex his autem accipere possumus quod statim post mortem...
Filiae Loth excusantur quia non intentione libidinosa sed ne genus humanum...
f. 165v
Gregorius : Nullum facere subdiaconum episcopi...
Gregorius super Ezechielem : Qui in expositione sacri eloquii...
f. 143
Gregorius super Genesim : Deus alia concedit propitius...
Hic determinat de reparatione hominis per gratiam mediatoris...
Hic enim rationis ordo postulat...
f. 99
His tractatis quae ad doctrinam rerum pertinent...
f. 132
In capite quadragesimae omnes publice paenitentes...
f. 180
In ecclesiastica Historia legitur quod Alexander episcopus Alexandriae...
In instrumentis gratiae an faciant contractum emptionis censualium fictum...
f. 185
Innocentius II : Decernimus ut hi qui in hoc ordine...
Item considerandum a quo facta sit institutio missarum...
f. 182
Item ex Tiburiensi concilio : Si quis cum noverca sua...
f. 166v
Locus autem in quo istud sacramentum conficitur Ecclesia est...
Nam nunc his intellegendis atque pertractandis...
Nicolaus papa : Si quis cum duabus fuerit sororibus fornicatus...
f. 166
[...] Non ergo Pater solus nec solus Filius...
Nota quod tria sunt loca in quibus magister Sententiarum communiter non tenetur in primo libro...
f. 183v
[...] Nullum facere subdiaconum episcopi...
Nunc quaerendum de sollemnitate fundationis. Cum fundatur Ecclesia...
Nunc videndum de eucharistia, scilicet a quo confici debeat et quando...
f. 182v
Postquam Magister determinavit de virtutibus et donis...
f. 126v
[...] Presbyteris, diaconibus, subdiaconibus, monachis concubinas habere...
Quae ad mysterium divinae unitatis...
f. 56
Quando coepit esse tempus...
f. 36v
[...] Qui in expositione sacri eloquii...
Respondeo dicendum quod de peccato sequitur blasphema in Spiritum sanctum...
f. 154
Sanctus Thomas dicit quod infernus est in loco...
[...] Scilicet sapientia ingenita...
f. 109v
Secundum Orosium scribentem ad Augustinum, a mundi creatione usque ad urbem conditam...
Sed potest venire in dubium quomodo diabolus qui est incorporeus...
Sequitur an omnis ecclesia debeat dedicari...
SERIAN VI.M.DCLV AYNS COMPLIT L'AYN DE LA NATIVITAT...
Si quis cum duabus fuerit sororibus fornicatus...
[...] Si quis cum noverca sua...
Si quis hominem occiderit sponte, septem annis paeniteat...
f. 180v
[...] Superius libro primo determinavit Magister de Deo...
TETRAGRAMMATON, id est nomen quattuor litterarum correspondentium nomini Dei...
Unam substantiam Patris et Filii praedicant ut videri possint...
f. 184
Unde Philosophus in octavo De Animalibus dicit quod quidam equus quia deceptus fuit...
Utrum Christus secundum quod homo sit in loco determinato...
Volens Deus providere generi humano ut post lapsum reformaretur, sacramenta constituit...
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF