Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 16089

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q61467

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Parchemin (sauf f. 142-159, sur papier), 321 f., 265 × 185 mm, recueil de nombreux éléments des XIIIe et XIVe siècles contenant surtout des textes et commentaires philosophiques et scientifiques. Les f. 98-115 forment un ensemble copié par au moins trois mains semblables et assez soignées (texte : 200 × 130 mm, deux colonnes, 39 lignes, titres en rouge) comprenant une section astrologique et le De ornatu mulierum (113ra-115rb). Les f. 262-273bis forment un autre ensemble copié par une seule main plutôt négligée (235 × 160 mm, deux colonnes, 62-67 lignes) comprenant un comm. sur Sacrobosco, Computus (262ra-269va) ; deux sections astrologiques (269va-270rb) ; des extraits de la Chronica d’Orose (270va-271rb) ; des notes chronologiques, historiques et géographiques concernant la France (271rb-271vb, en partie en français), suivies sans transition par un paragraphe «Magister Richardus de Furnivalle in Bestiaria dicit quod quatuor animalia sunt que vivunt de puris elementis… » (271vb) et par le début d’un texte en français (271vb, un ou plusieurs feuillets manquent à cet endroit) ; et des notes et fragments d’astronomie et d’astrologie (272ra-273bisr, le f. 273bisv est blanc)

    (Source : Persée - DER-IRHT, LXXXIV)

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 79-81, Petrus de Arvernia, Sophismata : «Nullus homo de necessitate est animal» ; -- F. 274ra-319ra, Petrus de Arvernia, Quaestiones super libros Politicorum.

    Aristot. secretum secret.

    Prophetia Hildegardis (16).

    Questiones supra metaphys. (37).

    Boetius, de disciplina scolarium (39).

    Questiones logice (51).

    Questiones philosophice, physice, etc. (51), per H. de Brucella et H. Alamannum (61v).

    De gradibus superbie (66).

    Hugo, de virtute orandi (66v).

    Sermo de sanctis innocentibus (68).

    Epistola Jeronimi ad Eustochiam (69v).

    Determinationes J. Vace (74), et Werici (74).

    Petri de Alvernia sophisma (76v).

    Questiones naturales, mathematice, astronomice, etc.

    Expliciunt reprobationes Rogeri Baconis (93v).

    Petri de Padua compilatio physionomie (98).

    De ornatu mulierum (113).

    Barthol. de Brugis, super econom. Aristot. (116).

    In nonnullas sententias Senece, etc. (134).

    De incantationibus (112).

    De sompniis (142v).

    Barthol. de Brugis, supra poetriam (146) , et supra libellum de inundatione Nili (152, 154).

    Epistola fratris Thome de modo studendi (153v).

    E libro Nicholai peripatetici (153v).

    Jo. de Genduno, de sensu agente (160).

    Questiones philosophice.

    Campanus, Quadratura circula (188).

    Aristot. economica per Durandum de Alvernia translata (191).

    Egidius Aurel. super ethica (195). Liber de nobilitate anima (238).

    Sentencie philosophorum (242).

    Guill. Hyspani summa supra phisionomiam Arist. (244).

    De fluxu et refluxu maris (257v).

    ? de Castro Novo, minor, contra abusores indulgentiarum (260v).

    J. de Sacro Bosco, supra compotum (262).

    De presagiis pluviarum (269v).

    Note chronologice, historice et geographice (270v).

    E Ricardo de Furnivalle (271v).

    Petrus de Alvernia, super politica Aristot. (274).

Source des données : Jonas

  • Anonyme | Généalogie des rois de France
    Incipit référence de l'oeuvre : Li premiers rois de France qui i fu apres la destruction de Troie ot non Pharamonz
    Folio 271v - 271v

Source des données : Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • 98ra-112vb «Incipit liber compilationis physonomie a magistro Petro de Padua in civitate Parisiensi, cuius III sunt particule. Particula prima in intentione operis et quibusdam comunibus necesariis ad hanc artem. Capitulum primum prohemiale manifestativum intentionis huius libri. Decisio prima in expositione cause motive operis et intentione eius in universali. Nobilitate generis urbanitatum titulis viro fulgenti domino Bardelloni Mantue honorabilissimo capitenao generali de bona coxis Petrus de Padua Parisius philosofie minimus alumpnorum grata agere cum salute… Physionomia est scientia passionum anime — qui ex malo illato, hoc bonum optimumque creavit. Explicit liber compilationis physionomie per magistrum Petrum de Padua anno domini MCCLXXXXV die XXIII mensis Maii » . = Pierre d’Abano, Liber physionomie [Duhem, IV, 230 n. 2 ; HMES, II, 918 ; Dell’Anna, 16 n. 22]

    269va-270ra (sans transition avec le Computus qui précède) «Incipit tractatus de presagiis pluviarum et aliarum qualitatum aeris. Nunc de signis nubium, ventorum, tempestatum et qualitatum aeris — asperas tempestates presagiet. Hec sunt que de presagiis temporum ex Lune proprietatibus ex dictis auctorum collegimus » [Jenks, 82 ; Thorndike 1938, 377 n. 1 ; TK, 963 et 1149]

    270ra-270rb «Ex libris alkimie… ex libris geometrie… ex libris astronomie de motibus… ex libris iudiciorum astrorum… ex libris ymaginum astrorum… ex libris nigromantie — liber de capite Saturni » . = Listes de livres d’alchimie (12), de géométrie (20), d’astronomie (14), d’astrologie (12), d’images astrologiques (1) et de nigromancie (19) (les deux dernières rubriques sont liées au Speculum astronomiae) [Thorndike 1938, passim ; TK, 534]

    273vb-273bisra «De prologo Hermanii in quodam libro de pluviis hec extracta sunt. ‹S›uperioris discipline inconcussam veritatem prout Indorum monet auctoritas toto desiderio accedere — Deinceps quacumque ad eius cuilibet digne volenti accedere huius que sufficient reseranda secreta. Notandum preterea… » (incomplet). = Jafar, Liber imbrium (début du prologue seul).

Textes du manuscrit

Source des données : Manuscripta medica

Anonyme : Trotula [latin].

  • Œuvre associée : Trotula
  • Feuillets : 113ra-115rb
  • Auteur du texte : Anonyme
  • Incipit : Ut ait Ypocrates in libro

Intervenants

Ancien possesseur

Anciennement dans

Origine

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • collège de Sorbonne

Notes

Source des données : Biblissima

  • D. Juste, Catalogus Codicum Astrologorum Latinorum. II. Les manuscrits astrologiques latins conservés à la Bibliothèque nationale de France à Paris (Documents, études et répertoires de l'Institut de Recherche et d'Histoire des Textes, 84), Paris, 2015, p. 225-227 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2015_cat_84_1)

Bibliographie

    • Delisle 1870, p. 37-38
    • B. Hauréau, «Notice sur le numéro 16089 des manuscrits latins de la Bibliothèque Nationale » , Notices et extraits des manuscrits de la Bibliothèque nationale et autre bibliothèques 35, 1896, p. 209-239
    • AL, I. 1, p. 557-558
    • Mss datés, III, p. 742
    • W. Seńko, Repertorium commentariorum medii aevi in Aristotelem Latinorum quae in bibliothecis publicis Parisiis asservantur, Warszawa, 1982, p. 208-223 (non vu)
    • Kristeller, III, p. 262
    • C. Lafleur, Quatre introductions à la philosophie au XIIIe siècle, Montréal, 1988, p. 17-39
    • Williams 2003, p. 401-402
    • D. Jacquart, «Autour de la Compilatio phisionomiae de Pietro d’Abano » , in Médecine, astrologie et magie entre Moyen Âge et Renaissance : autour de Pietro d’Abano, J.-P. Boudet, Fr. Collard, N. Weill-Parot (éds), Firenze, 2013 [Micrologus’ Library, 50], p. 231-246.
  • Juste, David. Les Manuscrits Astrologiques Latins Conservés à La Bibliothèque Nationale de France. Documents, Études et Répertoires. Paris: CNRS Editions, 2015.

Vie du livre

Sources des données