Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 6912 (5)

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q65541

  • Volume de l'ensemble : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 6912 (1-5)
  • Titre attesté :
    • Rhazes, Kitāb al-Ḥāwī, traduction latine par Faraj ben Salim, intitulée Liber Elhavy ou Continens , vol. 5 (Livres XXII-XXV)
  • Autre forme de la cote :
    • Département des manuscrits, Latin, 6912
    • BnF lat. 6912-V
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 6912 (5)
    • Paris. BnF, Latin 6912 (5)
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :
  • Décoration :
    • Initiales historiées (5 à 7 lignes) au début de chaque livre, à prolongement marginal de palmettes : f. 1 (médecine : pharmacopée), 37 (médecine : pharmacopée), 78v (Charles Ier de Naples et médecin), 134v (Charles Ier de Naples et médecin).
      Initiales anthropomorphes, zoomorphes ou hybrides au début des chapitres ou des sous-divisions du livre XXV : f. 166, 168v, 172, 173, 175, 176, 178v, 179, 180, 181, 182, 182v, 184.
      Initiale ornée (5 lignes) au début du prologue de la table des synonymes (f. 84v).
      Lettres ornées (3 à 4 lignes) au début des chapitres : f. 4v, 5, 142v, 146v, 147, 153, 156v, 158, 162, 162v, 164v, 179v, 183v.
      Lettres filigranée à bandes de « I ».
  • Support : parchemin / Parchemin
  • Aspects codicologiques :
    • 219 f. précédés et suivis de 3 gardes de parchemin ; 2 colonnes de 53 lignes par feuillet ; 410 x 265 mm (justification : 250 x 165 mm) .
  • Réglure :
    • Réglure à l’encre.
  • Reliure :
    • Reliure en maroquin rouge avec les armes de Colbert sur les plats. Titre au dos : « BUBIKYR OPERA MEDICA ».
  • Estampille :
    • Estampille de la « Bibliothecae regiae » (Ancien Régime, avant 1735), modèle identique à Josserand Bruno, 268, type 5, aux f. 1r et 219v.

Collection IIIF

Manifestes IIIF dans cette collection

Type de numérisation non spécifié

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-37. Livres XXII (titres courants indiquant successivement les livres XXI et XXII erronés). « Incipit liber quintus Elhavy de simplici medicina (rubr.) ». « Dixit G. in tractatu .VI. simplicis medicine que vires hujus medicine sunt disolutive …-… Dixerunt […] habundans sumptio fungorum infert difficultatem mingendi ». « Cordumem (rubr.) ». « Explicit liber .XXII. (rubr.).
    F. 37-78v. « Incipit .XXIII. cujus primum capitulum incipit de littera caf. Videlicet de cordumeni (rubr.) ». « Dixit Diag. Habet saporem acutum cum aliqua amaritudine et vires calefactivas …-… citrici sunt minoris caliditatis albis ». « Explicit liber .XXIII. Quem sequitur liber .XXIIII., cujus primum capitulum incipit de libello confectarii. Explicit liber simplicis medicine tractatus Elhavy in medicina et laus sit Domino utriusque seculi (rubr.) ».
    F. 78v-134. Livre XXIV. « In nomine Dei misericordis et miseratoris adsit michi in adjutorio Deus. Liber confectarii medicine (rubr.) ». F. 78v-84v. [Texte]. « Dixit Bubiker Maubed filius Zacarie El Raziz. Ad discretam notitiam medicinarum bonarum …-… Oribiasus dixit. Optimus agaricus est qui habet vil(l)as suas rectas ». « Explicit libellus confectarii cum laude Dei et sui adjutorio (rubr.) ». – F. 84v-134. [Table des synonymes des termes médicaux]. F. 84v-85. [Prologue]. « In nomine Dei misericordis et miseratoris. Incipit tractatus quem composuit Mahumet filius Zacarie El Raziz in exponendis sinonimis necnon ponderibus et mesuris incognitis inventis in libris medicine (rubr.) ». « Dixit Maumed filius Zacarie El Rasis. Utilitas inventa ex notitia sinonomorum mediconarum, morborum, ponderum, mesurarum …-… proponamus explanare ipsa sinonima toto posse nostro, nullam dantes ipsorum derivationem certam in ipsorum ydiomate. Unde incipimus notare tabulam, ponentes in prima linea sinonima et in secunda linea expositiones ipsorum latinas. Et Deum advoco in adjutorium michi ». F. 86-134. [Table en 4 colonnes]. « Incipit tabula de morbis et menbris (rubr.) ». F. 134. « Explicit liber tabule medicinarum (rubr.). – F. 134. « Explicit liber .XXIV. quem sequitur liber .XXV. cujus capitulum incipit de dietis (rubr.) ».
    F. 134v-187v. Livre XXV. « Incipit liber .XXV. cujus primum capitulum incipit de dietis (rubr.) ». F. 134v. [Table des chapitres rubriquée]. – F. 134v-187v. [Texte]. « Dico. Manifestum est quod de vi auctoritatis G. in tractatu .VII. libri Megatenni quod cibus sumi debet in quantitate non aggravanti super stomachum …-… dum distilletur de eis quedam res ruffa et grossa ad modum aque, cum qua distenperetur alcanna (a exponctué) et cum ejus illicione cinctio erit aurea ». « Explicit liber .XXV. et laus sit Deo (rubr.) ». – F. 189v. « Explicit translatio liber Elhavy in medicina compilati Mahumed Bizaccaria El Razy, facta de mandato excellentissimi (rubr.) regis Karoli glorie gentis christiane corone filiorum baptismatis et luminis peritorum, per manus magistri Faragii Judei filii magistri Salem de Agregento devoti interpretis ejus. Et laus sit Deo utriusque seculi qui in adjutorio ejus fuit, die lune .XIII.o februarii, .VII. indictione, apud Neapolim. Deo gratias. Amen. Amen ».
    F. 190-216v. [Table des pharmacopées]. « Incipiunt expositiones simplicium medicinarum El Havy secundum capitula litterarum arabicarum super que idem El Havy construxit easdem (rubr.) ». « Explicit liber expositionum medicinarum simplicium Elhavy (rubr.) ».
    F. 217-218v. [Table alphabétique des termes explicités dans la table précédente avec renvois jusqu’à l’article 362] (« Lilium »).

Textes du manuscrit

Source des données : Europeana regia

Source des données : Mandragore

Source des données : Manuscripta medica

Muḥammad ibn Zakarīyā Abū Bakr al- Rāzī (0864?-0925?), Anonyme : Kitāb al-Ḥāwī fī al-ṭibb [latin].

Muḥammad ibn Zakarīyā Abū Bakr al- Rāzī (0864?-0925?), Anonyme : Kitāb al-Ḥāwī fī al-ṭibb [latin].

Enluminures et décors

Intervenants

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Notes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • 23 cahiers, quinions réguliers à l’exception des 9e et 20e cahiers : 111 (5+6) (f. 1-11, onglet apparent entre les f. 4 et 5), 2-810 (f. 12-81), 94 (f. 82-85, fin du texte du livre XXIV), 10-1910 (f. 86-185), 204 (f. 186-189, fin du livre XXV), 21-2310 (f. 190-219).
    Réclames inscrites dans des cadres tracés à la plume. – Numérotation moderne des cahiers. – Foliotation moderne. – Titres courants. – Incipit et explicit rubriqués. Table des chapitres au début des livres XXIV et XXV rubriquée (f. 78v, 134v). – Dans le livre XXV, table des sous-divisions des chapitres rubriquée. Mise en texte de la table des synonymes des termes médicaux classés par ordre alphabétique (f. 85-134), énoncée dans le prologue (f. 85) : 4 colonnes par page, deux occupées par les synonymes, les deux autres par l’explication des termes en latin.Mise en texte de la table des pharmacopées (f. 190-218v) : 806 articles disposés sur deux colonnes, nom de la pharmacopée explicitée rubriqué ; initiale (2 lignes) filigranée ; numéro de l’article inscrit dans la marge.

Source des données : Manuscripta medica

  • f. 219 : Liber scriptus per manum Angeli de Marchia. Cobertinus.

Bibliographie

  • F. Avril et M.-T. Gousset, Manuscrits enluminés d'origine italienne t. II : XIIIe siècle, Paris, Bibliothèque nationale, 1984, p. 157-159, n° 186
  • L. Delisle, Recherches sur la librairie de Charles V, Paris, 1907, I, p. 270-272 ; II, p. 132, n° 812
  • La médecine médiévale à travers les manuscrits de la Bibliothèque nationale, Paris, 1982, n° 25, pl. p. 46

Vie du livre

Sources des données