Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3361

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q118967

  • Titres attestés :
    • Arnaldus de Villanova
    • Epistola rabbi Samuelis de adventu Messiae
  • Autre forme de la cote :
    • BnF lat. 3361
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, BnF lat. 3361
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3361
    • Paris. BnF, Latin 3361
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Reliure :
    • Reliure XVIIIe s. maroquin rouge aux armes royales. Titre au dos : « Samue [l] Israel. Epist. ».

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 2-19v ALPHONSUS BONIHOMINIS (?), Epistola rabbi Samuelis Israelite ; rédaction B. Cet ouvrage qui se présente comme une traduction de l'arabe est peut-être une oeuvre apologétique d'Alonso Buen-Hombre ; cf. M.-A. van den Oudenrijn, dans Analecta sacri ord. Fr. Praed., XIV (1919-1920), 32 sq., 85 sq., 163-168 et G. Meersseman, dans Arch. Fr. Praed., X (1940), 86-89 Épître dédicatoire : « [R]everendissimo... Hugoni, magistro ordinis Predicatorum... frater Alfonsus Bonihominis Yspanus... Chaym [sic pro : cum] ego propter pravitatem meam... — ... in nomine Domini misericordis ministrantis in quo speramus etc. » (Meersseman, art. cit., 100) (2-2v) ; — « Incipit epistola translata de arabico in latinum per fratrem Alfonsum Bonihominis Yspanum, ordinis Predicatorum... Epistola quam scripsit magister Samuel Israelita oriundus de civitate regis Marochiani [Fez, Maroc] ad rabi Ysaach magistrum synagoge que est in Subnelmeta [Sijilmasa ou Sajalet-Massa ?] in regno predicto. Conservet te Deus, o frater... — ... ac in dubiis declarari » (2v) ; — « Desidero, domine mi, certificari... — ... ut corruptus homo penitus vel ignarus... ut Deus ipse gloriosus nos sua sancta gratia illuminare dignetur et viam nobis ostendere veritatis. Amen. Explicit epistola Samuelis missa rabbi Ysaach ut supra in prohemio co[n]tinetur sub anno nativitatis Domini M° XXXVI° , sed transalata [sic] de arabico in latinum per fratrem Alfonsum Bonihominis, ordinis Predicatorum, sub anno nativitatis Domini millesimo tercentesimo [sic] XXXIX°, pontificatus domini Benedicti pape XII anno quinto » (P. L., CXLIX, 335-368, avec variantes et fin différente) (3-19v) ; cf. M. C. Diaz y Diaz, Index scriptorum latinorum Medii Aevi hispanorum, II, Salamanca, 1959, 404-405 nos 2097-2098.


    F. 22-41v [ARNALDUS DE VILLANOVA, Regimen sanitatis ad inclytum regem Aragonum] « Prima pars vel consideratio sanitatis conservande pertinet aeris electioni... — ... quantum poterit intromittatur » (Arnaldi Villanovani... Opera omnia, Bâle, 1585, 787-812) (22-37v, 40-40v) avec addition d'un chapitre supplémentaire : « De exercicio. Qualibet die jejuniis exercitabitis vos peditando et interdum inclinando ad terram... », suivi de recettes d'électuaires digestifs (40v, 38-39v) et, après un espace blanc, de recettes médicinales et d'un régime alimentaire : « Pulvis mirabilis quam quidem [sic] sapiens multorum peritorum consilio fieri jussit... — ... pro stomaco non valenti digerere cibum suum, recipe dyayris Salomonis » (39v, 41v-41). Cf. Diaz y Diaz, op. cit., II, 339-340 n° 1680.

Textes du manuscrit

Source des données : Manuscripta medica

Anonyme : Additamenta ad Regimen sanitatis Arnaldi de Villanova [latin].

Anonyme : Receptae variae [latin].

Intervenants

Historique de la conservation

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • A appartenu, la seconde partie du moins, à Jean de Saint-Germain, doyen du chapitre cathédral de Gap entre 1441 et 1460, conseiller du dauphin Louis (Louis XI), dont la signature : « J. de Sancto Germano » se lit au f. 42 avec ces notes : « M° IIIICXXXVII, ultima maii, fui electus in prepositum ecclesie collegiate Sancti Andree Gratianop. (Saint André de Grenoble). M° IIIICXLI° , de mense junii, fui creatus decanus ecclesie cathedralis Vapin. (Gap) ». Sur ce personnage, cf. J.-H. Albanès et U. Chevalier, Gallia christiana novissima, I (1889), 548. Au même fol. 42, de la même main, une note de 7 lignes grattées. — En haut du f. 42, inscription contemporaine : « D. Honoratus X flor. VIII g. ».

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Conservet te Deus, o frater, et permanere te faciat...

    f. 2v

    Cum ego propter pravitatem meam...

    f. 2

    Desidero, domine mi, certificari per te...

    f. 3

    Prima pars vel consideratio sanitatis conservandae pertinet aeris electioni...

    f. 22

    Pulvis mirabilis quem quidam sapiens multorum peritorum consilio fieri jussit...

    f. 39v

    Qualibet die jejuniis exercitabitis vos peditando et interdum inclinando ad terram...

    f. 40v

    Actes ou fragments d'actes -- (XVe s.)
    ALPHONSUS BONIHOMINIS, O.P. -- Auctor vel interpres : Epistola Rabbi Samuelis de adventu Messiae (redactio B)
    ARAGON -- Rois. Traité dédié au roi d'Aragon
    ARNALDUS DE VILLANOVA -- Regimen sanitatis ad inclitum regem Aragonum
    COLBERT (Jean-Baptiste) -- Possesseur
    GRENOBLE (Isère) -- Fragment d'acte concernant le chapitre de Grenoble (XVe s.)
    HUGO DE VAUCEMAN, O.P. -- Lettre de dédicace à lui adressée
    Médecine -- Recettes Recettes diverses
    RELIURE -- Reliures XVIIIe s. aux armes et chiffre royaux
    SAMUEL MAROCHIANUS -- Epistola de adventu Messiae (redactio B)

Sources des données