Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal. lat. 487

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q88822

  • Titre attesté :
    • Ordines Romani (Fasz. I); Anthologia (Fasz. II)
  • Autre forme de la cote :
    • Bibliothèque vaticane, Pal. lat. 487
    • Vatican. BAV, Pal. lat. 487
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal. lat. 487
    • Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 487
  • Conservé à : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Langues : latin
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :

Aspects codicologiques

  • Parch., IXe s., 45 ff., 210x130 mm.

    Recueil de deux parties: 1) f. 1-30; 2) f. 31-45.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-30v - Faszikel I
    1r-9v - Ordo Romanus I
    9v/10r-15v - Ordo Romanus XI
    15v-22r - Ordo Romanus XXVII
    22r-24r - Ordo Romanus XXXIV
    24r/v - Nachtrag: “Fides Alcuini”
    25r-30v - Nachtrag: Ordo Romanus XXIX cum appendice
    31r-45v - Faszikel II
    31r - Nachtrag: Anonymus, De numeris temporalibus
    31r/v-40r - Anthologia (pars I)
    31v/32r - Ps.-Maximianus, Carmen de miserabili senectute
    32r-33r - Versus christiani vel ludi scholae varii
    33v - Versus de Vergilio
    33v - Anth. Lat. 674a RIESE
    33v - Anth. Lat. 720a, v. 1-6 RIESE
    33v-40r - Ex carminibus XII sapientium quae dicitur
    33v-39v - Anth. Lat. 495-590 RIESE
    39v/40r - Anth. Lat. 615-619 RIESE
    40r-41r - Nachtrag: Einhardus, Epistula ad Ludovicum I de infausto cometae omine (ep. 40)
    41r/v - Nachtrag: Anonymus, Carmen de mensibus (= Anth. Lat. 394 RIESE seu 390 S.B.)
    42r-45v - Anthologia (pars II: Versus in libros Aeneidos)
    42r-44v - Ps.-Ovidius, Argumenta in libros Aeneidos (= Anth. Lat. 1)
    44v/45r - Ps.-Ovidius, Monosticha in libros Aeneidos (cf. Anth. Lat. 1,1-12)
    45r/v - Laus Vergilii Caesari Augusto attributa (= Anth. Lat. 672 rec. β RIESE)

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • 2 -~ f. 31: ‹De numeris temporalibus (cum neumis)›.

    titre: «VERSVS NEMINI DIXERITIS ».

    inc.: «Vnde crescunt numeri temporales a momento...».

    f. 31 v°-32: Ps. Maximianvs, Carmen.

    pas de titre.

    inc.: «MVSA SENECTVTIS ISTIC CANTATVR AMARAE...».

    expl.: «... Turbida uiuenti quae nulli parcere nosti » (40 v. - éd. d’après ce manuscrit A. Mai, Classicorum auctorum e Vaticanis codicibus editorum tomus V, Rome, 1833, p. 456 et E. Baehrens, Poetae latini minores, 5, Leipzig, Teubner, 1883, p. 313-314 en note).

    ~ — Carmen (add. dans les marges infér.).

    «GRATIFICAS IH‹ES›V LAVDES TIBI SEMPER AGAMVS

    OB TVA DONA QVIBVS REDEMISTI SANGuine mundum ».

    ~ f. 32-33: ‹Carmina›.

    f. 32) «Virgo columba suo florem mihi protulit aluo

    Qui uirtute sua ulnera cuncta sanat ».

    — «Ecce bonum quam praeclarum quoque quamque iucundum

    Est pariter fratres habitare et degere in unum ».

    — «En laetum et pulchrum Christi famulos simul esse

    Corpore non tantum iunctos sed corde manere ».

    f. 32 v°) inc.: «Tu quicumque cupis iunenis hunc scire libellum...».

    expl.: «... Quam qui scire negat ipsum se scire negabit » (14 v. - éd. d’après ce manuscrit E. Dümmler, Lateinische Gedichte..., p. 339).

    f. 32 v°-33) inc.: «An ego raucesonum uideor tibi strepere carmen...».

    expl.: «...Impleo te musis tu me sapientia comple» (20 v. - éd. E. Dümmler, op. cit. supra, p. 339-340).

    f. 33) inc.: «Pastor o qui Christi oues per amoena pascua... ».

    expl.: «... Tres aut quatuor et mari nobis mitte fialas » (12 v. - éd. d’après ce manuscrit A. Mai, op. cit. supra, p. 456 et K. Strecker dans M.G.H., Poetae latini aevi carolini, 4, Berlin, 1923, p. 665-666).

    f. 33 v°: Epitaphium Vergilii (?).

    «Carmina Vergilii sunt bucolica arua ducesque

    Mantua cui mater Parthinope requies » (éd. d’après ce manuscrit A. Riese, Anthologia latina, 2, 1906, p. 62 en note).

    — Anthol. lat. 674 a (v. 1-6).

    pas de titre.

    f. 33 v°-34: Anthol. lat. 495-506 (ms. P de Riese).

    titre: «Basilius, Armenius, Vomanius, Euforbius, Iulianus, Hylarus, Palladius, Asclepiades, Eustedius [sic], Pompeianus, Maximinus, Vitalis».

    f. 34: Epitaphium Vergilii.

    pas de titre.

    inc.: «Mantua me genuit...» (éd. A. Riese, Anthol. lat., 2, p. 62).

    f. 34-34 v°: Anthol. lat. 507-518 (ms. P de Riese).

    pas de titres.

    f. 34v°-35: Anthol. lat. 519-530 (ms. P de Riese).

    titre: «Eustedius ».

    f. 35-35 v°: Anthol. lat. 531-542 (ms. P de Riese).

    précédé de ce vers:

    «Puppibus illa prius patulis nunc hospita plaustris » (cf. Vergilivs, Georgica, III, 362).

    f. 35 v°-36: Anthol. lat. 543-554 (ms. P de Riese).

    pas de titre.

    f. 36 v°: Anthol. lat. 494 c (ms. P de Riese).

    f. 36 v°-37 v°: Anthol. lat. 555-566 (ms. P de Riese).

    f. 37 v°-38 v°: Anthol. lat. 567-578 (ms. P de Riese).

    f. 38 v°-39 v°: Anthol. lat. 579-590 (ms. P de Riese).

    f. 39 v°-40: Anthol. lat. 615-619 (ms. P de Riese).

    ~ f. 40-41 (add.): ‹Einhardvs, Epistula ad Ludouicum I imperatorem›.

    inc.: «Nouo et insolito siderum ortu infausta...» (éd. d’après ce manuscrit E. Dümmler, dans M.G.H., Epistolae Karolini aevi, 3, Berlin, 1899, p. 129-130).

    f. 41-41 v° (add.): Anthol. lat. 394.

    pas de titre.

    f. 42-44 v°: Ps. Ovidivs, Argumenta Aeneidos (praef., I-XII).

    titre: «PRAEFATIO. OVIDIVS NASO PVBLIO VIRGILIO SVO SALUTEM ».

    (Praef.) inc.: «Virgilius magno...».

    expl. incomplet (le dernier vers manque): «... Aeneas Turno [sic] campo congressus utriumque » (XII, 9).

    f. 44 v°-45: Ps. Ovidivs, Argumenta Aeneidos (extraits).

    seulement le premier vers de chaque argument.

    titre: «DVODECIM LIBRORVM CAPITVLA ».

    inc.: «Aeneas primo...».

    f. 45-45 v°: Anthol. lat. 672 (ms. Pal. des éditions).

    titre: «EPIGRAMMA AVG‹VSTI› CAESARIS QVOD AENEIDOS VERGILII CREMARE VETVIT ».

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: 2 - allemande, écriture peu soignée semblable à celle du ms. Pal. lat. 1578 (cf. infra) d’après B. Bischoff, op. cit. infra, p. 22-23. Le manuscrit a été copié à l’abbaye Saint-Nazaire de Lorsch (cf. C. E. Finch et B. Bischoff, op. cit. infra).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: 1-2 - abbaye Saint-Nazaire de Lorsch (cf. supra, Origine); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 1 v° cote du transfert: C. 74/1892).

Notes

Source des données : Biblissima

Bibliographie

    • L. Bethmann, Nachrichten über die ... Sammlungen von Handschriften..., p. 336
    • E. Dümmler, Aus Handschriften (Neues Archiv, 1, 1876, p. 585-586)
    • E. Baehrens, Poetae latini minores, 4, Leipzig, Teubner, 1882, p. 20 (qui le date du Xe s.)
    • E. Dümmler, Lateinische Gedichte des neunten bis elften Jahrhunderts (Neues Archiv, 10, 1885, p. 339-340)
    • E. M. Bannister, Monumenti Vaticani di paleografia musicale latina, Leipzig, 1913, p. 7 n° 8 et p. 200 n° 1048
    • C. E. Finch, Catalogues and other manuscripts from Lorsch (Trans. Proceed. Amer. philol. Assoc., 99, 1968, p. 178)
    • B. Bischoff, Lorsch..., p. 22, 23 et 112.

Vie du livre

Sources des données