Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1483

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q89416

Aspects codicologiques

  • Parch.: f. 1-10, et papier: f. 11-403 (filigranes f. 11-21: var. Briquet 11662, Florence, 1432; f. 127 bis et 127 ter: var. Briquet 3387, Florence, 1465; f. 212-401: var. Briquet 11895, Florence, 1434), XVe s., I+403 ff. (+f. 127 bis et f. 127 ter; pas de f. 26 par erreur; f. 395-403 v° blancs), 285 x 201 mm. Initiales à «bianchi girari » au début de chaque discours. Au f. I v°, table du contenu de la main de Tommaso Tani. Quelques gloses marginales contemporaines.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-350v - Cicero: Orationes
    1-7 - Pro M. Marcello
    7-15 - Pro Q. Ligaro
    15-24 - Pro rege Deiotaro
    24-32 - Pro A. Licinio Archia poeta
    32-57 - Pro T. Annio Milone
    57-72 - De imperio Cn. Pompei
    72-90 - Pro M. Caelio
    90-106 - De haruspicum responsis
    106-117 - De prouinciis consularibus
    117-137 - Pro L. Flacco
    137-168 - De domo sua
    168-190 - Pro L. Murena
    190-219 - Pro Sex. Roscio Amerino
    219-263 - Pro A. Cluentio
    263-284 - Pro P. Sestio
    284-306 - Pro P. Sulla
    306-334 - Pro Cn. Plancio
    334-350 - Pro L. Cornelio Balbo
    350v-357r - Ps.-Cicero: Oratio pridie quam in exilium iret
    357r-394v - Cicero: Orationes
    357-367 - Cum senatui gratias egit
    368-374 - Cum populo gratias egit
    374-394 - Pro P. Quinctio

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-350: Cicero, Orationes.

    f. 1-7 v°: Pro M. Marcello.

    (gloses) inc. : «Hic est exordium breue, nam cum oratio uersetur in genere cause honesto ubi laudetur id quod ab omnibus laudatur... ».

    à la fin du texte: «M.T. CICERONIS ORATIO PRO M. MARCELLO EXPLICIT ».

    f. 7 v°-15: Pro Q. Ligario.

    titre: «INCIPIT EIUSDEM PRO Q. LIGARIO ».

    note marginale de L. Valla au f. 8: «Translatio est sed adeo clara ut non generet uitium in narratione: Lau. Valla ».

    f. 15-24: Pro rege Deiotaro.

    titre: «M.T.C. oratio pro Rege Deiotaro ».

    f. 24-32: Pro A. Licinio Archia poeta.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro A. Licinio Archia poeta ».

    f. 32 v°-57: Pro T. Annio Milone.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro T. Annio Milone incipit feliciter ».

    f. 57-72: De imperio Cn. Pompei.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio de lege Manilia incipit feliciter ».

    (gloses) inc.: «Hec oratio habita ad p.r. in deliberatiue et demonstratiue generibus cause uersatus in deliberatione (?) pro ut in consultatione... ».

    f. 72-90 v°: Pro M. Caelio.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro M. Caelio incipit feliciter ».

    f. 78 l. 4- f. 80 l. 14, transposition du passage: «reprehendistis a patre quod se migrare... qui nullum conuiuium inierit » (7, 18-11, 27) après les mots: «timiditatem et nocturnos metus » (15, 36 -cette transposition se trouve dans les mss. Bruxelles, Bibl. royale 5345 (XIe s.) et Berlin, Staatsbibl. Preuss. Kulturbesitz, lat. fol. 252 (XIIe s.), cf. J. Cousin, Cicéron, Discours, t. 15, Pour Caelius..., Paris, Les Belles Lettres, 1969, p. 66 n. 1).

    f. 90 v°-106 v°: De haruspicum responsis.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio de aruspicum responsis incipit ».

    f. 106 v°-117 v°: De prouinciis consularibus.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio de prouinciis consularibus incipit ».

    f. 117 v°-137: Pro L. Flacco.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro L. Flacco incipit feliciter ».

    les treize premières lignes du f. 128: «F. Fuluii Veratii lectissimi ... respondit se omne » (20, 46-47 -mots précédant immédiatement la lacune des § 47-53) ont été annulées en marge et en interligne par les deux syllabes du mot ua-cat et la lacune a été comblée aux f. 127bis et 127ter ajoutés:

    f. 127bis: «// P. Fului Nerati lectissimi hominis...» (20, 46).

    f. 127ter: «...sed exponam quid in se sit//» (22, 53).

    lacune des manuscrits recentiores aux § 75-82.

    f. 137-168: De domo sua.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro domo sua ad pontifices incipit ».

    f. 168-190 v°: Pro L. Murena.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro L. Murena incipit feliciter ».

    f. 190 v°-219 v°: Pro Sex. Roscio Amerino.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro S. Roscio incipit feliciter ».

    f. 219 v°-263: Pro A. Cluentio.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro A. Cluentio habito [sic] incipit ».

    lacunes des codices mutili mais explicit du texte complet (cf. supra, Pal. lat. 1480, f. 346 v°-380) .

    f. 263-284: Pro P. Sestio.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro P. Sextio incipit feliciter ».

    f. 284-306 v°: Pro P. Sulla.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro P. Sylla incipit feliciter ».

    f. 306 v°-334: Pro Cn. Plancio.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro Cn. Plancio incipit feliciter ».

    f. 334-350: Pro L. Cornelio Balbo.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio pro L. Cornelio Balbo incipit ».

    f. 350 v°357: Ps. Cicero, Oratio pridie quam in exilium iret.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio ad equites Romanos pridie quam iret in exilium ».

    f. 357-394 v°: Cicero, Orationes.

    f. 357-367 v°: Cum senatui gratias egit.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio qua Senatui gratias agit incipit ».

    f. 368-374 v°: Cum populo gratias egit.

    titre: «M.T. Ciceronis oratio qua Senatui [sic] gratias agit incipit ».

    f. 374 v°-394 v°: Pro P. Quinctio.

    titre: «M.T. Ciceronis pro P. Quintio incipit feliciter ».

Intervenants

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, écriture humanistique ronde, sauf les f. 127bis-127ter en écriture humanistique cursive. D’après un renseignement communiqué par A. C. de la Mare, le même copiste a écrit ce manuscrit et le ms. Pal. lat. 1483, f. 1-110 (cf. supra).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Giannozzo Manetti; Ulrich Fugger (au f. I v° cote incomplète: 115 ‹Man.› et cote du transfert: p. 156 F. n° 3); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. I v° note concernant l’édition Gruter: «Palat. tertius vocatur a Grutero in opere Ciceronis sui » (cf. supra, Pal. lat. 1459), au f. I cote ancienne: 230, et cote du transfert: C. 133/1601).

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 140 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)
  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0168)

Bibliographie

    • K. Halm, Ueber die Handschriften des Cicero..., p. 174
    • E. Stroebel, Die Handschriften zu Ciceros Rede pro Flacco (Philologus, 52, 1894, p. 492), simple mention
    • G. M. Cagni, I codici Vaticani Palatino-latini..., p. 26 n° 55
    • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, p. 111 et 511.

Vie du livre

Sources des données