Amiens. Bibliothèques d'Amiens Métropole, Ms. 425

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q121760

  • Autre forme de la cote :
    • Amiens, Bibliothèque municipale, 0425
    • Amiens. Bibliothèque municipale, Ms. 425
    • Amiens. Bibliothèques d'Amiens Métropole, Ms. 425
    • AMIENS, Bibl. mun. 425
    • Amiens, BM, Ms. 425
    • Amiens. BM, Ms. 425
    • Bibliothèques d'Amiens Métropole, Ms. 425
    • Ms. 425
  • Conservé à : Amiens. Bibliothèques d’Amiens Métropole
  • Langues : latin
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :
  • Support : parchemin
  • Composition :
    Europeana regia
    38 ff.
    Initiale
    038 ff.
  • Dimensions :
    • 368 x 287
  • Format :
    • 368 × 287 mm.

Aspects codicologiques

  • Parch., IXe s. (2e moitié), I + 38 ff. (f. 30 v° blanc), 340/370 X 260/285 mm., just. : 260 X 201 mm., 2 col,. 32 lignes, réglure à la pointe sèche. Cahiers : 1-28, 38(-2), 4-58, signés d, e, f, puis h (en dessous VI) au début des cahiers 2-5, sans réclames. Initiales à entrelacs de couleurs rouge et verte, celle du f. 1 v° avec tête d’animal fantastique, les deux premiers mots du titre du liv. I rubriqués, les mots suivants sont verts au f. 1 v°, la fin du manuscrit n’a aucune décoration.

    inc. : « litterata illiterata articulata... » (f. 2).

    expl. : «... Caelius in.V. Nulli-» (f. 37 v°).

    : « -us alius rei nisi... » (f. 38).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI

  • f. 1 col. 1-30 col. 1 : PRISCIANVS, Institutiones grammaticae (fragments).

    1) f. 1 col. 1-8 v° col. 2 :

    (préf.) inc. f. 1 col. 1 : « CVM OMNIS ELOQVENTIAE DOCTRINAM ET OMNE STVDIORVM GENVS... ».

    expl. f. 1 v° col. 2 : «... siue ordinatione partium orationis inter se ».

    (liv. I) titre f. 1 v° col. 2 : « INCIPIT LIBER DE VOCE ET LITTERA ».

    inc. : « PHILOSOPHI DEFINIVNT VOCEM esse aerem... ».

    expl. mutilé : «... ut gaudeo gauisus et NAVTEC nauita // » (I, 52 — éd. M. Hertz, dans H. Keil, Gramm. lat. 2, 1855, p. 39 ligne 2).

    plusieurs cahiers manquent.

    2) f. 9 col. 1-30 col. 1 :

    (liv. IV) titre f. 9 col. 1 : « INCIPIT LIBER QVARTVS DE DENOMINATIVIS » (IV, 1 — éd. cit. supra, p. 117 ligne 1).

    inc. : « DENOMINATIVVM APELLATVR a uoce... ».

    f. 19 v° col. 2 : «... Iuuenalis in.II. : Nec melior pedibus silicem quae // » (V, 36 — éd. cit. supra, p. 164 ligne 15).

    2 feuillets manquent.

    f. 20 col. 1 : « // manet. Hoc tamen interest inter numerorum nomina... » (V, 50 — éd. cit. supra, p. 173 ligne 20).

    expl. incomplet : «... ad uocem libra et fibra quamuis non sint eiusdem significationis » (VI, 43 — éd. cit. supra, p. 232 ligne 10).

    f. 30, col. 1 ligne 20-col. 2 ligne 1 (add. du Xe s.) : ‹REMIGIVS AVTISSIODORENSIS›, Commentarius in Prisciani Institutionem de nomine pronomine et uerbo (extrait).

    titre : « INCIPIVNT GLOSE MINORIS PRISCIANI ».

    inc. : « Incipit, inchoat uel initium sumit... ».

    expl. inachevé : «... eas non separat in Grecis, non » (éd. d’après ce manuscrit, C. Jeudy, Un manuscrit de Remi d’Auxerre..., cit. infra, p. 172-173, cf. infra, pl. III).

    ~ f. 30 col. 2 (add. du Xe s.) : Orationes ad paruas horas.

    titre : « ORATIO AD PRIMAM..., TERTIAM..., SEXTAM..., NONAM ».

    inc. : « Domine Deus pater omnipotens qui ad principium huius diei nos peruenire fecisti... » (éd. A. Wilmart, Precum libelli quattuor aevi Karolini, Rome, 1940, p. 25 ; éd. d’après ce manuscrit, C. Jeudy, op. cit. infra, p. 164).

    f. 31 col. 1-38 v° col. 2 : PRISCIANVS, Institutiones grammaticae (fragment).

    inc. : « // gaudium laetitia tristitia quae omnia rerum incorporalium sunt uocabula... » (VI, 77 — éd. Hertz, cit. supra, p. 261 ligne 20).

    (liv. VII) titre f. 34 col. 2 : « INCIPIT LIBER PRISCHIANI GRAMATICI CAESARIENSIS VII ».

    expl. mutilé : «... et tecta domorum culmina conuellunt. Idem in secundo Georgicon // » VII, 27 — éd. cit. supra, p. 309 ligne 21).

Textes du manuscrit

Source des données : Europeana regia

Source des données : Initiale

Enluminures et décors

Ancien possesseur

Anciennement dans

Origine

  • Origine : française, abbaye Saint-Pierre de Corbie d’après l’écriture et la décoration, plusieurs mains : 1) f. 1-8 v° plutôt de la fin du IXe s., 2) f. 9-30 du 3e quart du IXe s. dans le style de l’époque d’Hadoard, 3) f. 31-38, de plus petit format, mais de même justification, semblent bien être les restes du même manuscrit. Au f. 30, première addition par deux copistes de Corbie dans le premier tiers du Xe s., deuxième addition peu après.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XLI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XLI

  • Possesseur : Saint-Pierre de Corbie (cf. supra Origine), d’après les deux mentions dans la marge sup. du f. 1 : « Scriptum saeculo 9° numer. septuagesimus sextus, num. 76us » et en dessous, de la même main : « Monasterii sancti Petri Corbeiensis » (XVIIe s.) ; au-dessus de ces mentions, d’une autre main : « Prestantissimum exemplar Prisciani operis cum glosa minoris ».

Notes

Source des données : Biblissima

Bibliographie

    • Cat. gén., 19, Paris, 1893, p. 208
    • M. Hertz, Prisciani... Institutionum grammaticarum libri XVIII, dans H. Keil, Grammatici latini, 2, Leipzig, Teubner, 1855, p. xviii (ms. A)
    • E. Lesne, Histoire de la propriété ecclésiastique en France, 4, Lille, 1938, p. 621 n. 7
    • B. Bischoff, Hadoardus and the Manuscripts of Classical Authors from Corbie, dans Didaskaliae, Studies in Honor of H. M. Albareda, New York, 1961, p. 51 n. 27 et p. 52 (réimpr. en allemand dans Mittelalterliche Studien, 1, Stuttgart, 1966, p. 57 n. 27, et p. 58)
    • Les trésors de l’abbaye royale Saint-Pierre de Corbie. I. Manuscrits (Bulletins de la Société des Antiquaires de Picardie, 49, 1962, p. 169 notice 12)
    • M. P. Cunningham, A Critical Edition of the Text of Priscian (Yearbook of the American Philosophical Society, 1967, paru en 1968, p. 492)
    • M. Gibson, Priscian, « Institutiones grammaticae » : A Handlist of Manuscripts (Scriptorium, 26, 1972, p. 106)
    • M. Passalacqua, I Codici di Prisciano (Sussidi eruditi, 29), Rome, 1978, p. 4 n° 3
    • G. Ballaira, Per il Catalogo dei codici di Prisciano, Turin, 1982, p. 219-220
    • C. Jeudy, Un manuscrit de Remi d’Auxerre à Corbie au début du Xe siècle, dans La Chanson de geste et le mythe carolingien. Mélanges René Louis, Saint-Père-sous-Yézelay, 1982, 1, p. 171-175
    • C. Jeudy, Complément à un catalogue récent des manuscrits de Priscien (Scriptorium, 26, 1982, p. 314)
    • C. Jeudy et Y.-F. Riou, Notes, p. 313-314.
  • Ernest COYECQUE, Amiens (CGM 19), Manuscrits 1-932, 1893 (Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France)

Vie du livre

Sources des données