Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1553

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q89466

Aspects codicologiques

  • Parch., XIVe-XVe s., sauf f. 50v°-56v°, XVe s., II + 78 ff. (f. 77-78 v° blancs), 290x230 mm. Au f. II v°, table du contenu de la main de Tommaso Tani.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-50r - Seneca rhetor: excerpta contorversiarum
    50v-55r - Seneca: Epistula 88 ad Lucilium
    55r-56v - Seneca: Epistulae ad Lucilium (Auszug)
    57r-66v - Seneca: Ad Marciam da consolatione
    66v-74r - Seneca: Ad Marciam da consolatione
    74r-76v - Martinus Bracarensis seu Ps.-Seneca: Formula uitae honestae
    76v - De morte Seneca

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-50: Seneca rhetor, Excerpta controversiarum.

    précédés f. 1-1 v° d’une table des capitula:

    titre: «Incipiunt capitula in librum Lutii Annei Senece declamationum ad Nouatum Senecam Melam filios suos. Capitula libri primi ».

    inc.: «Patruus abdicatus. Sacerdos prostituta. Incesta de saxo...».

    expl.: «... Parrasius et Prometheus. Furror [sic] accusator proditionis».

    (texte) les liv. IV, V, VI, d’une part, et VII, VIII, IX de l’autre constituent les liv. IV et V du manuscrit, le liv. X est numéroté VI.

    à la fin du texte: «Explicit liber VIus et ultimus Lucii Annei Senece declamationum ad Nouatum Senecam Melium filios suos ».

    f. 50 v°-55 (add. du XVe s.): Seneca, Epistula 88 ad Lucilium.

    titre: «LVCII ANNEI SENECE LIBER DE SEPTEM LIBERALIBVS ARTIBVS INCIPIT FELICITER ».

    inc.: «DE LIBERalibus studiis quid sentiam...».

    expl. : «... quidem nobis reliquerunt nihil scire ».

    f. 55-56 v° (add. du XVe s.): Seneca, Epistulae ad Lucilium (extraits).

    titre: «Lucii Annei Senece Cordubensis Fotini stoici discipuli liber de copia uerborum ad beatum Paulum ».

    inc.: «Turpissima est iactura que per negligentiam fit. Maxima pars uite elabitur male agentibus...» (ep. 1, 1).

    expl. mutilé: «...Si cum exceptione detur sapientia ut illam inclusam teneam//» (ep. 6, 4 - florilège complet dans le ms. Pal. lat. 1539, f. 158-167, cf. supra).

    f. 57-66 v°: Seneca, Ad Marciam de consolatione.

    titre: «Incipit liber Lutii Annei Senece de consolatione fili ad Martiam ».

    f. 66v°-74: Seneca, Ad Heluiam de consolatione.

    titre: «Incipit liber Lutii Annei Senece de consolatione fili ad Helbiam matrem suam ».

    f. 74-76 v°: Martinvs Bracarensis seu Ps. Seneca, Formula uitae honestae.

    titre: «Incipit liber Lutii Annei Senece de quattuor uirtutibus et earum officiis. Amen» (éd. cf. supra, Pal. lat. 226, f. 109-116).

    f. 76 v°: De morte Seneca.

    pas de titre.

    texte: «Seneca magister fuit Neronis qui notas adinuenit. Factus autem Nero imperator fingebat se magistrum ita timere ut in pueritia. Vnde nactus occasionem, mandauit ut sibi genus mortis eligeret eo quod non posset ulterius uiuere. Ille uero cibo potuque se sacians uenam utriusque bracchii incidi fecit et de annulo bibens interiit. Antiqui enim potentes et nobiles sub gemma annuli uenenum gestabant ut si quid aduersi contigisset ad eius mortem confugerent. Vnde Iuuenalis: Vt nunquam careas annona ueneni » (Sat. IX, 100 -même texte avec quelques variantes dans les mss. Reg. lat. 147, f. 31 v°, Ross. 1149, f. 59 v°, Bologne, Bibl. com. A. 164 (XVe s.), f. 112 v°, Paris, Bibl. nat., nouv. acq. lat. 1303 (XVe s.), f. 9 et Schlägl, Stiftsbibl., C.P.L. 454b/57 (XVe s.), f. 7v°).

    — Epitaphium Senecae (Anthol. lat. 667).

    titre: «Epitaphium Senece ».

Intervenants

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, écriture gothico-humanistique, les additions des f. 50 v°-66 sont en humanistique ronde.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Giannozzo Manetti; Ulrich Fugger (au f. I v° cote incomplète: 44 ‹Mane.›); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. I cote ancienne: 62, et cote du transfert: C. 71/1563).

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 209 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)
  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0237)

Bibliographie

    • G. M. Cagni, I codici Vaticani Palatino-latini..., p. 40 n° 156 et n. 7
    • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, p. 124 et 518
    • J. Fohlen, Un apocryphe de Sénèque mal connu: le «De uerborum copia» (Mediaeval Studies, 42, 1980, p. 169).

Vie du livre

Sources des données