Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.3334

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q98141

  • Autre forme de la cote :
    • Vat. lat. 3334
    • Bibliothèque vaticane, Vat. lat. 3334
    • Vatican. BAV, Vat.lat.3334
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.3334
  • Conservé à : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date de fabrication :
  • Lieu de fabrication :

Manifeste IIIF

Aspects codicologiques

  • Parch., XVe s., VI + 159 ff. + 4 ff. (f. 155v°-159v° blancs, foliotation du XVIe s. en chiffres romains), 205 x 125 mm. Titres de couleur rose, verte et mauve; initiales d’or à «bianchi girari » au début du premier livre de chaque décade (f. 23v°, 113v°...) mais beaucoup ont été découpées (f. 38, 49v°, 66v°...); le f. 136 est très mutilé. Quelques gloses marginales à l’encre verte de la main du copiste jusqu’au f. 39v°.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 2: //EX PRIMO LIBRO

    f. VI et 1-139: Livivs, Ab Vrbe condita (Periochae I-CXLII - ms. r de Jal).

    titre f. VI (add.): «Epithoma Titi Liuii Patauini ».

    inc. mutilé: «//facta portentum serpentis uisum Delphos missum. Termini [sic] et Iuuentae arae noueri non potuerunt... » (I, 28 - cf. éd. Rossbach, p. 2, l. 2-3; éd. R Jal, p. 2).

    f. 135v°: «TITI LIVII PATAVINI HISTORIOGRAPHI QVARTAE DECIMAE DECADIS EPITOMA INCIPIT FOELICITER ».

    f. 136 (mutilé): «//secunda Caesaris referuntur//» (CXXXII, 3 - éd. Rossbach, p. 119, l. 16; éd. P. Jal, 2, p. 51).

    f. 136v°: «//pidus Lepidi qui ‹..... fi›lius coniuratione adversus Caesa//».

    f. 137: «//rem facta bellum moliens oppressus et occisus est» (CXXXIII, 3 - éd. Rossbach, p. 119, l. 26-28; éd. Jal, p. 51).

    expl.: «... et supremis eius plures honores dedit. FINIT FOELICITER».

    f. 139v°-147v°: Ivlivs Exvperantivs, Opusculum (ms. V de Zorzetti)

    titre: «IVLII GRAMMATICI ».

    à la fin: «FINIS DE MARIO et Sylla » (éd. N. Zorzetti, Teubner, 1982).

    f. 148-150: Cicero, Epistulae ad Atticum (extraits)

    titre: «EPISTVLAE CAII IVLII CAESARIS IMPERATORIS ».

    1) Caesar, Epistulae ad Oppium Cornelium (IX, 7 C et 13 A).

    inc. 1): «Caesar Oppio Cornelioque salutem. Gaudeo mehercule uos... ».

    inc. 2): «CAESAR OPPIO CORNELIOQVE SALVTEM. Ad VII idus Martias Brundisium ueni... ».

    expl.: «... me conficere statim uos certiores faciam ».

    2) Caesar, Epistulae ad Ciceronem (IX, 16, 2 et X, 8 B).

    inc. 1: «Recte auguraris de me unde et tibi cognitus... ».

    inc. 2: «Etsi te nihil temere nihil imprudenter facturum iudicarem... ».

    expl.: «... ab omni contentione abesse. Vale. FINIS».

    ~ f. 150v°-155: Bessarion, Cardinalis, Epistula ad Franciscum Foscarum ducem Venetorum (Bologne, 13 juill. 1453).

    titre: «Epistula sapientissimi principis d. Bessarionis cardinalis Tusculani Apostolicae sedis legati ad inclytum principem dominum Franciscum Foscari Venetorum ducem »

    inc.: «Distuli ante hunc diem infoelicem et calamitosam urbem nostram... » (cf. L. Bertalot, Initia humanistica..., II, 1, n° 5041, qui ignore ce ms.).

Intervenant

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, écriture humanistique cursive. Le manuscrit a été copié par Niccolò Perotti († 1480), qui signe au f. 139: «VOCABIS NOMEN MEVM NICOLAVS PEROTTVS ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Niccolò Perotti, qui a copié le manuscrit (cf. supra, Origine); Fulvio Orsini († 1600); le volume a fait partie du lot transporté à Paris en 1797 et restitué en 1816.

Notes

Source des données : Biblissima

  • E. Pellegrin, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 2ème partie. Fonds Vatican latin, 2901-14740, éds A.-V. Gilles-Raynal, F. Dolbeau, J. Fohlen, Y.-F. Riou, J.-Y. Tilliette, avec la coll. de M. Buonocore, P. Scarcia Piacentini et P.-J. Riamond, Paris, 2010, p. 269 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2010_cat_21_32)

Bibliographie

    • P. de Nolhac, La bibliothèque..., Paris, 1887, p. 196
    • R. Sabbadini, Le scoperte dei codici latini e greci ne’ secoli XIV-XV, 1, Florence, 1905, p. 148
    • L. Mohler, Kardinal Bessarion als Theologe..., 1, Paderborn, 1923, p. 275-276
    • G. Mercati, Per la cronologia della vita e degli scritti di Niccolò Perotti vescovo di Siponto, Vatican, 1925 (Studi e testi, 44), p. 130-131
    • F. Pini, Varianti del codice Vaticano latino 3334 al testo di Esuperanzio (Maia, n. s. 8, 1956, p. 77-80)
    • P. O. Kristeller, Iter Italicum, 2, Londres-Leyde, 1967, p. 318, simple mention
    • N. Zorzetti, Iulius Exuperantius, Leipzig, Teubner, 1982, p. V et VIII-IX
    • P. Jal, Abrégés des livres de l’Histoire Romaine de Tite-Live, t. XXXIV, 1, Periochae... Paris, Les Belles Lettres, 1984, p. CV et CXXII)
    • A. Marucchi, Codici di Niccolò Perotti nella Biblioteca Vaticana (Roma humanistica ..., Louvain, 1985, p. 116-117 n° 15)
    • J. Fohlen, Colophons... (Roma, magistra mundi..., Louvain-la-Neuve, 1998, 1, p. 264)
    • Réf.: BMBV (1986) 23374-23375, (1991) 12625-12626, (1994) 11061, (2005) p. 648 (6).

Vie du livre

Source des données