Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1540

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q89460

Aspects codicologiques

  • Parch., XIVe s., I +169 ff. (f. 168-169 v° blancs), 290 x 205 mm. Foliotation ancienne et, au f. II v°, table du contenu de la main de Tommaso Tani.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-34r - Seneca: Dialogi
    1-22 - De ira
    22-29 - De breuitate uite
    29 - Ad Polybium de consolatione
    34v-37v - Publicius Syrus: Sententiae
    38r-39r - Ps.-Seneca: Liber de moribus
    39v - Aristoteles: Aenigmata
    39v - Ps.-Seneca: Epistula II ad Paulum (Auszug)
    39v-47r - Seneca: De clementia
    47r-49v - Seneca: De remediis fortuitorum
    49v-92v - seneca: De beneficiis
    93r-140r - Seneca: Naturales quaestiones (I-VII)
    140r-167r - Seneca: Dialogi
    140-144 - De prouidentia
    144-150 - De constantia sapientis
    150-157 - De uita beata
    157-159 - De otio
    159-167 - De tranquillitate animi

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-34: Seneca, Dialogi.

    f. 1-22 v°: De ira.

    titre: «Incipit liber primus Lutii Annei Senece de ira ad Nouatum».

    f. 22 v°-29 l. 12: De breuitate uite.

    titre: «Incipit liber eiusdem de breuitate uite ad Paulinum ».

    f. 29 l. 12-34: Ad Polybium de consolatione.

    suit sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Nostra corpora firma sunt...».

    à la fin: «Explicit liber Senece de breuitate uite ad Paulinum ».

    f. 34 v°-37 v°: Pvblilivs Syrvs, Sententiae.

    titre: «Lutii Annei Senece de prouerbiis et seu prouerbia [sic] liber incipit ».

    f. 38-39 l. 23: Ps. Seneca, Liber de moribus.

    titre: «Lutii Annei Senece de moribus liber incipit ».

    ~ f. 39 l. 23-39 v° l. 2: Ps. Aristoteles, Aenigmata.

    suivent sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Stateram ne transilias id est ne pretergrediaris... ».

    expl.: «... quod fecisse peniteat » (éd. cf. supra, Pal. lat. 957, f. 158 v°-160 v°).

    f. 39 v°: Ps. Seneca, Epistula 11 ad Paulum (extrait).

    suit sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Seneca Paulo. Tulit priscorum...».

    expl.: «... quicquid libuit licuit... Explicit liber Lutii Annei Senece de moribus» (cf. supra, Pal. lat. 1538, f. 85).

    f. 39 v°-47: Seneca, De clementia.

    titre: «Incipit liber Lutii Annei Senece de clementia ad Neronem ».

    f. 47-49 v°: Seneca, De remediis fortuitorum.

    titre: «Incipit liber eiusdem de remediis fortuitorum ad Gallionem ».

    précédé d’une table des capitula et d’un prologue.

    (Capitula) inc.: «Contra mortem. Contra penam... ».

    expl.: «...Contra iacturam amissi amici. Contra iacturam amisse uxoris» (même table dans les mss. Pal. lat. 1541, f. 172 v° (cf. infra) et Paris, Bibl. nat. lat. 17911, f. 162).

    (prologue) titre: «Incipit prologus in librum de remediis fortuitorum ad Gallionem ».

    inc.: «Hunc librum composuit Seneca...» (éd. cf. supra, Pal. lat. 1539, f. 77 v°).

    (texte) expl.: «... domi sit ista felicitas rara. Alibi non quies tam iam et putes tibi ad solutionem uel in modico satisfactum. Explicit liber Lutii Annei Senece de remediis fortuitorum ad Gallionem» (la phrase «Non quies... satisfactum » se trouve aussi, suivie de plusieurs autres non identifiées, dans le ms. Vienne, Schottenkloster 217 (XVe s.), f. 159-160).

    f. 49 v°-92 v°: Seneca, De beneficiis.

    la table des capitula, annoncée par le titre: «Incipiunt capitula in librum eiusdem de beneficiis ad Liberalem. Capitula libri primi », n’a pas été copiée.

    (texte) titre: «Incipit liber Lutii Annei Senece de beneficiis ad Liberalem. Liber primus incipit ».

    f. 93-140: Seneca, Naturales quaestiones (I-VII).

    titre: «Lutii Annei Senece de questionibus naturalibus ad Lucillum liber primus incipit ».

    f. 140-167 v°: Seneca, Dialogi.

    f. 140-144 v°: De prouidentia.

    titre: «Incipit liber eiusdem de prouidentia Dei ad Lucillum ».

    à la fin: «Explicit liber primus ».

    f. 144 v°-150: De constantia sapientis.

    titre: «Incipit secundus quod iniuria uel contumelia non cadunt in sapientem ».

    à la fin: «Explicit liber secundus Lutii Annei Senece de prouidentia Dei ad Serenum ».

    f. 150-157: De uita beata.

    titre: «Incipit liber eiusdem de uita beata ad Gallionem ».

    inc.: «Si uere [sic] Gallio frater uiuere... ».

    f. 157 l. 2 depuis le bas-159: De otio.

    suit sans séparation le texte précédent.

    inc.: «Magno nos consensu ...».

    à la fin: «Explicit liber Lutii Annei Senece de beata uita ad Gallionem ».

    f. 159-167 v°: De tranquillitate animi.

    titre: «Incipit eiusdem liber de tranquillitate animi ad Serenum ».

Intervenants

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, écriture gothique arrondie. Invocation de copiste au f. 39 v°: «... licuit. Finito libro referamus gratias Christo. Explicit... ».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Giannozzo Manetti; Ulrich Fugger (au f. I cote incomplète: 59 ‹Mane.›); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. I v° note concernant l’édition Gruter - «Palatinus tertius. Ita hunc codicem uocat in Animadversionibus suis ad Senecam Gruterus. III » (cf. supra Pal. lat. 1538), et cote du transfert à Rome: C. 133/1603).

Notes

Source des données : Biblissima

  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0220)
  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 192 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliographie

    • A. Gercke, Seneca-Studien, I: Die Ueberlieferung der Naturales quaestiones (Jahrb. f. class. Philol., Suppl. 22), Leipzig, 1896, p. 19
    • A. Gercke, L. Annaei Senecae naturalium quaestionum lib. VII, Leipzig, Teubner, 1907, p. xxxviii
    • G. M. Cagni, I codici Vaticani Palatino-latini..., p. 40 n° 153
    • B. L. Hijmans et M. P. Forder, De XXXII codicibus recentioribus L.A. Senecae libellum De prouidentia continentibus (Mnemosyne, 13, 1960, p. 43)
    • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, p. 124 et 517
    • B. L. Hijmans, Two Seneca manuscripts and a commentary (Mnemosyne, 21, 1968, p. 244), simple mention.

Vie du livre

Sources des données