Londres. Wellcome Library, MS.549

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q149814

  • Autre forme de la cote :
    • London. Wellcome Collection, MS.549
    • London. Wellcome Library, MS.549
    • Londres. Wellcome Library, MS.549
    • Wellcome Library, MS.549
  • Conservé à : Londres. Wellcome Library
  • Date de fabrication :
  • Composition :
    • 1 volume; 281 leaves 4to. 20 1/2 x 15 cm. Original doeskin [?] binding over wooden boards, worn: part of the metal and leather clasp wanting. A leaf has been torn out after foleave 13, foleave 87, two leaves after foleave 219. Written almost entirely by the same hand throughout in a rounded gothic script: in double column of 34-38 lines to a page. Some capitals in red, blue or green, paragraph marks and headings in red.

Ancien possesseur

Anciennement dans

Notes

Source des données : Wellcome Collection - Online Collections

  • Collection of short medical tratises in Latin, with some receipts and notes in German

    Contents

    1. ff. 2r-86r Sigismund Albicus, Regimen hominis

    f. 2r Pro sanitate corporis. Pro sanitate corporis conseruanda hec compendiose duxi scribenda ... f. 86r ... et cum dei auxilio succrescit cerebrum pacientis.

    2. f. 86v Table of zodiacal signs and corresponding aspects in relation to blood letting, baths, etc.

    3. f. 87r Two receipts.

    f. 87r Fac lixinium de foliis ... tollit flegma.

    f. 87v blank

    4. ff. 88r Price list, in a later hand

    ff. 88v-91r blank

    5. ff. 92r-101r Johannitius, Isagoge

    f. 92r Incipit liber Iohannicii introductorius ad omnes libros. Medicina diuditur in duas partes ... f. 101r ... qualitatis quantitatis temporis ordinis boni malive discretionis. Explicit Iohannicius. 71.

    6. ff. 101r-125r Trota, De passionibus mulierum

    f. 101r Incipit Trotula maior et minor de Sinthomatibus virorum et mulierum. Cum auctor vniuersitatis deus ... f. 125r ... et mane lauet cum aqua tepida. Explicit trotula major et minor Ipocratis de omnibus sinthomatibus mulierum et virorum secretis et pudendis que ipse uel ipsi verecundantur medicis reuelare etc.

    Monica Green has identified this version of the text as an intermediate ensemble. See Monica H. Green, 'A Handlist of the Latin and Vernacular Manuscripts of the So-Called Trotula Texts. Part 1: The Latin Manuscripts', Scriptorium 50 (1996) p. 154.

    7. ff. 125v-128v Walter Agilon, De urinis et pulsibus, extracts

    f. 125v De urinis. Sciendum quod urina proprie duarum rerum est signativa ... f. 128v ... pulsus fit quasi magnus et fortis. Explicit.

    8. ff. 128v-132r Notes on urine, diet, receipts, etc.

    9. ff. 132v-173r Anonymous, Practica seu regimen sanitatis

    f. 132v Incipiunt capitula practice. De disputatione regendorum sanorum ... f. 133r Oportet volentes custodiam sanitatis habere ... f. 173r ... Hic autem finitur nostra disuputacio de vniuersali virtute simplicis medicine. Explicit secunda particula.

    10. ff. 173v-175r Anonymous, De phlebotomia

    f. 173v De Tempore flebothomie etc. Tempus flebothomie eligitur secundum motum lune ... f. 175r ... sed quarta domus medicinam.

    11. ff. 175r-178r Anonymous, De phlebotomia

    f. 175r De phlebothomia. Flebothomie [sic] id est. 1. vene recta incisio ... f. 178r ... et da ei bibere quatenus currere non potest col. 2 et fit velox.

    12. ff. 178r-179r Anonymous, De phlebotomia

    f. 178r Incipit Compilatio de flebothomia. Omni tempore necessitas urget flebothomiam adhiberi ... f. 179r ... ad sanitatem egrotum perducit.

    13. ff. 179r-180r Anonymous, Regimen secundum menses

    f. 179r Quid faciendum sit in quolibet mense. Mense Ianuario bibat quotidie ieiunus ... f. 180r ... que omnia colligantur temporibus suis etc.

    14. ff. 180v-182r Copho, Anatomia porci

    f. 180v Incipit Anathomia Magistri Quidini [sic]. Quoniam membrorum humani corporis positiones ... f. 182r ... et est albus et angustus dicitur obticus etc.

    15. f. 182r Incipit only in red of 'Flacius Affricus discipulus Belbenis de 7 herbis 7 planetis attributis'. Below this title are two medical receipts in German.

    16. ff. 182v-201r Avenzoar, Summa dietarum, abridged

    f. 182v Incipit tractatus medicinalis. In nomine domini Amen. In primis ad opus inchoandum et perficiendum diuinam misericordiam imploro ... f. 201r ... Hec de vomitu sufficiat.

    17. ff. 201r-203v Johannes Jacobi, De pestilentia

    f. 201r De pestilentia. Ad honorem sancte et indiuidue trinitatis ac virginis gloriose, et ad vtilitatem hominum viuentiumscribam aliqua de pestilentia ... f. 203v .. .pro communi vtilitate volentium aduersari huic morbo contagioso. Explicit libellus de regimine sanitatis et de pestilentia. Anno. 1471.

    18. ff. 203v-206v Receipts against plague, in Latin and German.

    f. 203v Remedia contra pestilentiam ...

    19. ff. 207r-209r Anonymous, De phlebotomia

    f. 207r Incipit Compendium de flebothomia. Tempus flebothomie est duplex ... f. 209r ... Si tarde coagulatur ostendit frigiditatem nimiam.

    20. f. 209v Verse on bloodletting

    f. 209v Prima dies vene gaudet moderamine cene ...

    21. f. 209v Recipes in German and Latin De calamo, Contra pestem, and Contra casum capillorum

    f. 209v De calamo ... lava caput.

    22. ff. 210r-211r Anonymous, De febribus

    f. 210r Incipit tractatulus breuis de febribus etc. Ut morbi febrium precaueri possint ... f. 211r ... et deficient et penitus ex[s]iccantur etc.

    23. ff. 212r-216r Anonymous, De virtutibus herbarum

    f. 212r De Absinthio. Absinthium decoctum cum sero caprino... f. 216r ... quia amara et fortis est valde. [This is followed by the commencement only of an entry headed 'De arte phisicorum' beginning 'Homo ex humo factus est ex iiiior humoribus'].

    24. ff. 217v-219v Anonymous, De memoria

    f. 217v De memoria. In ista infirmitate ... f. 219v ... bonam memoriam.

    25. ff. 220r-222v Anonymous, De mensibus

    f. 220r Ianuarius dicitur quia Ianue custos ... f. 222v Quia moderamen et abstinencia sunt viciorum extirpatores.

    26. f. 222v Anonymous, De fructibus

    f. 222v De fructibus. Nunquam ... impediatur.

    27. f. 223r Anonymous, De papira

    f. 223r De Papiro. Papirus dicitur quasi pabulum ... Et ideo cum papiro aqua de vino extrahitur.

    28. ff. 223v-225v Pseudo-Aristotle, Secreta secretorum

    f. 223v Epistola Aristotilis que secretum secretorum Aristotilis appelatur. Hec est Epistola quam misit Alexandro Regi ... f. 225v Si quis ergo ordinem seruauit diu saluus erit. Explicit Secretum secretorum Aristotilis. Anno. 1471.

    29. ff. 226r-227r Arnold of Villanova, De virtute quercus

    f. 226r Incipit tractatus magistri Arnoldi doctoris medicine. Reverendo in christo patri et domino domino Richardo divina providentia Episcopo Canturiensi. Magister Arnoldus... f. 227r ... ad omnes bonos et innocentes ut Iob preservantur etc.

    30. ff. 227v-228r Anonymous treatise on memory

    f. 227v Ut pro adipiscenda memoria bona caput ...

    31. ff. 228v-229r Anonymous, Contra pestem

    f. 228v Contra pestem ... f. 229r ... quod medici appellant [ ... ]

    32. f. 229r Verses on the plant scabiosa, in a later hand

    f. 229r Urbanus pro se nescit ... antracem liberat horis

    33. f. 229v Anonymous, treatise on determining the sex of an unborn child

    f. 229v Item si mulier dolet ... vel quarta.

    34. ff. 230r-277v Glossary of herbs in Latin and German

    f. 230r Incipiunt synonima. Aldabat. Cornutum. Helck ... f. 277v ... Fermentum. Getimion. So wirdig.

    f. 278r blank

    35. ff. 278v-281r Miscellaneous receipts

    36. f. 281v Notes, in German, in a later hand.

  • No. 7 is entered in Thorndike's Catalogue of Incipits Col. 267 Anonymous, or doubtfully assigned to Constantinus Africanus or Galen. No. 8 is in Col. 462 of the Catalogue and is there assigned to 'Arnoldus de Villanova?', though the entry reads 'Omni tempore si necessitas'. No. 11 This has been tentatively identified as a transaltion and abridgement of the first half of Avenzoar's 'Kitäb el Ardià as described by Colin in 'Avenzoar: sa vie et ses oeuvres' Paris. 1911, pp. 145-153. No Latin translation of this work seems to be recorded, though Col. 479 of Thorndike'sCatalogue contains an entry referring to 'Panis triticea' which appears to agree with our MS., Fol. 182, col. 1, line 17. It is to be noted that the 'De pestilentia' of Johannes Jacobi follows immediately upon the last section of Avenzoar's work 'De vomitu', and that in the Colophon (fol. 203v) the whole tract is entitiled 'Libellus de regimine sanitatis et de pestilentia'. No. 12 For Jacobi's work, of. Sudhoff's Archiv für Geschichte der Medizin XI. pp. 143, 162; XVII pp. 16-32, 251-256. No. 13 Of these the 'Remedium contra pestilentiam' is recorded in Sudhoff. op. cit. VII, p. 63; 'Aliud remedium contra pestilentiam' (fol. 205) as by Jacobus de Ulma, in Sudhoff. op. cit. IV, p. 413; and the entry 'Für den lauf der drües' (fol. 206) in Sudhoff. op. cit. XIV, p. 147. No. 14 Entered in Thorndike, op. cit., Col. 717, as anonymous. No. 16 Th incomplete entry on fol. 217v, col. 2 is found in Thorndike, op. cit. Col. 300, as anonymous. The fragments of end-papers at the beginning and end appear to be part of a vellum leaf of a 13th century. MS. on Latin grammar. On f. 1r is written in a late fifteenth-century hand ': 'Receptum doctor Hugo spaniol In paryss optimum contra pestilencias'.

  • From the Payne Collection: Sotheby's Catalogue, No. 636.
  • Purchased 1911.

Bibliographie

  • Bibliography

    Green, Monica H. 'A Handlist of the Latin and Vernacular Manuscripts of the So-Called Trotula Texts. Part 1: The Latin Manuscripts', Scriptorium 50 (1996) pp. 80-104.

    Nicoud, Marilyn. Les régimes de santé au Moyen Âge: naissance et diffusion d'une écriture médicale, XIIIe-XVe siècle, vol. 1 (Rome: Ecole francaise de Rome, 2007), p. 296.

Source des données