Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1531

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q89455

Aspects codicologiques

  • Parch., I + 118 ff.

    Recueil de deux parties: 1) f. 1-40: XIIe s., 230 x 148 mm.; 2) f. 41-118: XVe s., 230 x 163 mm. Au f. 42, dans l’initiale historiée prolongée en marge par des feuilles d’acanthe bleues et rouges ornées de pastilles d’or, buste d’homme vêtu d’une robe verte et d’un chaperon rouge; au f. 105, initiale ornée rouge, verte et jaune. Gloses marginales aux f. 42 et 105.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Présentation du contenu

Source des données : Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    1r-40v - Teil I; Cicero: De officiis
    42r-117v - Teil II; Cicero: Opera
    42r-104v - De oratore
    105r-117r - Orator

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • 1 - f. 1-40: Cicero, De officiis (ms. p des éditions).

    titre: «Incipit liber Marci Tullii Ciceronis de officiis ad Marcum filium ».

    f. 40-40 v°: Argumentum in Ciceronis libros de officiis.

    titre: «Incipit argumentum ».

    inc.: «IN hoc libro de ea parte philosophie tractatur que ethica dicitur...».

    f. 40 v°, le texte a été complété d’une autre main du XIIIe s. à partir des mots: «tertio de comparatione... ».

    expl.: «...utilitatem demonstrando. Tertio docilitatem ordinem denotando, his expletis prologum terminat » (26 lignes) .

    ~ f. 40 v° (add. du XVe s. en caractères grecs et latins): Ps. Avgvstinvs, Oratio ad scientiam postulandam.

    titre: «Ωρατιο σανθη Αγουστινη αθ σκιεντιαμ ποστουλανθαμ».

    inc.: «Δωμινε θεουσ ομνιποτενσ qoui κωnsubstantialem θηbi... » (14 lignes).

    2 - f. 42-117: Cicero, Opera.

    f. 42-104 v°: De oratore (famille des mutili).

    pas de titre.

    (glose) inc. marge supér.: «M.T.C. ad Quintum fratrem de officio et institutione oratoris liber primus incipit. Tractatus primus prohemialis que ratio Ciceronem ad scribendum... ».

    f. 105-117: Orator (famille des mutili).

    pas de titre.

    inc.: «Mvltoque robustius...».

    (glose) inc. marge supér.: «M.T.C. de optimo oratore ad M. Brutum incipit. Prohemium deficit in quo roganti Bruto Cicero fuerat pollicitus se iudicium suum... ».

Intervenant

Anciens possesseurs

Anciennement dans

Origine

  • Origine: italienne, 1 - écriture régulière, note du copiste d’une écriture plus grosse au f. 40 v°: «Qui scrissit scribat semper cum domino uiuat. Et cuius est opus scientie sit copiosus ».

    2 - écriture gothico-humanistique.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Historique de la conservation

Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: 1 - au XVe s., le manuscrit a été estimé d’après la note du f. I: «Marci Tul. Ciceronis de officiis liber primus incipit ad Marcum filium Athenis studentem sub Gratippo eo tempore philosophorum principe. Est pretii ducatorum quattuor »; Ulrich Fugger (au f. I cote: 277 Hen.); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. I note concernant l’édition Gruter: «Hic est ille liber Palatinus quem toties laudat in Ciceronis opere Gruterus » (cf. supra, Pal. lat. 1459) et cote du transfert: C. 88/808).

    2 -Ulrich Fugger (au f. 41 cote: 278 Hen.); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 41 v° note concernant l’édition Gruter: «Palatinus secundus (corrigé sur «tertius» et «primus») vocatur a Grutero in Cicerone suo» (cf. supra, Pal. lat. 1459), au f. 41 cote du transfert: C. 17/526).

Notes

Source des données : Biblissima

  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0211)
  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 183 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliographie

    • K. Halm, Ueber die Handschriften des Cicero..., p. 177
    • F. Heerdegen, M. Tulli Ciceronis ad M. Brutum Orator, Leipzig, Teubner, 1884, p. ix (simple mention)
    • E. Popp, De Ciceronis de officiis librorum codice Palatino 1531, Progr. Erlangen, 1886, 39 p.
    • E. Popp, De Ciceronis de officiis librorum codicibus Bernensi 104 eique cognatis, Erlangen, 1886, 56 p.
    • W. Friedrich, Zu Ciceros Büchern de oratore (Jahrb. für Klass Philol., 135, 1887, p. 74), simple mention
    • T. Schiche, c.r. de E. Popp, De Ciceronis de officiis... (Wochenschrift für klass. Philol., 4, 1887, p. 15-18)
    • G. Friedrich, M. Tullii Ciceronis de oratore libri tres, Leipzig, Teubner, 1891, p. vi
    • E. Courbaud, Oeuvres de Cicéron, De oratore..., Paris, Les Belles Lettres, 1905, p. lxii, n. 1
    • C. Marchesi, Un nuovo codice del De officiis di Cicerone, Codex di Troyes 552 (Memorie del R. Istituto Lombardo di Scienze et Lettere, 22, 1911, p. 188), simple mention
    • M. Atzert, M. Tulli Ciceronis... De officiis, 3e éd., Leipzig, Teubner, 1958, p. xiv-xv
    • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, p. 109 (sous la cote erronée Pal. lat. 1528), 111 et 516
    • M. Atzert, M. Tulli Ciceronis... De officiis, 4e éd., Leipzig, Teubner, 1963, p. xv-xviii
    • P. Fedeli, M. Tullii Ciceronis De officiis libri tres, Milan, 1965, p. 8-9
    • M. Testard, Cicéron, Les devoirs, Paris, Les Belles Lettres, 1965, p. 77.

Vie du livre

Sources des données