Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q100108
Manifeste IIIF
Numérisation :
Parch., IXe s. (a. 824? cf. E. von Dobschuetz, op. cit. infra, p. 169) sauf f. 1-2 du XVe s. et f. 130-131 du XIIIe s., 131 ff. (f. 63, 98-99v° (palimpsestes) et f. 128v° (palimpseste) blancs), 208 x 144 mm. Initiales décorées de motifs géométriques ou zoomorphes sur fond orange, violet, jaune ou vert. Aux f. 63v°-64, carte de la Méditerranée et des régions limitrophes grossièrement dessinée en rouge et vert; aux f. 64v°-65, 2 cercles concentriques astronomiques; au f. 72v°, pleine page, grande croix à motifs géométriques de type grec (cf. reproduction par J. Bignami Odier, op. cit. infra); au f. 73, initiale «A » décorée avec une sorte d’oméga pendant au centre. Malgré l'irrégularité de la présentation où alternent pleine page, 2 col. en général mais parfois 4 col. (f. 65v°-66), le manuscrit, de plusieurs mains, constitue un tout unitaire. Le désordre de la pagination est dû à l'insertion erronée de bifeuillets des cahiers III (f. 23-24) et VI (f. 41-42) à l’intérieur des cahiers IV (f. 19-22 et 25-28) et VII (f. 37-40 et 43-46). Lire les f. 18-42 dans l'ordre suivant: 18, 23, lacune, 24, 19-22, 25-36, 41, lacune, 42, 37-40 et 43.
Source des données : Persée - DER-IRHT, XXI
f. 4: //Adfatim obtime
f. 13: //Commenta fraudes
f. 3-50v°: Glossarium latinum Abstrusa (ms. b des éditions).
le texte présente plusieurs transpositions et omissions
inc.: «Abstrusa abscondita... ».
f. 23v°: «... Falerans adolatoria uerbum //» (éd. G. Goetz, op. cit. infra, p. 73, col. 2).
6 feuillets manquent.
f. 24: «// Immolat ad sacrificium occidit... » (ed. cit., p. 89, col. 2).
f. 41v°: «... Porro autem aut longe aut deinde //» (ed. cit., p. 146, col. 2).
f. 42: «// Resurgere iterum surgere... » (ed. cit., p. 163, col. 2).
expl.: «... Zetarius cuuicularius -Zelotypa zelosa ».
f. 51-54: ‹Excerpta grammaticalia›.
inc.: «AVDIVIMVS MVLTOS DE INITIVM [sic] LITTERARVM PLVRA CONSCRIPSISSE CHIROGRAFA... ».
expl.: «... Deinde in uerbum adfirmandi etiam quidam in istas partes et particula congrue superponitur » (non identifié).
f. 54: ‹Commentarium in Donati artem maiorem› (De littera, extraits)
titre: «ITEM DE LITTERA EX LIBRO DOMNI DONATI ».
inc.: «Littera est aelimentorum [sic] uocis articulatim. Ȩlimentum est conceptio sensui... ».
expl.: «... Littera dicitur ab iter quia legentibus iter parat » (16 lignes).
~ f. 54v°: Litterarum nomina et interpretatio.
titre: «INTERPRETATIO LITTERARUM DE HȨBRȨO IN LATINO ET IN GRECO »
inc.: «Alfa A. aleph Deus alleluia. bita B. heth est filius... ».
expl.: «... ω optima ».
~ — : De uita Christi
titre: «DICTA HIERONIMI PRESBITERI DE TEMPORIBVS NATIVITATIS DOMINI NOSTRI IESV CHRISTI »
inc.: «VIII Kal. aprilis suscipiente Dei filio carne descendit uerbum Domini Dei omnipotentis per Grabrihel [sic] angelum... ».
expl.: «... post resurrectionem suam fuit cum discipulis suis XL dies et sic ascendit in caelis» (18 lignes).
~ — : De decem praeceptis.
titre: «HĘC SVNT X VERBA LEGIS QVOS DEDI [sic] DEVS MOYSI FAMVLO SVO »
inc.: «I. Non adorabis deos alienos... ».
expl.: «... X. Non falsum testimonium dices ».
~ f. 55: De decem plagis Aegypti.
titre: «HAEC SVNT DECAS PLAGE QVOS DEDI [sic] DOMINVS IN ȨGYPTO PARAHONI [sic] REGI CVIVS NOMEN PRIVS CENCRA DICITVR».
inc.: «I. Aqua in sanguine conuersa... ».
expl.: «... X. Media nocte percussa omnem primogenita postea dimisit filios Israel egredi ».
~ f. 55v°: De animalibus.
titre: «ITEM DE ANIMALIBVS QUE COMEDERE NON DEBENT ».
(texte): «Camelus... lacerta talpa » (comprend: «DE AVIBVS, MUSCARVM D̅C̅ (?), DE FERAMEN »).
~ f. 56-62v°: ‹Evcherivs Lvgdvnensis›, Opera (extraits).
1) f. 56: ‹Instructiones› (liv. II, 2 et 15).
2) f. 56v°-58v°: ‹Liber formularum spiritalis intelligentiae› (chap. 4, 7, 9-10).
3) f. 58v°-59: ‹Instructiones› (liv. II, chap. 8, 10, 9).
4) f. 59-60: ‹Voces animantium›
titre: «NOMEN VEL VOCES AVIVM ».
inc.: «Aquilas glauigere uel grangere... ».
expl.: «... Capras [sic pour “capros”] muccire oues ualare» (éd. d’après ce ms., C. E. Finch, op. cit. infra, p. 461-462).
5) f. 60, titre: «INCIPIT INTERPRETATIO DE ALLELUIA ».
6) f. 60v°-62v°: ‹Instructiones› (liv. II, chap. 1).
~ f. 63-64: ‹Mappa mundi›.
~ f. 64v°-71v°: ‹Tabulae ad inueniendam Pascham› (cum figuris).
~ f. 71v°: ‹De numerorum figuris›.
~ f. 71v°-72: ‹Glossae›.
inc.: «Abactus deiectus et dicitur quasi ab actu remotus... » (cf. Isidorvs Hispalensis, Etymologiae, X, 20).
~ f. 72: ‹De mensis Hebraicis›.
~ f. 72v°-74: Ps. Isidorvs Hispalensis, De orthographia (texte remanié).
titre: «CRVX CHRISTI (rajouté en lettres d'un plus petit module au centre de la marge supérieure du feuillet) IN NOMINE DOMINI DEI SVMMI INCIPIT LIBER GLOSEMATE SANCTI HISIDORI [sic] EPISCOPI DE DISTANTIA VERBORVM. HOC VEXILLVM CRVCIS IN CELO FVLGIT NVNC AVTEM NOS SALBA [sic] PER STIPITE AERECTVM ».
inc. f. 73: «ACROCIVS PER C ET O NON PER Y VT QVIDAM PVTANT AD ILLVM VADO AD ME VENIT PER D SCRIBENDVM EST... » .
expl.: «... Z propter peregrinis nominibus admissa est per quam scribendum est zona, zelus et similia est enim z greca littera duplex » (cf. H. Hagen, Anecdota Heluetica, Leipzig, 1870, p. 291-295).
~ f. 74v°-75v°: Isidorvs Hispalensis, Etymologiae (extrait: I, 27)
titre: «Item de ortografia ».
f. 76-80v°: Ps. Cicero, Synonyma.
titre: «INCIPIT DISTANTIA VERBORVM SYNONIMA CICERONIS »
inc.: «Tenebo, possidebo, optinebo superabo... ».
expl.: «... homicida, crassator, sycarius, gladiator, latro, persecutor, ȩmissarius, prȩdo, ΕΞΠΛ‹ΙΚΙΥΝΤ› ΣΥΝΩΝΥΜΑ ΚΥΚΕΡΩΝΙΣ ΑΜΕΝ ΖΕΛΙΓΙΤΕΡ» (éd. G. L. Mahne, M. Tullii Ciceronis (quae uulgo feruntur) Synonyma ad Lucium Veturium, Leyde, 1850, n° 470 et 1851, n° 407).
~ f. 80v°-89: Isidorvs Hispalensis, Chronica maiora (ms. Z de Mommsen)
titre: «INCIPIT LIBER CHRONICORUM SANCTI HISIDORI EPISCOPI».
~ f. 89v°-90: Ps. Damasvs, Epistula ad Hieronymum de Melchisedech.
(éd. d'après ce manuscrit, J. Bignami Odier, op. cit. infra, p. 186-190).
~ f. 90: Isidorvs Hispalensis, De ortu et obitu patrum (extrait)
titre: «ITEM DE MELCHISEDECH ».
inc.: «Melchisedech rex Salem sacerdos altissimi primusque ueri oblator sacrificii... ».
expl.: «... mortuusque est et sepultus in ciuitatem suam Hierusalem » (5, 1-2).
~ f. 90v°-91v° (add.): Isidorvs Hispalensis, Chronica maiora (extrait).
inc.: «Sexta etas seculi Octauianus regnauit annis LVI. Iste in imperio solum bellum... ».
expl. mutilé: «... imperio annorum L XVIIII ebdomada in Daniele scripte complen‹tur cers›ant‹e› re‹gn›o hac [sic] sacerdatio... in Bethleem //» (les dernières lignes sont presque illisibles).
f. 92-96v°: Donatvs, Ars minor (abrégé - ms. R de Holtz)
titre: «DE PARTIBVS ORATIONIS »
inc.: «Partes orationis quod sunt octo... ».
expl.: «... Interiectio... aut metum ut attat et si qua sunt similia» (éd. L. Holtz, op. cit. infra, 585-602).
~ f. 97-97v° (add.): Grammatica per interrogationes et responsiones.
titre: «IN NOMINE DOMINI INCIPIVNT INTERROGATIONES SEV RESPONSIONES »
inc.: «Quia uideo te de scripturis uelle contendere... ».
expl.: «... dupplices sunt relique omnes simplices ».
~ f. 100-103v°: ‹Catecheses› .
titre: «INCIPIVNT INTERROGATIONES DE DIVERSIS FLORATIBVS ».
inc.: «INTERROGAT. Homo pro quid dicitur. RESPONDIT. Homo dicitur ab humo... ».
expl.: «... et diuina nullatenus sunt recipiendam [sic] ».
~ f. 103v°-116v°: Ps. Avgvstinvs Hipponensis, Dialogus quaestionum LXV.
expl. inachevé: «... minime cucurisset et unde dilatatur cor nisi caritatem spirituale. Amen » (Quaest. LIII - éd. P. L., 40, col. 749).
~ f. 117-119: ‹Hieronymus presbyter›, Liber de situ et nominibus locorum hebraicorum (extraits remaniés - cf. P. L., 23, col. 904-976).
~ f. 119-120v°: ‹Isidorvs Hispalensis, Etymologiae› (extraits: XVI, 25-26).
~ f. 121-123v°: Theodosivs, De situ Terrae sanctae.
~ f. 124-125v°: Hieronymvs presbyter, Prologi in quattuor Evangeliis .
~ f. 126-128: Decretum Gelasium (extrait: II-V début - ms. G2 de von Dobschuetz, op. cit. infra, éd. p. 5-11).
~ f. 129: Calendarium.
~ f. 129-129v°: Ordo legendi libros per circulum anni.
(éd. D. De Bruyne, Préfaces de la Bible latine, Namur, 1920, p. 265).
Origine: italienne, peut-être de Pérouse d'après E. A. Lowe, op. cit. infra; écritures diverses en onciale ou minuscule.
Possesseurs: aucune indication; le manuscrit a été acquis par la Bibliothèque Vaticane à une date indéterminée.
Source des données : Biblissima
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF