Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3640

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q63460

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • F. I Notice du ms. de la main de l'abbé Jean Lebeuf (XVIIIe s.).

    F. IIIIv Table du ms. dressée au XIVe s. qui fait apparaître quelques lacunes.

    F. 60-71. Cf. add. du ms. Latin 2883, f. 50-82v.

    F. 132-140v. Cf. add. du ms. Latin 2915, f. 1-13.


    F. 1-27v BERNARDUS [AYGLIER], abbas Casinensis, Speculum monachorum. [Prologus] : « Incipit Speculum monachorum. Precordialissimis fratribus Johanni decano, Thomasio vicedecano sacroque conventui Casinensibus beatissimi Benedicti Bernardus successor indignus... Frequenter pulsatis et a multis temporibus... — ... excitabit » (éd. H. Walter, Friburgi Brisgoviae, 1901, 1-3) (1) ; — [Pars I] « Primo ponitur forma professionis... — ... in usum et consuetudinem » (éd. cit., 4-122) (1-16v) ; — « Incipit secunda pars de temere profitentibus » (en marge). « Jam Domino faciente que circa primam partem hujus opusculi requirenda... — ... salutare Dei » (éd. cit., 123-148) (16v-20) ; — « Incipit IIIa pars de neglegentia professorum » (en marge). « Secunda hujus opusculi parte pertracta [sic] ut potui... — ... facie ad faciem in eternum. Amen. Explicit monachorum speculum monachorum [sic] » (éd. cit., 149-211) (20-27v) ; cf. H. Walter, dans Studien und Mittheilungen aus dem Benedictiner und dem Cistercienser-Orden, XXII (1901), 32-48.

    F. 28-38 S. BERNARDUS [Liber de praecepto et dispensatione, cum prologo] (P.L., CLXXXII, 859-894 ; S. Bernardi Opera, ed. J. Leclercq, H.-M. Rochais, III, Romae, 1963, 253-294).

    F. 38-48 « Incipit liber b. Bernardi de gradibus humilitatis qui de superbia distingui videntur » (titre en marge), texte avec retractatio, table et épître dédicatoire (P.L., CLXXXII, 941-972 ; éd. J. Leclercq, H.-M. Rochais, III, 13-59).

    F. 48v-49 Note sur la bulle Inter cunctas sollicitudines de Benoît XI relative aux privilèges des Ordres mendiants (17 février 1304) : « Quoniam dominus Boni[facius] pro pace communi... — ... late non valent » ; cf. Ch. Grandjean, Le Registre de Benoît XI, Paris, 1906, 714-720, n° 1170. — Addition du XIVe s.


    F. 50-60 « Incipit dogma b. Bernardi ad novicios » [HUGO DE SANCTO VICTORE, De institutione novitiorum, cum prologo]. Le texte doit se lire ff. 50-55v, 59-60, 55v-59 ; cf. note au bas du f. 55v. Lacune au chap. XII (P.L., CLXXVI, 925-939, 941-952) ; cf. D. Van den Eynde, Essai sur la succession et la date des écrits de Hugues de Saint-Victor, Romae, 1960, 113-115.

    F. 60-71 « Liber b. Bernardi ad Caturienses » [sic] [GUILLELMUS DE SANCTO THEODORICO, Epistola ad fratres de Monte Dei]. Préface, rédaction brève : « Dominis et fratribus H. priori et W., Ber. sabbatum delicatum... » (P.L., CLXXXIV, 307-310 ; M.-M. Davy, Un traité de la vie solitaire, Paris, 1940, 65-66) (60) ; — L. I (P.L., CLXXXIV, 309-338 ; Davy, éd. cit., 70-125) (60-71) ; sur la tradition manuscrite, cf. J.-M. Déchanet, dans Scriptorium, VIII (1954), 236-271.


    F. 72-79v Traité sur les péchés. « De primo motu » (en marge). « Nota quod primus motus secundum quosdam dividitur in primo primum et secundo primum... » jusqu'à : « De pollucione » (en marge). « Nota quod est quedam pollutio... dici peccatum » ; cf. même recueil suivi de la mention « « Hec sunt extracta a summa fratris Alexandri de Hales minoris » dans le ms. Latin 16499, f. 225-229.


    F. 80-82bisv [RICARDUS DE THETFORD] « Incipit Doctrina sermocinandi ». Prologus : « Quoniam veri emulatores estis spirituum... (I Cor. XIV, 12). Bene dicit emulatores et non simulatores... — ... ad sollicitudinem invitat » (Th. M. Charland, Artes praedicandi, Paris, Ottawa, 1936, 77) (80) ; « Sunt autem plures modi quibus habundare et dilatare sermonem debet predicator. Primus ordo est... — ... est meritum. Explicit Doctrina sermocinandi » (éd. parmi les oeuvres de s. Bonaventure comme la troisième partie de l'Ars concionandi, Quaracchi, IX, 1901, 17-21) (80-82bisv) ; cf. S. Bonaventure, éd. cit., IX, 8 ; Charland, op. cit., 31-32, 77-80 ; H. Caplan, Mediaeval artes praedicandi, Ithaca, 1934, 26-27, n° 154 et Id., Mediaeval artes praedicandi. A supplementary hand-list, Ithaca, 1936, 20, n° 154.


    F. 83-114v [S. BONAVENTURA, Breviloquium.] incomplet Le prologue et les livres I et II manquent. L. III. « ... nisi ruinam humane nature diligenter et attendat. Incipit liber tertius de corruptela peccati » (éd. Quaracchi, V, 1891, 230-241) (83-88) ; — L. IV (éd. cit., 241-252) (88-94) ; — L. V. (éd. cit., 252-264) (94-101) ; — L. VI (éd. cit., 265-280) (101-108v) ; — L. VII (éd. cit., 281-291) (108v-114v) ; cf. Glorieux, Maîtres en théol., II, 39 k ; Stegmüller, Repert. comment. in Sent., I, 60, n° 117.


    F. 115-122v Liste des lectures, épîtres et évangiles lus aux messes du temporal et du sanctoral. « Ubi invenitur officium misse. Dominica Ia adventus Domini : Ad Romanos XIII epistola Scientes... — ... Unius virginis... simile est regnum celorum ».

    F. 123-129 Table de thèmes de sermons pour les fêtes des saints et pour divers états. « In festo s. Andree apostoli. Gen. VII[I].e. Tollens me de cunctis... — ... Ad mercatores in nundinis... Apoc. XVIII.b. Mercatores terre flebunt ».

    F. 129 Plan de sermon pour Noël. « In nativitate Domini. Venit Deus in castra... (I Reg. IV, 7). Venit in castra virtutum ut assumeret... — ... ut eos letificaret ».

    F. 129-130v SENECA, Epistolae ad Lucilium, extraits. « Seneca in epistolis. Turpissima jactura est que per negligentiam fit... — ... omnis stultus laborat studio ».


    F. 131-131v Question sur le symbole de la foi : « Tractatus super simbolo. Ultimo queritur de sufficentia fidei prout continetur in symbolo... — ... det occasionem consentiendi Arrio ». — Dans la marge inférieure du f. 131, deux pièces de vers sur la composition du symbole par les apôtres : « Credo Petrus, Andreas Jhesum... — ... Mathias vitam » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 3423 ; « De Patre nato... — ... fertur dixisse Mathias » ; — dans la marge supérieure du f. 131v deux pièces de vers résumant le Credo : « Credo Deum Patrem natum cum flamine sacro||Qui creat et qui sanctificat sanctosque coronat » ; « Nascitur, abluitur, patitur, descendit ad yma||Surgit et ascendit, veniet discernere cuncta » (Walther, Proverbia, n° 15894a) ; cf. Walther, Initia carminum, n° 11568.

    F. 132-140v HUGO DE SANCTO CARO, Speculum Ecclesiae. « Tractatus fratris Hugonis de Sancto Caro, ordinis Fratrum Predicatorum cardinalis. Dicit Apostolus ad Eph. VI : Induite vos armatura Dei... (Eph. VI, 11). Hec armatura est vestis sacerdotalis... — ... hominem in bonis operibus. Explicit » (plusieurs éditions incunables, parmi lesquelles Lyon, M. Huss, 1499, f. a2-b6v) ; cf. Glorieux, op. cit., I, 48 aw.


    F. 141-155v S. BERNARDUS. « Liber b. Bernardi de XII gradibus humilitatis », avec retractatio, table et épître dédicatôire ; même texte que f. 38-48.

    F. 156v Notes et essais de plume du XVe s., parmi lesquels : « Sacra Scriptura est lata, longa, sublimis... ».


    F. 157-158 Fragment d'un traité moral contre le luxe des vêtements.

Participants

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Provient de l'abbaye Saint-Martial de Limoges.

Subjects and themes

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Adgravat ordo, locus, peccata, scientia, tempus//...

    f. 45

    [...] Bene dicit aemulatores et non simulatores...

    f. 80

    Credo Deum Patrem natum cum flamine sacro//...

    f. 131v

    Credo Petrus, Andreas Jesum, Johannes qui conceptus, Jacobus Major passus//...

    f. 131

    De Patre nato dant et de flamine sacro // Articulos Petrus, Andreas, Bartholomaeus//...

    f. 131

    Incipit du lemme biblique

    Dicit Apostolus ad Ephes. VI (11) : Induite vos armatura Dei...

    Incipit

    Haec armatura est vestis sacerdotalis...

    f. 74

    Frequenter pulsatis et a multis temporibus maxime modernis...

    f. 1

    [...] Haec armatura est vestis sacerdotalis...

    f. 74

    His habitis notandum quod dicit Ps. : Media nocte... (Ps. CXVIII, 62)...

    f. 140v

    Jam Domino faciente quae circa primam partem hujus opusculi requirenda...

    f. 16v

    Nascitur, abluitur, patitur, descendit ad ima//...

    f. 20v

    Nota quod est quaedam pollutio quae omnino fit in somno...

    f. 79v

    Nota quod primus motus secundum quosdam dividitur in primo primum et secundo primum...

    f. 72

    Primo ponitur forma professionis et explanantur tria...

    f. 1

    Quoniam dominus Bonifatius pro pace communi...

    f. 48v

    Incipit du lemme biblique

    Quoniam veri aemulatores estis spirituum... (I Cor. XIV, 12)

    Incipit

    Bene dicit aemulatores et non simulatores...

    f. 80

    Sacra Scriptura est lata, longa, sublimis et profunda...

    f. 156v

    Secunda hujus opusculi parte pertractata ut potui, in qua contra temere profitentes...

    f. 20

    Sunt autem plures modi quibus abundare et dilatare sermonem debet praedicator...

    f. 80

    Turpissima jactura est quae per neglegentiam fit...

    f. 129

    Ultimo quaeritur de sufficientia fidei prout continetur in symbolo...

    f. 131

    Incipit du lemme biblique

    Venit Deus in castra... (I Reg. IV, 7).

    Incipit

    Venit in castra virtutum ut adsumeret...

    f. 129

    ALEXANDER DE HALES, O.F.M. -- Summae excerpta
    BENEDICTUS XI, papa -- Note sur la bulle « Inter cunctas sollicitudines »
    BERNARDUS AYGLIER, abbas Casinensis -- Speculum monachorum
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) -- De Gradibus humilitatis et superbiae
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) -- De Praecepto et dispensatione
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) -- Dogma ad novitios
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) -- Epistola ad fratres de Monte Dei
    BONAVENTURA (s.), card. O.F.M. -- Breviloquium
    GAUFRIDUS Claraevallensis, LINGONENSIS ep. -- Traité à lui dédié
    GUILLELMUS DE SANCTO THEODORICO, O. Cist. -- Epistola ad fratres de Monte Dei. Prol. et liber I
    HUGO DE SANCTO CARO, card., O.P. -- Speculum Ecclesiae
    HUGO DE SANCTO VICTORE -- De Institutione novitiorum
    JOHANNES, monachus CASINENSIS -- Lettre de dédicace à lui adressée
    LEBEUF (abbé Jean) -- Notices autographes des manuscrits
    LIMOGES (Haute-Vienne) -- Abbaye Saint-Martial Possesseur
    Messe -- Liste des lectures pour le temporal et le sanctoral
    Péché -- Traités
    RELIURE -- Reliures XVIIIe s. aux armes et chiffre royaux
    RICARDUS DE THETFORD -- Doctrina sermocinandi
    SENECA (Lucius Annaeus Seneca) -- Epistolae ad Lucilium. Excerpta
    SERMONS ANONYMES -- Lemmata biblica de sanctis
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- Sermones singuli
    Sermones inter unius auctoris collectionem -- In Nativitate Domini
    Signets -- de parchemin
    SYMBOLUM APOSTOLORUM -- Quaestio
    SYMBOLUM APOSTOLORUM -- Versus
    THOMASIUS, monachus Casinensis -- Traité à lui dédicacé
    Vers anonymes latins -- Divers
    Vêtement -- Traité contre le luxe des vêtements (fragment)

Data source