An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q311518
Parch., I (pap.) + 329 ff. + 1 f. (pap. blanc) (foliotation ancienne erronée en chiffres romains dans le coin droit de la marge inf. de 1 à 328, en partie rognée jusqu’au f. 66, doublée d’une autre foliotation ancienne erronée en chiffres arabes dans le coin droit de la marge sup. de 1 à 140 aux f. 189-328), 161 X 120 mm. Deux parties :
1 — f. 1-188, XIIIe s. (ex.), just. : 125 X 92 mm., 2 col., 41/38 lignes, réglure à la mine de plomb. Cahiers : 112, 210, 3-912, 10-118, 12-1512, 164, 1714, avec traces de quelques signatures en chiffres romains à la mine de plomb à la fin de chaque cahier, sans réclames. Initiales rubriquées ou rehaussées de rouge jusqu’au f. 94 ; à partir du f. 95, lettres bleues, initiales rubriquées à filigranes bleus ou bleues à filigranes rouges ; emplacements réservés pour initiales non exécutées avec lettres d’attente ; titres et pieds de mouche rubriqués, accolades discursives jusqu’au f. 68.
inc. : « certe pauci... » (f. 2).
expl. : «... sanguine tinctus M. V » (f. 327 v°).
: « cum ante... » (f. 328).
Data Source: Persée - DER-IRHT, XLI
1 — f. 1-174 v° : ‹Collectio sermonum›.
inc. col. 1 : « Sic currite ut comprehendatis (1, Cor. 9, 24) Vulgariter dicitur quod de peccatore misericordia. Et hoc bene notauit... » (cf. J. B. Schneyer, op. cit. infra, 6, p. 361-385 nos 1-481).
f. 175-188 v° : ‹Florilegium poeticum›.
f. 175 : ‹OVIDIVS, Opera› (extraits).
‹Ars amatoria›.
inc. col. 1 : « NEc dubita posse cunctas superare puellas... » (I, 343).
expl. col. 1 : «... Vt simulet uultu gaudia tristis erit » (I, 678).
suivi de 3 v. non identifiés.
« Vunera non refugit res magis apta plage...
... ad luxum nequiunt tristia membra trahi ».
‹Ex Ponto›.
suit immédiatement le texte précédent.
inc. col. 1 : « Ille etiam uires corpus habere facit... » (II, 7, 76).
expl. col. 1 : «... Famaque post cineres maior uenit » (IV, 16, 3).
suivi de 5 v. non identifiés.
« O quam cecus inest uicus amor omne futurum...
... Post latus qui preesse cupit prodesse recusat »
- CLAVDIANVS, ‹Panegyricus de quarto consulatu Honorii › (extrait).
titre : « Claudianus ».
(texte) : « Tunc omnia iure tenebis
Cum poteris rex esse tui procliuior etas
In peiora datur suadetque licentia luxum » (261-263).
suivi de 10 v. la plupart non identifiés.
« Firmissimus inter
O quales notasque pares est nondum amoris...
... Quequam nudato supplicat ense potens ».
parmi lesquels : « Hinc secula discant
In domitum nihil esse pio tutumue nocenti » (= CLAVDIANVS, Panegyricus de quarto consulatu Honorii, 99-100).
- MATTHAEVS VINDOCINENSIS, Tobias (extrait).
inc. col. 2 : « Est dare leticie uox uerbum nobile uerbum... ».
expl. col. 2 : «... Prodiga tristicie plena fauoris egens » (v. 922-925 — P. L., 205, col. 953 A).
- ‹Prouerbia›.
(add. contemp.) 1) inc. col. 2 : « Qui flet in aduersum per uiales errat inactus... ».
expl. col. 2 : «... Non redimit non dampna leuant qui dampna queruntur » (4 v.).
2) (texte) : « Quanto dignior es autem per genus autem per honores
In te tanto res uiciose deterior es » (cf. H. Walther, Proverbia, n° 23585).
- ‹Versus›.
(add. du XVe s.) 3) inc. col. 2 : « Pulcris esse [effacé] perdere uirginitatem... »
expl. col. 2 : «... raptor presbitero nequiunt a simplice fa [rognée] » (9 v.).
175 v°-187 v° : ‹Florilegium gallicum›.
f. 175 v°-177 v° : HORATIVS, Opera (extraits).
f. 175 v°-176 v° : Epistulae.
titre courant (en partie rogné) f. 176 : « In epistulis ».
inc. col. 1 : « Solue senescentem mature sanus equum ne... » (I, 1, 8).
expl. col. 2 : «... Nec metuam quid de me iudicet heres » (II, 2, 191).
f. 177 : Sermones seu Saturae.
titre courant : « Idem in sermonibus ».
inc. col. 1 : « Quamquam ridentem dicere uerum quid uetat... » (I, 1, 24).
expl. col. 2 : «... Aduerse nudare solent celare secunde » (II, 8, 74).
f. 177-177 v° : De arte poetica.
inc. col. 2 : « ‹P›Ictoribus atque poetis... » (9).
expl. col. 2 : «... Non missura cutem nisi plena cruoris hirudo » (476).
f. 177 v°-178 : VERGILIVS, Opera (extraits).
f. 177 v° : Eclogae seu Bucolica.
titre : « Egloga » titre courant : « In Bucolicis ».
inc. col. 2 : « ‹A›lba ligustra cadunt uaccinia nigra leguntur... » (II, 18).
expl. col. 2 : «... Non deus ille malis hominum mittescere discit [sic] » (X, 61)
f. 177 v°-178 : Georgica.
titre : « Georgicon primus », titre courant : « Georgicon ».
inc. col. 2 : « ‹L›Abor omnia uincit
Improbus et duris urgens in rebus egestas... » (I, 145-146).
expl. col. 1 : «... O fortunatos nimium sua si bona norint
Agricolas » (II, 458-459).
f. 178 : Aeneis.
titre : « Eneidos primus », titre courant : « Eneidos ».
inc. col. 1 : « ‹S›Euitque animis ignobile uulgus... » (I, 149).
expl. col. 2 : «... Vocat labor ultimus omnis » (XI, 476).
f. 178-178 v° : STATIVS, Opera (extraits).
f. 178-178 v° : Thebais.
titre courant (rogné) : « Statius ».
inc. col. 2 : « ‹P›ugna est de paupere regno... » (I, 151).
expl. col. 1 : «... Nulla autem effigies nulli conmissa metallo
Forma dei » (XII, 493-494).
f. 178 v° : Achilleis.
titre : « Achilleidos ».
(texte) col. 1 : « ‹O› quantum gaudia forme addiciunt (I, 167-168)
Quid maneat populos ubi tanta iniuria primos
O egrassata [sic] duces (I, 405-406).
f. 178 v°-179 : ‹LVCANVS, De bello ciuili› (extraits).
suivent sans séparation le texte précédent.
inc. col. 1 : « Inuida fatorum series summisque negatum... » (I, 70).
expl. col. 1 : «... Nulla fides pietasque uiris qui castra secuntur » (X, 407).
f. 179 : ‹Laus Pisonis› (extraits).
inc. col. 1 : « ‹C›Vi uita labat perit omnis in illos... » (10).
expl. col. 1 : «... Sed tenuis fortuna sua caligine celat » (255).
— CALPVRNIVS SICVLVS, Eclogae (extraits).
titre : « Calpultius [sic] ».
inc. col. 1 : « ‹S›atis hoc mercedis habeto... » (II, 23).
expl. col. 1 : «... Intulit et miseras tonsoribus abstulit agnas » (V, 48).
— NEMESIANVS, Eclogae (extraits).
inc. col. 1 : « Perdit spina rosas nec semper lilia candent » (IV, 22).
expl. col. 1 : «... Omnia tempus emit tempus rapit usus in areto est » (IV, 32).
— Ps. VERGILIVS, Culex (extrait).
titre : « ‹V›irgilius in culice ».
(texte) : « Dignus amor uenia est » (294).
f. 179-179 v° : PRVDENTIVS, Psychomachia (Clavis n° 1441, extraits).
titre (add. marginale du XIVe-XVe s.) : « Prudencius de pugna uirtutum et uiciorum ».
inc. col. 2 : « ‹P›Rima petit campum dubia sub sorte duelli... » (21).
expl. col. 1 : «... CRuda per agninos exercens funera rictus » (793).
f. 179 v° : OVIDIVS, Opera (extraits).
f. 179 v°-180 v° : ‹Metamorphoses›.
inc. col. 1 : « ‹P›Rona cum spectent animalia cetera terram... » (I, 84).
expl. col. 1 : «... Mictius ista feres minuentque exempla dolorem » (XV, 495).
f. 180 v° : Fasti.
titre (add. marginale du XIVe-XVe s.) : « Ouidius in Fastis ».
inc. col. 1 : « ‹O›mina principiis semper inesse solent... » (I, 178).
expl. col. 2 : «... Et fugiunt freno non remorante dies » (VI, 772).
f. 180 v°-182 : Heroides.
titre (add. marginale du XIVe-XVe s.) : « Ouidius epistularum ».
inc. col. 2 : « ‹R›Es est solliciti plena timoris amor... » (I, 12).
expl. col. 1 : «... Cogit et absentes plura timere locus » (XVIII, 110).
suivi sans interruption de 5 vers extraits des Amores :
« Que tu reddideris ego primus pocula sumam
Et qua tu biberis hac ego parte bibam (I, 4, 31-32)
Vrbibus obsessis clause munimina parte...
Quid facies hosti qui sic excludis amantem » (I, 6, 29-31).
f. 182-182 v° : Amores.
titre (add. marginale du XIVe-XVe s.) : « Ouidius de sine titulo ».
inc. col. 1 : « ‹D›Eue fit quod bene fertur honus... » (I, 2, 10).
expl. col. 1 : «... Non peccat quicumque potest peccasse negare » (III, 14, 5).
f. 182 v°-183 : ‹Ars amatoria›.
inc. col. 1 : « ‹A›Rte leues currus arte regendus amor... » (I, 4).
expl. col. 2 : «... Omnis amans semper quod timet esse putat » (III, 720).
f. 183-183 v° : Remedia amoris.
titre (add. marginale du XIVe-XVe s.) : « Ouidius de remedio amoris ».
inc. col. 2 : « ‹T›Erra salutares herbas eademque nocentes... » (45).
expl. col. 1 : «... Alterius crescet amore tuus » (776).
f. 183 v°-184 : ‹Tristia›.
inc. col. 1 : « ‹C›Armina secessum scribentis et occia quaerunt... » (I, 1, 41).
expl. col. 2 : «... Que maneat stabili cum fugit illa pede » (V, 14 (15), 30).
f. 184-185 : Ex Ponto.
titre (add. marginale du XIVe-XVe s.) : « Ouidius de Ponto ».
inc. col. 1 : « ‹N›ichil impedit artos... » (I, 1, 21).
f. 185 : MARTIALIS, Epigrammata (extraits).
titre courant (rogné) : « Martialis ».
inc. col. 1 : « ‹N›on est crede mihi sapientis dicere uiuam... » (I, 15, 11).
expl. col. 1 : «... Omnibus inuideas inuide nemo tibi » (I, 40, 2).
— ‹ PERSIVS, Saturae› (extraits).
titre courant (rogné) : « Persius ».
inc. col. 1 : « ‹S›cire tuum nihil est nisi te scire hoc sciat alter... » (I, 27).
expl. col. 1 : «... Cui libet ut uoluit (V, 84) Viue memor leti » (V, 153).
— ‹PETRONIVS, Satiricon› (extraits).
inc. col. 1 : « ‹Q›uid faciunt leges ubi sola pecunia regnat » (14, 2).
expl. col. 1 : «... Eueniet clausum possidet archa Iouem » (137, 9).
f. 185-185 v° : IVVENALIS, Saturae (extraits).
inc. col. 1 : « ‹P›Robitas laudatur et alget... » (I, 74).
expl. col. 1 : «... Maiorque uidetur et melior uicina seges » (XIV, 142-143).
f. 185 v°-187 v° : CLAVDIANVS, Opera (extraits).
f. 185 v° : In Rufinum.
titre courant (rogné) : « In Ruphinum ».
inc. col. 2 : ‹I›am non ad culmina rerum... » (I, 21).
expl. col. 2 : «... Quis ferat armatum quem non seruauit inhermem » (II, 300).
— De bello Gildonico.
titre : « Contra Gildonem ».
inc. col. 2 : « ‹I›nstat terribilis uiuis monentibus heres... » (165).
expl. col. 2 : «... Arridere uiris » (186).
f. 185 v°-186 : In Eutropium.
titre : « Contra Eutropium castratum ».
inc. col. 2 : « Fecundum corporis ignem... » (I, 49).
expl. col. 1 : «... Et fieri [sic] transacta gemunt » (II, 501).
f. 186 : ‹Fescennina de nuptiis Honorii Augusti›.
(texte) col. 1 : « Accenditque magis que refugit Venus
Quod flenti tuleris plus sapit osculum » (IV, 12-13).
— Epithalamium de nuptiis Honorii Augusti.
titre : « Laus Honorii ».
inc. col. 1 : « Confessus secreta rubor... » (9).
expl. col. 1 : «... Aurore uincis digitos humerosque Diane » (270).
suivi de 9 v. non identifiés.
inc. col. 1 : « Sed noua per duros instruxit membra labores... ».
expl. col. 2 : «... Tendere nunc glandes baleari semper gere funda ».
— ‹Panegyricus de tertio consulatu Honorii›.
inc. col. 2 : « Ardua priuatos nescit Fortuna penates... » (13).
expl. col. 2 : «... Dona ualent emitur sola uirtute potestas » (188).
f. 186-186 v° : ‹Panegyricus de quarto consulatu Honorii›.
inc. col. 2 : « Hinc secula discant... » (99).
expl. col. 2 : «... Profuit hoc mincente rapi » (116).
suivi f. 186 du titre : « Theodosius ad Honorium ».
inc. col. 2 : « Virtute decet non sanguine niti... » (220).
expl. col. 2 : «... Praemissa futuris. Dant exempla fidem » (620-621).
f. 186 v° : Panegyricus dictus Manlio Theodoro consuli.
titre courant (rogné) : «... Theodolii ».
(préf.) col. 2 : « Famam uero altius actam [sic]
est seruasse labor est minuisse pudor » (3-4).
(texte) inc. col. 2 : « ‹V›ite pars nula perit quodcumque recedit...» (64).
expl. col. 2 : «... Quem ratio non ira regit » (228).
inc. col. 2 : « At sibi cuncta petens ni collatura libido... ».
expl. col. 2 : «... Exoritur ceteraque redit pollentius Ydra » (non identifié).
f. 186 v°-187 v° : De consulatu Stilichonis.
titre : « De laudibus Stelliconis ».
inc. col. 2 : « Partitum si gua quemque... » (I, 30).
expl. col. 1 : «... Argenti potuere lacus et flumina fundi... » (III, 236).
f. 187 v° : ‹Panegyricus de sexto consulatu Honorii Augusti›.
inc. col. 1 : « Venator defessa thoro dum membra reponit... » (Préf., 3).
expl. col. 1 : «... Mars grauior sub pace latet » (307).
(texte) col. 1 : « Fucati sermonis opem mens conscientia laudis
Abnuit ignoscere pulcrum
et misero peneque genus uidisse praecantem » (non identifié).
— ‹ De bello Gothico ›.
inc. col. 1 : « Gaudia praemissi cumulant inopina dolores... » (208).
expl. col. 1 : «... Turbate lamenta rati » (272).
— ‹ Carmina minora ›.
inc. col. 1 : « Pro telo geritur quicquid suggesserit ira » (II (LXXVIII), 4).
expl. col. 2 : «... Has peius nati dextra refundit opes » (XLIII (LXXV), 10).
— De raptu Proserpinae.
inc. col. 2 : « ‹P›Aulatim preceps audatia creuit... » (I, préf., 9).
expl. col. 2 : «... Ferrea lasciuis mollescunt corda sagittis » (I, 228).
— ‹TIBVLLVS, Elegiae› (extraits).
inc. col. 2 : « ‹L›vdit et interdum proelia miscet Amor... » (I, 3, 64).
expl. col. 2 : «... Vincuntur molli pectora dura prece » (III, 4, 76).
f. 188 : Carmina de mensibus I-II.
1) titre (add. post.) : « Carmen de mensibus », en marge (de la main du copiste) : « Opinio ».
inc. col. 1 : « Hora prior ianum dat sextaque fine prophanum... » (cf. H. Walther, Initia carminum, n° 8413 d’après ce manuscrit).
expl. col. 1 : «... Prima decembris habet decimam cumqua nece tabet » (14 v.).
2) titre (en marge) : « Item ».
inc. col. 1 : « Ne minitas horis uetitis has permeta noris... ».
expl. col. 1 : «... Prima decembris habet sextam pede qui nece tabet » (13 v.).
— ‹PHILIPPVS CANCELLARIVS, Disputatio inter cor et oculum›.
inc. col. 2 : « ‹S›i quis cordis et oculi / non sentit in se iurgia /... ».
expl. col. 2 : «... Nam cordi causam imputat / Occasionem oculo » (copié sans distinction de vers — éd. Th. Wright, The latin Poems commonly attributed to Walter Mapes, Londres, 1841, p. 93-95 ; B. Hauréau, Notices et extraits de quelques manuscrits latins de la Bibliothèque nationale, 1, Paris, 1890, p. 366 ; G. M. Dreves et C. Blume, Analecta hymnica, 21, 1895, p. 114-115 ; cf. H. Walther, Initia carminum, n° 17915).
f. 188 v° : ‹Carmen›.
inc. col. 1 : « Nil medico cela. Tu qui medicamina quaeris... ».
expl. col. 1 : «... Pontificem super hiis semper deuotus adibit » (14 v.).
Origine : 1 — française, vraisemblabement écrit à l’abbaye de Belval (cf. C. Samaran et R. Marichal, op. cit. infra, p. xiv n. 5), petites écritures de plusieurs mains.
Possesseur : 1-2 — abbaye de Belval-Bois-des-dames d’après l’ex-libris au f. 1, marge inf. : « Canonicorum s. Augustini Bellaeualensium » (XVIIe s.) et les différentes mentions des catalogues du XVIIIe s. : « 57 — Alii sermones pro toto anno, anonymi » (liste établie par le père Hugo en 1734) ; « 49 — Sermones pro toto anno un. vol. » (Catal. de 1741) ; « Sub Jacobo secundo cognomento de Bellomonte... 77. 328 sermones incerti autoris uolum. 1 in 12 an. 1349 » (table chronologique de Dom Delahaut, 1765) ; « 328 sermones incerti autoris 1 v. 12 » (table méthodique de Dom Delahaut) ; « 63-534. Sermones 328 autoris incerti emptum an. 1349, 1, 8° » (Catalogue révolutionnaire du 4 septembre 1791 ; éd. des catalogues cités, S. Collin, op. cit. infra, p. 432, 435, 441, 443, 452) ; au f. I courte notice de la main de Dom Delahaut. Le manuscrit a été acheté en 1349 aux environs de Brandovillers (dép. Marne, arr. Vitry-le-François) par le frère Evrard, vraisemblablement moine de Belval, d’après ses deux mentions aux f. 328 v° : « Hunc librum emi frater Evrardus XII s‹olidos› anno domino 1349 circa Brandones » et f. 329 « Anno XLIX ‹e›mi hunc librum ego frater Evrardus apostolus paruus (?) XII sol‹idos› Pa‹risi›i »; cote ancienne de l’abbaye au f. I « Belleual n° 471 » (XVIIIe s.?).
Data Source: Biblissima
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF