Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.2047

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Ottob. lat. 2047
    • Bibliothèque vaticane, Ottob. lat. 2047
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Ott.lat.2047
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Parch., XIVe s. (2e moitié), I + 180 ff. (foliotation ancienne; + f. 20 bis, 46 bis, 166 bis; f. 89-89 v° (ajouté) et 142 v°-143 v° blancs), 340 x 245 mm. Quelques gloses marginales et interlinéaires, et variantes, de plusieurs mains; f. 42, dans le § 5 de la Declam. XIX un espace blanc a été ménagé pour une figure annoncée par la légende: «hic debet esse forma siue figura terre et uentorum»; f. I v° table du contenu avec renvois aux feuillets.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. I v°, 1-45 v°: Qvintilianvs, Declamationes maiores (II-XIX, I).

    numérotées I à XVII, les declam. XIV-XV étant réunies sous le n° XIII, et les declam. XVIII-XIX sous le n° XVI.

    f. I v° (add. du XVe s.): titres des XVII declamationes avec renvois aux feuillets.

    titre, f. 1: «Incipit liber Quintiliani declamationum. Exclamatio facta (? ou «secunda» ?) quam Cecus in limine cubiculi incepit».

    inc.: «Ex incendio domus adolescens...».

    f. 28 et 30 v° marges infér. (add. d’un annotateur): Ovidivs, Metamorphoses (extraits).

    1) f. 28 (en marge de la declam. XII) titre: «Descriptio famis secundum Ouidium».

    inc.: «Quesitam famem lapidoso uidit...».

    expl.: «... genuumque tumebat» (VIII, 799-807).

    2) f. 30 v° (en marge de la declam. XIII) titre: «Descriptio inuidie secundum Ouidium».

    inc.: «Pallor in ore sedet...».

    expl.: «... quamuis tamen oderat illam» (II, 775-782).

    ~ f. 32 v° (add. marge infér.): ‹Prouerbium› .

    texte: «Si uitium frontis alienus fucus inaurat

    Gloria frontis obit cum color hospes abit» (éd. H. Walther, Proverbia, 4, 1966, n° 29431).

    f. 46-88 v°: Apvleivs, Opera.

    f. 46-54 v°: Apologia (ms. V3 des éd.).

    titre: «Liber Apulegii Platonici Madaurensis pro se («ade» ajouté au-dessus) apud Maximum Claudium Maurinum de magia».

    expl. mutilé: «... propter Sirtis estus et bestias //», réclame «opperiendam» (72 vers la fin).

    2 cahiers, soit 16 feuillets manquent.

    f. 55-83: Metamorphoses (IV-XI).

    inc. mutilé: «// periculi confinio territus suppetiarum decurrunt anxii...» (IV, 10 fin).

    f. 57 v° à la fin du liv. IV: «Ego Salustius legi et emendaui Rome felix. Methamorphoseon liber IIIIus explicit incipit Vus».

    la même souscription de Salustius est répétée à la fin des livres V-VIII et X;

    f. 75 à la fin du liv. IX: «Ego Salustius legi et emendaui Rome felix Olibio et Probino u.c. cons. in foro Martis controuersiam declamans oratori Endereccio. Rursum Constantinopolim Cesario et Attico cons.» (cf. à ce sujet Marrou, op. cit. infra).

    f. 83-88 v°: Florida.

    titre: «Apulegii Platonici floridorum liber primus incipit».

    à la fin: «Explicit totus Apulegius Platonicus de magia methamorphoseos et floridorum».

    f° 88 v°, 90-141 v°: Valerivs Maximvs, Facta et dicta memorabilia.

    f. 88 v°, 90 marge infér.: table des capitula des 9 livres

    (texte) titre f. 90: «Valerii Maximi factorum ac dictorum memorabilium libri VIIII ad Augustum. Incipit prologus».

    f. 141 v°-142: Ivlivs Paris, Epitome de nominibus.

    précédé de l’ «accessus» court:

    inc.: «Decimus huius operis liber qui et ultimus...».

    expl.: «... epithoma representabat» (cf. supra, Chigi H. VIII. 258, f. 124 v°).

    (texte) expl. incomplet: «... Auruncum et Postumium Ebu» (§ 2).

    f. 144-179: Macrobivs, Saturnalia (I-III, VII).

    titre: «Macrobius in Saturnalibus. Qui et dicitur cena phylosophorum».

    (liv. VII) inc. f. 169 v°: «Primus auienus (corrigé au-dessus d’une autre main: «mensis») post epulas...».

    ~ f. 179-180: ‹Secvndvs, philosophus, Vita et Sententiae› (transl. lat. Guillelmi medici).

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écriture cursive de chancellerie. Note du copiste au f. 141 v°: «Explicit hic liber a penna sum modo liber.»; au bas du même feuillet note de correcteur: «correctus ad exemplar Valerii domini Ostiensis».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: au bas du f. 180 v°, à l’envers, ex-libris (?) gratté dont on ne distingue aux rayons ultra-violets que ce nom: «‹.....›do di Giovanni...» (XVIe s.); le cardinal Sirleto (cote ‹1›42 au f. I); Giovanni Angelo duc d’Altemps (ex-libris au f. I); le cardinal P. Ottoboni (cote de Bianchini: V. 5. 56).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • J. van der Vliet, Codices Apulei italici (Mnemosyne, 23, 1895, p. 353-354), brève description
    • H. Dessauer, Die handschriftliche Grundlage der neunzehn grösseren Ps. Quintilianischen Declamationen, Leipzig, 1898, p. 7, 45
    • H. E. Butler et A. S. Owen, Apulei Apologia sive pro se de magia, Oxford, 1914, p. xxxix, n° 4
    • P. Vallette, Apulée, Apologie, Florides, Paris, Les Belles Lettres, 1924, p. xxxv, xliii (brèves mentions)
    • D. S. Robertson, The manuscripts of the Metamorphoses of Apuleius (Class. Quart., 18, 1924, p. 29), simple mention
    • H. I. Marrou, La vie intellectuelle au Forum de Trajan et au Forum d'Auguste (Mél. arch. hist. Éc. fr. Rome, 49, 1932, p. 93), remarques sur la longue souscription de Salustius du f. 75
    • J. Fohlen, Notes..., 1971, p. 212 (brève mention).

Life cycle of this book

Data source