Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.3285

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q98094

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Vat. lat. 3285
    • Bibliothèque vaticane, Vat. lat. 3285
    • Vatican. BAV, Vat.lat.3285
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.3285
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Parch., XVe s., III + 139 + 1 ff. (foliotation ancienne; f. 139v° blanc, sauf le timbre de la Bibl. Vaticane), 215 x 138 mm. Au f. 1, bordure sur 3 côtés à «bianchi girari » bordés de filets d’or, ornés en bas de deux lapins couchés et d’un perroquet vert à bec rouge posé sur la bordure inférieure, en bas armes entourées d’une couronne de lauriers bordée de filets d’or, soutenue par deux «putti», titre en capitales bleues et or alternant sur 4 lignes. Initiales d’or à «bianchi girari » descendant en partie dans la marge. Gloses marginales et interlinéaires, parfois en rouge, abondantes jusqu'au f. 107v°.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 2: //Nec polus

    ~ f. Iv° (add. du XVe s.): ‹Digestum nouum› (extrait).

    texte: «Libro XLVIIII. Qui cum uno testiculi [sic] natus est quiue animisit [sic] iure militauit [sic] secundum diui Traiani rescriptum nam et Duces Sylla et Cocta memorantur eo habitu fuisse nature » (XLIX, 16, 4).

    f. 1-135: Lvcanvs, De bello ciuili.

    titre: «M. ANNAEI LVCANI BEL‹LVM› PLVS QVAM CIVILE DIVO CAES‹ARI› NERONI AVG‹VSTO› GERM‹ANICO› ».

    (gloses) inc. en marge: «Emathia Tessalia ab Emathio rege et Hemonia ab Hemone et Thessalia a Thessalo .F. Hemonis et Nesonia a Nesone .F. Thessali et Tyrrhea... ».

    (liv. II) inc. f. 12v°: «Postquam Iupiter chaos in Quattuor elementa redegit statuit omnia que uentura erant... ».

    f. 135v°: Pomponivs Laetvs, Epitaphium Lucani.

    titre: «Epitaphium Lucani M. Anei [sic] per Pomponium »

    inc.: «Betis habet natale solum est Annea propago... ».

    expl.: «... Asserctore sacros maculauit sanguine uultus» (11 v. - éd. dans la Vita Lucani du même auteur, Lucanvs, Pharsalia, édition princeps, Rome, 1469 et K. F. Weber, op. cit. infra, p. 19-22).

    f. 135v°-137: Pomponivs Laetvs, Vita Lucani

    pas de titre.

    inc.: «M. Anneus Seneca e Corduba ciuitate Betice Romam uenit statimque eques factus... ».

    expl.: «... Adiecit et querelas mori scilicet nullis supplicii causis. Haec habui Mi Fabi que de Lucani ac patris nece ad te scriberem. Copiosius scribent multi sed diligentius pro tuo studio nulli quare mihi satis est si tibi profuero. Vale » (éd. cit. Rome, 1469, et ibid. p. 19-22).

    ~ f. 137v°-139: ‹De bellis ciuilibus Romanis›

    titre: «BELLA INTESTINA ».

    inc.: «Initium intestini belli Romulus urbis et imperii parens fecit cum fraterno sanguine... ».

    expl.: «... Pompeius et senatus urbe egrediuntur. Hoc belli ciuilis initium, haec fax, hoc libertatis excidium ».

Participants

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écriture humanistique cursive anguleuse. Le manuscrit a été copié par Pomponio Leto (1425-1498), de même que le commentaire marginal dont il est l’auteur; la décoration est l’œuvre de Gioacchino de Gigantibus et les titres sont de la main de Bartolomeo San Vito (cf. J. Ruysschaert, op. cit. infra, 1968).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Fabio Mazzatosta, disciple de Pomponio Leto, pour lequel le manuscrit a été copié: ses armes grattées, mais encore discernables, sont peintes au bas du f. 1 (cf. supra Vat. lat. 3264), et son prénom est cité à la fin de la Vita Lucani, f. 137 Fulvio Orsini († 1600).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 2ème partie. Fonds Vatican latin, 2901-14740, éds A.-V. Gilles-Raynal, F. Dolbeau, J. Fohlen, Y.-F. Riou, J.-Y. Tilliette, avec la coll. de M. Buonocore, P. Scarcia Piacentini et P.-J. Riamond, Paris, 2010, p. 211 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2010_cat_21_32)

Bibliography

    • K. F. Weber, Vitarum M. Annaei Lucanie collectarum particula III (Indices lectionum Marburgensium, Marburg, 1859, p. 18 n. 179)
    • P. de Nolhac, La bibliothèque..., Paris, 1887, p. 200
    • V. Ussani, Le annotazioni di Pomponio Leto a Lucano (Rendiconti della R. Accad. dei Lincei, cl. di sc. morali, stor. e filol., Ser. V, 13, 1904, p. 366-385)
    • V. Zabughin, Giulio Pomponio Leto, saggio critico, 1, Rome, 1909, p. 218 sqq. et 2, Grottaferrata, 1910, p. 18-25, 266-267
    • C. Hosius, M. Annaei Lucani Belli civilis libri decem, 3ème éd., Leipzig, Teubner, 1913, p. LII n. 1, brève mention
    • F. Ehrle et P. Liebaert, Specimina codicum latinorum Vaticanorum, nouv. éd., Berlin-Leipzig, 1927, p. XXXIV-XXXV et pl. 50 [= f. 1]
    • F. Bartoloni, Esempi di scrittura latina dal I sec. a. Cr. al sec. XV, Rome, 1934, pl. 40 [= f. 126v°]
    • E. M. Sanford, The manuscripts of Lucan: accessus and marginalia (Speculum, 9, 1934, p. 288 n. 1, brève mention)
    • G. Muzzioli, Due nuovi codici autografi di Pomponio Leto (Contributo allo studio della scrittura umanistica) (Ital. med. e uman., 2, 1959, p. 338, 339, 347 et 348)
    • P. O. Kristeller, Iter italicum, 2, Londres-Leyde, 1967, p. 318, brève mention
    • J. Ruysschaert, Miniaturistes «romains » sous Pie II..., Sienne, 1968, p. 275
    • Id., Miniaturistes romains à Naples..., Vérone, 1969, p. 264 n. 1, brève mention
    • Survie des classiques latins..., 1973, p. 70 n° 137, brève description
    • R. Badali, I codici romani di Lucano, III (Boll. del comit. per la prep. d. ediz. naz. d. class. gr. e lat., N. S. 23, 1975, p. 52-54 et 81-82, liste de variantes)
    • S. Maddalo, I manoscritti Mazzatosta (Cultura umanistica a Viterbo - Atti della giornata di studio per il V centenario della stampa a Viterbo 12 novembre 1988, Viterbe, 1991, p. 56, 58-59, pl. 5 [= f. 1])
    • D. Gionta, Il Claudiano di Pomponio Leto (Filologia umanistica per Gianvito Resta, Padoue 1997, p. 994-995, simple mention)
    • Réf.: BMBV (1986) 23283-23287, (1991) 12563-12565, (1994) 11016-11019, (1998) p. 495 (2), (2005) p. 646 (5).

Life cycle of this book

Data source