Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 7413

  • Attested title :
    • 1.° Messahallach tractatus de compositione et usu astrolabii. — 2.° Theorica planetarum : authore Gerardo Carmonensi. — 3.° Aben-Esrae tractatus de planetarum conjunctionibus, et de revolutionibus annorum mundi : interprete Magistro Henrico Bate. — 4.° Guillelmi Anglici judicium de urina non visa. — 5.° Theorica planetarum : authore Gerardo Carmonensi. — 6.° J. de Londoniis tractatus de astrologia judiciaria, ad R. de Guedingue. — 7.° Anonymi tractatus de nativitatibus. — 8.° Tabula stellarum fixarum an. 1246. Parisiis verificata. — 9.° Roberti Grosthead, Episcopi Lincolniensis, tractatus de sphaera. — 10.° Anonymus de aëris dispositione. — 11.° Tractatus de compositione almanach. — 12.° Alfragani liber de aggregationibus scientiae stellarum, et principiis coelestium motuum. — 13.° Albohaly Alfahat liber de nativitatibus. — 14.° Anonymi epistola de causis et signis ignorantiae modernorum. — 15.° Anonymi epistola de ratione mixti. — 16.° Ptolemaei planisphaerium. — 17.° Omar de revolutionibus nativitatum libri tres. — 18.° Haly, filii Ahamet, liber de electionibus horarum. — 18.° Epistola Messahallach in rebus eclipsis solis et lunae, in conjunctionibus planetarum ac revolutionibus annorum.
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Paris, BnF, lat. 7413
    • BnF lat. 7413
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 7413
    • Paris. BnF, Latin 7413
  • Held at : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :
  • Support Material : Parchemin.

Codicological aspects

  • Parchemin, deux volumes ([ I] 59 + [II] 75 f.) qui n’en formaient qu’un seul avant son démembrement par Barrois, 215-220 × 150-155 mm, plusieurs mains contemporaines, une ou deux colonnes, titres et initiales en rouge, quelques initiales ornées. Astronomie et astrologie : Ps.-Messahallah, De compositione astrolabii ([I] 1r-18v) ; Gérard de Crémone (?), Theorica planetarum ([I] 18v-25v) ; table astronomique (?) ajoutée ([I] 59v) ; Epistola de ratione mixti ([II] 11ra-13ra) ; Jordanus de Nemore, De plana spera ([II] 13ra-17vb) et figures astronomiques ([II] 18r-18v) ; notes astronomiques ([II] 19r, main plus récente) ; Jean de Londres, table d’étoiles fixes ([II] 36r) ; table d’étoiles pour 1233 ([II] 36v) ; Robert Grosseteste, De sphera ([II] 37ra-44ra) ; morceau astronomique ([II] 44ra-44rb) ; sur la composition d’un almanach ([II] 48rb-50ra) ; Alfraganus, De scientia astrorum ([II] 50ra-75va) ; fragment d’un texte barré en rouge : «Scito quod nomen Grecum cuius interpretatio est acceptio… » , 75vb). L’ordre primitif des textes peut être reconstitué d’après le catalogue de 1744 (CCMB), dont les numéros sont donnés ici entre parenthèses : (1-2) [I] 1r-25v ; (3-5) textes perdus : Abraham Avenezra, De mundo vel seculo (ici intitulé Tractatus de planetarum coniunctionibus et de revolutionibus annorum mundi) ; Guillaume l’Anglais, De urina non visa ; et une seconde copie de Gérard de Crémone (?), Theorica planetarum ; (6-12) [II] 19va-75va ; (13-16) [II] 1ra-19r ; (17-19) [I] 26r-59r

    (Source : Persée - DER-IRHT, LXXXIV)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • [I] 26r-44v «Incipit primus liber Omar de revolutionibus nativitatum. Dixit Omar Benalphargani Tiberiadis : Scito quod diffinitiones nativitatum… (42v) ipsum erit ascendens. Item alie sententie de parte Tholomei et Dorochei et ceterorum omnium. Sententia Ptholomei est quod aspicitur patribus — et divisor Iupiter. Perfectus est liber Omar Benfargari Tiberiadis et perfecta est translatio nona die Martii sexta feria existente cum laude Dei et eius adiutorio. Amen » . = Aomar, De nativitatibus [TK, 1409 ; Burnett 2011, 297]

    [I] 45ra-57rb «Liber Hali filii Ahamet Ebram in electionibus horarum. Rogasti me karissime ut tibi librum de horis eligendis — testaret non feci mentionem. Perfectus est liber electionum horarum laudabilium Hali filii Ahamet Hembrani (?) translatus de Arabico in Latinum in civitate Barchinona ab… (?) Iudeo existente interprete… (?) Salvacorda, perfecta est eius translatio die Lune et… (?) kalendas Octobris et quarta (?) die mensis lunaris qui dicitur Ducheida… (?) ascendente Aquario, anno domini 1131, anno Alexandri Deo gratias » (l’explicit, en rouge, est en partie effacé). = Haly Embrani, De electionibus horarum [AAAS, 139 ; TK, 1363 ; Dell’Anna, 73 et 141 ; Weill-Parot 2002, 146 n. 179]

    [I] 57rb-59ra «Incipit epistola Messehala. (57va) Incipit epistola Messehala in rebus eclipsis Solis et Lune et coniunctionis planetarum ac revolutionibus annorum breviter elucidata. Et sunt 12 capitula — et est ex secretis scientie. Finit iste liber. Amen » . = Messahallah, Epistola de rebus eclipsium

    [II] 1ra-9va «In Dei nomine incipit liber de nativitatibus Albohaly Alfahat. Dixit Albohaly Alfahat : Iste est liber scientie iudiciorum stellarum in quo exposui omnes significationes super nativitates — erit hyleg et ipse aspiciens erit alcocoden Deo annuente. Perfectus est liber nativitatum anno ab incarnatione domini 1100 (!), mense Iulii cum laude Dei et eius adiutorio. Explicit » . = Albohali, De nativitatibus (trad. Jean de Tolède ?) (incomplet, les c. 6-34 manquent). [AAAS, 50 ; TK, 785]

    [II] 9va-9vb «Cum planete habent in signis terminos per tabulam memorie descriptos — prout sibi successerunt in terminis »

    [II] 9vb-11ra «Incipit epistola cuiusdam de signis et causis modernorum. Ignorantie nostre signa sunt et laus. Unum signum est opinionum diversitas — et auctoritate nostra in his que dubito certificari. Explicit » [TK, 659]

    [II] 19va-21ra (et 36r) «Amantissimo magistro suo R. de Guedingue, J. de Londoniis, salutem et sincere dilectionis affectum. Questionibus prout michi occurrit, duxi breviter respondendum. Noveritis quod omnes iudices astrorum quos ego vidi et audivi — et in Anglia minus acuitur tempus in Leone quam in calidis regionibus cum Sol fuerit in Ariete. Explicit » (l’auteur mentionne une table d’étoiles mise à jour par lui-même à Paris en 1246 (cf. f. 19vb et 20vb) ; cette table figure au f. 36r). = Jean de Londres, De motu octave spere [éd. Fontès, 148-154 ; HMES, II, 95 ; TK, 89 ; P. Kunitzsch, «John of London and His Unknown Arabic Source » , Journal for the History of Astronomy 17, 1986 (réimpr. in Id., The Arabs and the Stars, Northampton, 1989, art. XXI), p. 51-57, p. 51 et n. 9 ; Boudet 1997-1999, I, 410 n. 57]

    [II] 21ra-24ra «Capitulum primum est de ratione circuli et stellarum et qualiter operantur in hoc seculo. Capitulum secundum est de diversitate… (table). Dixit Messehallah quod dominus altissimus fecit terram ad similitudinem spere — gradus vel unus gradibus aspectus fit, tamen imperfectus, si plus imperfectus. Explicit » . = Messahallah, Epistola de rebus eclipsium

    [II] 24ra-28va «Dixit Ypocras : Medicorum optimus cuiusmodi medicus est — apexerit eam vivet, sin autem morietur. Explicit » . = Astronomia Ypocratis (trad. anonyme) [Thorndike 1960, 112 ; Kibre, 97]

    [II] 28va-30rb «Saturnus in Ariete (corr. ex sub aere) sub radiis facit pluvias — et bonam complexionem ostendit. Explicit » . = Alkindi (?), Saturnus in Ariete sub radiis… [TK, 1383 ; Jenks, 112 ; éd. Bos/ Burnett, 460-466]

    [II] 30rb-30vb Ps.-Ptolémée, Dixerunt Ptholomeus et Hermes quod locus Lune… [TK, 456]

    [II] 30vb-31va «Vicia Lune esse malum suum quibus detrimenta facit — horum planetarum et harum domorum accidunt (?) vicia principiorum iudiciorum » . = Zael, Introductorium, 18-22

    [II] 31va-33vb «Scito quod significatrix Luna cuius circulus est — scito hoc totum quia gravis erit illi » . = Zael, Quinquaginta precepta

    [II] 33vb-35va «Principium considerationis sue est ascendens — a Domino rei desperavit ab ea. Similiter in universis rebus » . = Zael, De interrogationibus, 1-7 [TK, 312]

    [II] 44rb-48rb «Ad pronosticandum diversam aeris dispositionem futuram propter — fuerat deputati sunt. Explicit tractatus optimus ad pronosticandum diversam aeris dispositionem futuram ex stellis » . = Robert Grosseteste, De impressionibus aeris [Jenks, 7].

Text in this manuscript

Data Source: Manuscripta medica

Guillaume l'Anglais : De urina non visa [Latin].

  • Related work : De urina non visa
  • Auteur du texte : Guillaume l'Anglais
  • Incipit : Texte disparu, cf. L. Moulinier-Brogi, Guillaume l'Anglais : édition commentée et traduction du De urina non visa, Genève : Droz, 2011, pp. 244-245.

Participant

Former owners

Formerly part of

Origin

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • Tellerianus

Data Source: Persée - DER-IRHT, LXXXIV

  • ce ms. semble avoir été utilisé par Simon de Boesmare, car les f. 21ra-35va du second volume contiennent la même séquence inhabituelle de textes et d’extraits, avec les mêmes incipits et explicits, que les f. 130r-147r du BnF, lat. 7443 (voir) ; Le Tellier ; Barrois

Notes

Data Source: Biblissima

  • D. Juste, Catalogus Codicum Astrologorum Latinorum. II. Les manuscrits astrologiques latins conservés à la Bibliothèque nationale de France à Paris (Documents, études et répertoires de l'Institut de Recherche et d'Histoire des Textes, 84), Paris, 2015, p. 143-145 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2015_cat_84_1)

Bibliography

    • CCMB IV, p. 353-354
    • Delisle 1888, p. 221-225
    • Moulinier-Brogi 2011, p. 244-245

Life cycle of this book

Data sources