An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q382926
Data Source: BnF Archives et manuscrits
F. 1-32v Speculum aureum animae peccatricis. « Opusculum quod Speculum aureum anime peccatricis inscribitur incipit feliciter. Vanitas vanitatum... (Eccl. I, 2). Quoniam ut ait egregius doctor s. Gregorius... — ... inferni » (1-1v) ; — « Capitulum primum de vilitate et miseria hominis. Verba Jheremie prophete : Quare de vulva matris egressus sum... (Jer. XX, 18)... — ... quod a nobis avertat Jhesus Christus... Amen. Speculum aureum anime peccatricis a quodam cartusiense editum finit feliciter. Scriptumque per me Petrum Segain, canonicum ecclesie Sancti Quintini [Saint-Quentin, Aisne] » (1v-32v) (éd. Hain, nos 14899-14910 ; sous la vedette Dionysius de Leeuwis Carthusianus : Pellechet, nos 4307-4325). Ce traité semble devoir être attribué à JACOBUS JUNTERBURGIUS, O. Cart. (dit aussi : Jacobus de Clusa, Jacobus de Paradiso, etc.) ; cf. Dillingen, Bibl. roy., ms. XV, 29, f. 351v-368v ; Munich, clm. 18378, f. 3-24 ; L. Meier, Die Werke des Erfurter Kartäusers Jakob von Jüterbog, Münster, 1955, 65-66. Il a été attribué également à JACOBUS DE GRUYTROEDE, O. Cart. ; cf. Gesamtkatalog der Wiegendrucke, VII, 450 ; M.W. Bloomfield, dans Traditio, XI (1955), 376-377, nos 1070 et 1079.
F. 34-47 [S. AMBROSIUS AUTPERTUS,] De Conflictu viciorum et virtutum. « Incipit liber b. Augustini de Conflictu viciorum et machina virtutum » (34) ; au f. 47, explicit : « ... desideria conculcemus. Amen. Explicit liber De Conflictu viciorum et machina virtutum b. Augustini » (P.L., XL, 1091-1103, avec var.) ; cf. J. Winandy, dans Rev. bénéd., LX (1950), 98-100 ; M.W. Bloomfield, art. cit., 271 n° 73.
F. 49-73 [PSEUDO-HUGO DE SANCTO CARO,] Tractatus de sacramento altaris et valore missarum. « Libellus de venerabili sacramento et valore missarum. Devotus quidam presbiter conquestus michi fuit quod circa venerabile sacramentum eukaristie... — ... et dat vitam mundo qui cum Patre... Amen. Et hic est finis hujus opusculi » ; au f. 49, d'une autre main : « Domini Hugonis primi cardinalis Ordinis Praedicatorum » ; cf. Glorieux, Maîtres en théol., I, 50 bd.
F. 74-88 HUGO DE SANCTO CARO, Speculum Ecclesiae. « Domini Hugonis primi cardinalis Ordinis Predicatorum tractatus amantissimus qui Speculum Ecclesie nuncupatur incipit feliciter. De numero, ordine... Dicit Apostolus ad Eph. VI : Induite vos armatura Dei... (Eph. VI, 11). Hec armatura est vestis sacerdotalis... — ... hominem in bonis operibus. Explicit... » (plusieurs éd. incunables, parmi lesquelles Lyon, M. Huss, 1499, f. a2-b6v) ; cf. Glorieux, op. cit., I, 48 aw.
F. 88-89v « Incipit Speculum sacerdotum volentium celebrare missam. Et primo ante missam tria sunt habenda... — ... a creatura recepto » (88-89) ; — « O sacerdos, corpus tuum cotidie efficitur sepulchrum Christi... — ... plenus Deo » (89) ; — 2 vers : « Cum Domino psalles psallendo tu tria serves||... — ... sensum » (Walther, Proverbia, n° 4128) ; cf. Id., Initia carminum, n° 3596 (89-89v) ; — 2 vers : « Constat in altari carnem de pane creari||... — ... reus est » (Walther, Proverbia, n° 3219) ; cf. Id., Initia carminum, n° 3214 (89v) ; — 2 vers : « Tam sanctum pignus nemo sumat nisi dignus||... — ... igne » (Walther, Proverbia, n° 31023) (89v) ; — 3 vers : « Articulis [sic] fidei sunt incarnatio Christi||... — ... Palma resurgentis ascentio judiciumque » ; cf. Walther, Initia carminum, n° 1546 (89v) ; — 6 vers : « Domini Petri Helenencis episcopi breve sed jocundissimum in Ecclesie speculum epigramma. Quisquis ad altaris pergis solemnia sacra||... — ... Istic comperies hoc igitur repetas » ; cf. ibid., n° 16134 (89v). Ces textes ont souvent été édités à la suite du Speculum Ecclesiae de Hugues de Saint-Cher, sous le titre de Speculum sacerdotum (éd. cit., f. b6v-b7v) ; cf. Glorieux, op. cit., I, 50 be.
F. 90-92 Fragments, vers et citations concernant le sacerdoce. « Sacerdos antequam celebret et altare accedat... — ... Corporis Christi divinam suavitatem » (90) ; — « Nota dictum Ambrosii. Si justi fuerimus... — ... bellum » (90v) ; — 2 vers : « Flecte genu, tunde pectus, nuda caput, orans||... — ... loquatur » (Hauréau, Notices, I, 374) (90v) ; — « Augustinus de dignitate sacerdotum. O veneranda sacerdotum dignitas... — ... sanguine peccati » ; cf. Walther, op. cit., n° 13034 (90v-91) ; — 2 vers : « Sit tibi potus aqua, cibus aridus, aspera vestis||... — ... cubile » (Walther, Proverbia, n° 29869) ; cf. Walther, Initia carminum, n° 18341 (91) ; — extraits attribués à s. Bernard, s. Augustin, s. Grégoire (91v) ; — 2 vers : « Presbiter in mensa Christi quid agas bene pensa||... — ... paratur » (Walther, Proverbia, n° 22340) ; cf. Walther, Initia carminum, n° 14527 (92) ; — 2 vers : « Tangere qui gaudes meretricem, qualiter audes||... — ... salutis » (Walther, Proverbia, n° 31040) ; cf. Walther, Initia carminum, n° 19013 (92) ; — « Aliud de sacerdotibus. Sacerdotes dilectissimi, considerate inenarrabilem excellentiam... — ... Deo dante. Amen » (92).
F. 92v-94v De instructione sacerdotis ad se praeparandum ad celebrandam missam. « Dicta fratris Boneventure, generalis ministri Ordinis Minorum, de preparatione ad missam. Ad missam celebrandam sex conditiones sunt... — ... sic opere compleat » (éd. à tort parmi les oeuvres de s. Bonaventure, éd. vaticane, Rome, VII, 1596, 75-76) ; peut-être de Jacques de Milan, cf. Glorieux, op. cit., II, 48 cw ; S. Bonaventurae... Opera, Quaracchi, VIII, 1898, CXII.
F. 97-123v ALBERTUS TROTTUS DE FERRARIIS, Tractatus de horis canonicis. « ... Incipit tabula composita a domino Alberto de Ferrariis juris utriusque doctore de Placencia super infrascripto opusculo de horis canonicis... » (97-100v) ; — « Incipit prohemium. Materiam horarum quas canonicas appellamus, sub brevi stilo... tractandam assumpsi ego Albertus de Ferrariis de Placentia... — ... patebit » (101) ; — « Et primo dum congregato concilio in civitate Agathensi... — ... ad quod quidem gaudium ille nos perducat... Amen » (101-123v) (Tract. univ. juris, XV, 2e partie, f. 559v-564v) ; autres éd. cf. Hain nos 591-602 ; Pellechet nos 399-409.
F. 74-88. Cf. add. du ms. Latin 2915, f. 1-13.
F. 92v-94v. Cf. B. Distelbrink, Bonaventurae scripta, Roma, 1975, 146-147, n° 146.
Provient de la bibliothèque de Jacques Mentel dont on voit l'ex-libris au f. 1 : « Ex mss. bibliothecae Jo. Jacobi Mentelii » ; cf. Omont, Anciens inventaires, IV, 362.
Ad missam celebrandam sex conditiones sunt utiles...
f. 92v
Apostolica vox clamat per orbem atque in procinctu fidei...
f. 34
Articuli fidei sunt incarnatio Christi//...
f. 89v
Constat in altari carnem de pane creari // Iste cibus Deus est, qui negat...
Cum Domino psalles psallendo tu tria serves //...
f. 89
Devotus quidam presbyter conquestus mihi fuit quod circa venerabile sacramentum...
f. 49
Dicit Apostolus ad Ephes. VI (11) : Induite vos armatura Dei...
Haec armatura est vestis sacerdotalis...
f. 56v
Et primo ante missam tria sunt habenda scilicet intentionis discussio...
f. 88
Et primo dum congregato concilio in civitate Agathensi quaesitum fuisset ab illis patribus...
f. 101
Finita missa dicendum est de horis...
f. 87v
Flecte genu, tunde pectus, nuda caput, orans //...
f. 90v
[...] Haec armatura est vestis sacerdotalis...
Materiam horarum quas canonicas appellamus, sub brevi stilo...
O sacerdos, corpus tuum quotidie efficitur sepulcrum Christi...
O veneranda sacerdotum dignitas, in quorum manibus Dei Filius...
f. 80
Presbyter in mensa Christi quid agas bene pensa //...
f. 92
Quisquis ad altaris pergis sollemnia sacra //...
[...] Quoniam, ut ait egregius doctor sanctus Gregorius, non est Deo acceptabilius...
f. 1
Sacerdos antequam celebret et altare accedat...
f. 90
Sacerdotes dilectissimi, considerate inenarrabilem excellentiam vestrae dignitati qua Deus...
Si justi fuerimus, debemus Deo honorem, sanctis imitationem...
Sit tibi potus aqua, cibus aridus, aspera vestis //...
f. 221
Tam sacrum pignus nullus sumat nisi dignus //...
Tangere qui gaudes meretricem qualiter audes //...
f. 171v
Vanitas vanitatum et omnia vanitas... (Eccl. I, 2).
Quoniam ut ait egregius doctor s. Gregorius...
Verba Jeremiae prophetae (XX, 18) : Quare de vulva matris egressus sum... Si talia loquitur de se ipso...
f. 1v
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF