Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3183

  • Attested titles :
    • Gualterus Burlaeus
    • Guillelmus de Sancto-Amore
    • Guillelmus Excestrensis
    • Johannes Peckham
    • S. Bonaventura
    • S. Thomas de Aquino
    • Thomas Docking
    • Ughtredus Bolton
  • Other Form of the Shelfmark :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3183
    • Paris. BnF, Latin 3183
  • Held at : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Languages : Latin
  • Author : Guillaume de Saint-Amour (1202-1272) | Thomas d'Aquin (saint, 1225?-1274) | Bonaventure (saint, 1221?-1274) | Thomas Docking (12..?-127.?) | Gualterus Burlaeus (1275-1337) | Jean Pecham (1220?-1292)
  • Date of Origin :
  • Support Material : Parchemin.
  • Composition :
    • 183 ff. à 2 colonnes et à l. l. (169v-175v, 177v-183).
  • Format :
    • 310 × 220 mm.
  • Codicological details :
    • Contre-plat sup. XIVe s. Ecriture cursive anglaise ; initiales réservées. — Contre-plat inf. XIIe s. (fin). Ecriture et décoration anglaises. Initiales rouges et bleues ; rubriquesAu f. de garde I, notes du XIVe s. (2e moitié) : « Johannes Prescot dedit liber et concessit Matheo rectori et Johanni pa... [?] XVI s. VIIJ d. » ; « liberata eidem Johanni » ; « Johannes Prescot recepit de pecunia quam nobis tradidit in primis VIII d. ». — Au f. de garde II, titre de la fin du XVIe s. : « In defensionem ecclesiastice jerarchie ». — Provient de la bibliothèque de Lord Burleigh, vendue en en 1687, où il portait la cote : ms. Latin 37 ; cf. Bibliotheca illustris (Library of... Lord Burleigh, sold by Bentley and Walford, London, nov. 21, 1687). — Colbert 3118 ; Regius 39113.3)Écriture anglaise. Initiales rouges et bleues à filigranes et à antennes ; rubriques ; pieds-de-mouches. — Cahiers signés de a à h (jusqu'au f. 94), puis non signés. Réclames à chaque cahier.183 ff. à 2 colonnes et à l. l. (169v-175v, 177v-183).310 × 220 mm.
  • Binding :
    • Reliure ancienne veau estampé, traces de lacets. Au dos, traces d'étiquette gravée.

Contents

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-19 GUILLELMUS DE SANCTO-AMORE : « Willelmus de Sancto Amore, Collectio catholice et canonice scripture ad defensionem ecclesiastice jerarchie et ad instructionem et preparacionem simplicium fidelium Christi contra pericula imminentia Ecclesie... » Prol. : « Sapienciam antiquorum omnium exquiret sapiens in prophetis... — ... et ita forte reprehendes minus » (1-4v) ; Dist. 1a : « Prima ergo distinctio est hujus tractatus ad sciendum qui sint pseudo-predicatores... » (4v-25) ; dist. 2a (25-46) ; dist. 3a (46-52v) ; dist. 4a (52v-87) ; dist. 5a (87-90) ; « Capitula quinquaginta signorum », se rapportant à la division de la dist. 4 (90-91) (Opera omnia, Constantiae, 1632, 111-490) ; cf. Glorieux, Maîtres en théol., I, 346.

    F. 91-142 [S. THOMAS DE AQUINO, Contra impugnantes Dei cultum et religionem] « Ecce inimici tui sonuerunt... Omnipotens Deus, amator hominum, suo amore... — ... hec dicta sufficiant. Deo adjuvante, cui sit honor... » (Opuscula, éd. Mandonnet, IV, 1-195) ; cf. Glorieux, Maîtres en théol. I, 87-88, et dans Mél. Mandonnet, I, 51-81.

    F. 142-147 « Inter cetera que regina Saba apud Salomonem mirabatur... — ... ne nudus ambulet, ipso prestante etc. Amen » « Explicit tractatus qui est de approbacione ordinis Fratrum Predicatorum ». (Käppeli, dans Archivum Fratrum Praed., VI (1936), 139-160).

    F. 147v-152 S. BONAVENTURA, Questio de labore manuum « Utrum pauperes validi et maxime regulares ad opera manualia... — ... qui se perfectioni ewangelice astrinxerunt. Amen » (Opera Omnia, éd. Quaracchi, V, De perfectione evangelica, art. III, 156 165, avec var.) ; au f. 149, lacune ; au f. 152 : « Explicit questio Bonaventure de labore manuum » ;

    F. 152-155v « Questio de paupertate. Et queruntur duo : primo queritur de paupertate quantum ad renunciacionem... — ... inclinet ad bonum privatum. Explicit prima questio Bonaventure de mendicitate » (ibid., art. II, 124-134) ; cf. Glorieux, Maîtres en théol., II, 38-39.

    F. 156-160v GUILLELMUS EXCESTRIENSIS, Determinatio : « Sepe expugnaverunt me a juventute mea. Beatus Gregorius, 10 Moralium, super illo... — ... apostolorum et discipulorum Christi non gerunt. Explicit determinacio magistri Willelmi Excestr. » ; cf. Pelster, dans Archivum Fratrum Praed., III (1933) 57-59.

    F. 160v-168v UGHTREDUS [BOLTON] DUNELMENSIS : « Questio domini Uthredi monachi Dunelmensis. Utrum paupertas mendicitatis, que est ultima in divisione facta in predicacionibus, ponat offendiculum verbo Dei... — ... distinctione 9, capitulo : Nuncquam. Amen. Explicit aliquid de dictis Domini Utredi monachi Dunelmensis » ;

    F. 169 « Argumenta Uthredi monachi de mendicitate. Si dare est meritorium... — ... vermis, leo, agnus, ovis » ; cf. Pelster, ibid., 59.

    F. 169v-173v THOMAS DOCKING, Quaestiones ex commentariis super epistolam Pauli ad Corinthios et super Lucam. « Dockyng ad Corinthios. Non misit me baptizare... Queritur utrum excellencius sit predicare an baptizare... » (169v-170) ; « Queritur an sit possibile meritum predestinatorum augeri vel mini [sic]... » (169v) ; « Questio Dockyng super Lucam. Utrum tot homines salvarentur, si omnes angeli stetissent, sicut modo salvabuntur... » (170-170v) ; « Utrum melius et perfectius sit residere in una parochia vacando ecclesiasticis occupacionibus quam circuire mundum totaliter intendendo predicacioni et confessionibus audiendis... » (170v-171v) ; « Dockyng super Lucam. Dubitatur super hoc quod Dominus dicit cibum esse mercedem predicatoris... » (171v-173) ; « Utrum caritas major sit in patria quam in via... » (173) ; « Nemo mittens manum suam ad aratrum et respiciens retro aptus est regno celorum. Uno modo exponitur de aratro laboris vite active... » (173-173v) ; cf. Pelster, ibid., 59-60 ; Little, Grey Friars in Oxford, 152, et dans Archivum Franciscanum historicum, XIX (1926), 46-50.

    F. 173v-175 GUALTERUS BURLAEUS : « Questio magistri Walteri Burley. Utrum sola lex naturalis suffici[a]t homini ad vitandum extremam miscriam... »

    F. 175-175v, 177v JOHANNES PECKHAM : « Pecham. Utrum theologia sit pre ceteris scienciis necessaria prelatis ecclesie... » ; cf. Glorieux, Maîtres en théol., II, 89.

    F. 176-177 [JOHANNES PECKHAM ?] « Vita erat lux hominum. Ut moraliter tangatur aliquid... Super quo movetur pro dubio an liceat religioso suum persequi detractorem... — ... cum superioribus » ; cf. Pelster, op. cit., 60.

    F. 178-182v THOMAS DOCKING : « Dokkyng in fine postille super Job. Queritur utrum status prosperitatis beati Job cum virtutibus fuerit alcior coram Deo et majoris meriti quam status paupertatis et flagellacionis sue cum eisdem virtutibus... » (178-178v) ; « Queritur utrum perfectioris paupertatis sit illa religio que nichil habet in proprio necque in communi, quam illa que habet aliquid in communi... » (178v-181v) ; « Utrum melius et perfectius sit vivere de labore manuum sicut fecit Paulus, an vivere de ewangelio, sicut fecerunt alii... — ... validiorem in ipsa et validissimum post ipsam. Amen. Dokkyng in fine postille super Job habet istas questiones. Amen » (181v-182v).

    F. 183 JOHANNES PECKHAM : « Questio Pecham Utrum theologia ex duobus componi debuit [sic] testamentis... — ... merito utraque pagina dicitur testamentum. » ; cf. Glorieux, Maîtres en théol., II, 89.

    Sur le contre-plat supérieur est collé un feuillet double mutilé portant un fragment intitulé : « de prebendis » (d'après le titre courant) et un fragment de théologie morale sur Job.

    Sur le contre-plat inférieur, un feuillet contenant la fin du v. 13 du Ps. XXXV, les v. 1-7 et le début du v. 8 du Ps. XXXVI, avec glose marginale et interlinéaires (Glossa ordinaria, éd. Douai, III, 693-698).

    Voir t. IV, 491.

    F. 173v-175. GUALTERUS BURLAEUS (éd. d'après ce ms. par S. H. Thomson, dans Mediaevalia et humanistica, VI (1950), 87-88).

    f. 33, 175 ; cf. V. Doucet, dans Antonianum VIII (1933), 429 ; f. 90-91, 171v-172 ; 175-177v ; cf. J. Leclercq, dans Arch. hist. doctr. litt. M. A. XV (1946), 123, 124, 139-141 (éd. des ff. 175-177v).

Participants

Provenance

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • A fait partie de la bibliothèque de William Cecil, lord Burleigh, où il portait la cote « lat. 37 » ; il fut vendu à Londres en nov. 1687 à un certain M. Frasier, sans doute pour le compte de la bibliothèque de Colbert ; cf. notice du ms. Latin 3381.

Subjects and themes

Data Source: BnF Archives et manuscrits

  • [...] An liceat religioso suum persequi detractorem...

    f. 176

    An sit possibile meritum praedestinatorum augeri et minui...

    f. 169v

    [...] Beatus Gregorius, decimo Moralium, super illo versu Job : Habet argentum...

    f. 156

    Dubitatur super hoc quod Dominus dicit cibum esse mercedem praedicatoris...

    f. 171v

    Incipit du lemme biblique

    Ecce inimici tui sonuerunt... (Ps. LXXXII, 3)

    Incipit

    Omnipotens Deus amator hominum, suo amore...

    f. 91

    Incipit du lemme biblique

    Nemo mittens manum suam ad aratrum... (Lc. IX, 62)

    Incipit

    Uno modo exponitur de aratro laboris vitae activae...

    f. 173

    Incipit du lemme biblique

    Non misit me baptizare... (I Cor. I, 17)

    Incipit

    Quaeritur utrum excellentius sit praedicare an baptizare...

    f. 169v

    Prima ergo distinctio est hujus tractatus ad sciendum qui sint pseudopraedicatores...

    f. 4v

    Quaestio de paupertate, et quaeruntur duo : primo quaeritur de paupertate quantum ad renuntiationem...

    f. 152

    Incipit du lemme biblique

    Saepe expugnaverunt me... (Ps. CXXVIII, 1).

    Incipit

    Beatus Gregorius decimo Moralium, super illo...

    f. 156

    Incipit du lemme biblique

    Sapientiam antiquorum omnium exquiret sapiens... (Eccli. XXXIX, 1)

    Incipit

    Secundum sapientiam antiquorum, Glossa : scilicet prophetarum...

    f. 1

    [...] Secundum sapientiam antiquorum, Glossa : scilicet prophetarum...

    f. 1

    Si dare est meritorium, ergo accipere est bonum et meritorium...

    f. 169

    Super quo movetur pro dubio an liceat religioso suum persequi detractorem...

    f. 176

    [...] Ut moraliter tangatur aliquid in hoc textu est advertendum...

    f. 176

    Utrum caritas major sit in patria quam in via...

    f. 173

    Utrum excellentius sit praedicare an baptizare...

    f. 169v

    Utrum melius et perfectius sit residere in una parochia vacando ecclesiasticis occupationibus quam circuire mundum totaliter intendendo praedicationi et confessionibus audiendis...

    f. 170v

    Utrum melius et perfectius sit vivere de labore manuum sicut fecit Paulus, an vivere de Evangelio, sicut fecerunt alii...

    f. 181v

    Utrum pauperes validi et maxime regulares ad opera manualia universaliter sunt adstricti...

    f. 147v

    Utrum paupertas mendicitatis, quae est ultima in divisione facta in praedicationibus, ponat offendiculum verbo Dei...

    f. 160v

    Utrum perfectionis paupertatis sit illa religio quae nihil habet in proprio neque in communi...

    f. 178v

    Utrum sola lex naturalis sufficiat homini ad vitandum extremam miseriam...

    f. 173v

    Utrum status prosperitatis beati Job cum virtutibus fuerit altior coram Deo et majoris meriti quam status paupertatis et flagellationis suae cum eisdem virtutibus...

    f. 178

    Utrum theologia ex duobus componi debuit Testamentis...

    f. 183

    Utrum theologia sit prae ceteris scientiis necessaria praelatis Ecclesiae...

    f. 175

    Utrum tot homines salvarentur, si omnes angeli stetissent, sicut modo salvabuntur...

    f. 170

    Incipit du lemme biblique

    Vita erat lux hominum... (Joh. I, 4)

    Incipit

    Ut moraliter tangatur aliquid in hoc textu...

    f. 176

    DE APPROBATIONE ORDINIS FRATRUM PRAEDICATORUM
    BIBLIA SACRA -- Vetus Testamentum Psalmi cum glossa (excerpta)
    BONAVENTURA (s.), card. O.F.M. -- Quaestio de labore manuum
    BONAVENTURA (s.), card. O.F.M. -- Quaestio de paupertate
    BURLEIGH (William Cecil, Lord) -- Possesseur
    COLBERT (Jean-Baptiste) -- Possesseur
    Écriture -- anglaise (XIVe s.)
    FRASIER (M.) -- Acheteur pour Colbert (?)
    FRERES PRECHEURS -- De Approbatione Ordinis Fratrum Praedicatorum
    GUALTERUS BURLAEUS -- Quaestio
    GUILLELMUS EXCESTRIENSIS -- Determinatio
    GUILLELMUS DE SANCTO AMORE -- Collectio catholicae et canonicae Scripturae ad defensionem ecclesiasticae hierarchiae
    JOHANNES -- Mention (XIVe s.)
    JOHANNES PECKHAM, O.F.M. -- De Scientia theologica quaestiones disputatae
    JOHANNES PRESCOT -- Mention (XIVe s.)
    MATTHAEUS, rector -- Mention (XIVe s.)
    Prébendes -- Fragmentum de prebendis
    Réclames ornées d'un encadrement à la plume
    RELIURE -- Reliure Veau brun ou fauve
    RELIURE -- Reliures à décor estampé à froid Filets, petits fers, roulettes
    THOMAS DE AQUINO (s.), O.P. -- Contra impugnantes Dei cultum et religionem
    THOMAS DOCKING, O.F.M. -- Postillae in Job
    THOMAS DOCKING, O.F.M. -- Quaestiones e commentariis super Epistolam Pauli ad Corinthios et super Lucam
    UGHTREDUS BOLTON, monachus Dunelmensis -- Quaestiones
    DÉCORATION -- Initiales filigranées (XIIIe et XIVe s.) à décor végétal

Data source