Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Reg.lat.1563

IIIF manifest

Codicological aspects

  • Parch., XIIe s. (fin), 82 ff., 235 x 165 mm. Quelques initiales et titres de couleur verte. Gloses marginales et interlinéaires contemporaines, surtout aux f. 1-13, 18, 21, 22 v°-24, 35 v°-45, et quelques gloses d’une autre main presque contemporaine d’une encre pâlie ; additions marginales, souvent très effacées d’une ou deux mains du XIIIe-XIVe s., aux f. 26 v°-27, 28, 29 v°, 31 v°, 33 v°-35 v°, 39, 45 v°, 59 v°, 63 v°.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1-82 v°: Vergilivs, Opera.

    f. 1-10 v°: Eclogae seu Bucolica.

    titre: «PVBLII VIRGILII MARONIS CARMEN BVCOLICVM INCIPIT».

    (gloses) inc. f. 1 marge supér.: «In hac egloga finguntur nomina pastorum duorum et introducuntur (?) quasi persone in Terencio (?)...».

    inc. marge droite: «In hac egloga carpit mala tempora et laudat nobiles romanos...».

    f. 10 v°-35 v°: Georgica (cum argumentis Ps. Ovidii I-IV).

    titre: «INCIPIT CARMEN GEORGICVM».

    (glose) inc. f. 10 v° marge gauche: «Yirgilius in operibus suis secutus est diuersos poetas Homerum in Eneides (?)... Teocritum in bucolicis Exiodum [sic] in Georgicis...» (Servivs, Commentarius in Georgica, début).

    f. 29 v° en marge (add. du XIIIe-XIVe s.): ‹Accessus in Vergilium›.

    inc.: «Titure. In initio auctorum VII inquiri possunt scilicet uita auctoris titulus qualitas operis intentio scribentis ordo... (l. 2) ... et quales mores. Virgilius natus fuit a patre Ficulo matre Maia ciuis Mantuanus...» (même texte dans le ms. Vienne, Nationalbibl. 172 (XIIIe-XIVe s.), f. 142 v°-143).

    f. 35 v°-82 v°: Aeneis.

    titre: «INCIPIT CARMEN ENEYDOS».

    (gloses) inc. f. 35 marge droite (add.): «Arma uirum. Septem sunt inquirenda circa auctoris principia auctoritas uita titulus... (l. 3). Vita Virgilii est. Virgilius est a Figulo patre et Maia matre natus ciuis Mantuanus...» (cf. supra, f. 29 v°).

    inc. f. 35 v° marge gauche: «Arma bellum sign‹ificat› Et est tropus metonomia. Arma igitur bellum sign‹ificat› sicut tota [sic pour «toga»] pacem Ciro [sic pour «Cicero»] inuectiuis Cedant arma toge id est bellum paci...» (cf. Servivs, Commentarius in Aeneiden, début).

    f. 44 en marge (add.): Ps. Ovidivs, Argumentum in lib. II.

    inc.: «Funera Dardanie narrat luctusque secundus...».

    expl. incomplet: «... et regis Priami» (8 v.).

    f. 67 v° en marge (add.): Ps. Ovidivs, Argumentum in lib. V (9 v. seulement).

    (texte) expl. mutilé, f. 82 v°: «... Gaudia mortiferumque in aduerso limine bellum //» (VI, 279).

    suivi de cette note du XIVe s.: «hic desunt VI lib‹ri› eneyd‹os›».

    Additions marginales (XIIIe-XIVe s.).

    ~ f. 26 v°: ‹Cato nouus› (extraits).

    inc.: «Multi sermonem reducent (?) sed non rationem...» (I, 20 - cf. H. Walther, Proverbia, 2, n° 15 472 et 5, n° 33 134).

    expl.: «... Sic (?) bene fac operare bonum tibi cedet honori

    fac bene non poterit res bene facta mori» (non identifié, environ 15 distiques).

    ~ f. 28 marge supér.: ‹Nota›.

    inc.: «Natus in hollandia ds. (deus ?) dicere (?) dat aue sancte C‹...› (illisible) studia colenti da‹...› (?) ne omittat uitia...».

    f. 31 v°-34: ‹Accessus ad Ouidium›, certains sont l’œuvre d’Arnvlfvs Avrelianensis.

    f. 31 v°: in Artem Amatoriam.

    titre: «M‹ateria› Ouidii de arte amatoria».

    inc.: «In principio enim (?) aut‹oris› sunt 4 inquirere. Materia est in hoc opere iuuenes et puelle ‹quos› ipse in arte amatoria instruit...».

    f. 31 v°-32: in Metamorphoses.

    (marge de gauche) titre: «M‹ateria› Ouidii magni».

    inc.: «Quia maius opus est pre manibus habemus de uita...».

    expl. f. 32, marge infér.: «... librorum XV ordo patratus (?) litteram exponamus. In noua fert». (Cf. Arnvlfvs Avrelianensis, Commentarius in Ouidii Metamorphoses, accessus éd. par F. Ghisalberti, Arnolfo d'Orléans un cultore di Ovidio nel secolo XII dans Memorie del R. Istit. lomb. di sc. e lett., 24, 4, 1932, p. 180-181).

    f. 33 v°: in Remedia amoris.

    titre: «M‹ateria› de Ouidio de remedio amoris».

    inc.: «Quoniam multi de arte amatoria tum iuuenes tum puellas instruxerat...» (8 lignes).

    — (marge infér.) ; in Fastos.

    titre: «M‹ateria› Ouidii fastorum».

    inc.: «Et uidendum quare sic suum librum intitulauit O‹uidius›...».

    f. 34 (marge supér. et droite): in Tristia.

    inc. rogné: «// uel amici ad quos scribit celato necesse (?) ... alloquitur itaque (?) librum suum parue nec inuideo et dicitur parue ad differentiam O‹uidii› Magni...» (14 lignes).

    — (marge droite) in Ex Ponto.

    titre: M‹ateria› Oui‹dii› de ponto.

    inc.: Ouidius in exilio hunc librum composuit in quo se ipsum miserum (?) et miseriam suam...».

    expl.: «... missus in exilium Naso Thobitane [sic]» (26 lignes ; œuvre d’ Arnvlfvs Avrelianensis, cf. éd. F. Ghisalberti, op. cit., p. 173).

    — in Heroida.

    titre: «M‹ateri›a Ouidii epistularum».

    inc.: «Ad uiam intelligencie preparandam in unoquoque actore 4or sunt premittenda que si...».

    ~ f. 34 v° (marge de gauche): ‹Origo Troianorum› (extrait).

    ~ f. 39 (marge droite): ‹Hymni seu Orationes ad S. Mariam ?›.

    1) inc.: «O uirgo pia. Tu labe Quam (?) in uia deliciarum...» (4 lignes).

    2) inc.: «Virgo semper (?) uirgo mitis pulcra florens quasi uitis...» (26 lignes).

    ~ f. 45 v° (add. du XIVe-XVe s.): «De tumba uxoris Darii».

    inc.: «Transmigrato prima, id est post (?) et quod Ismahelite duxerunt Ioseph in Egiptum...».

    ~ f. 59 v°: ‹Sententiae ?›.

    inc.: «Litterarum prefulgens apice

    peritia triplicis ethice...» (52 lignes).

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: peut-être française, écritures régulières légèrement anguleuses.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: Reine Christine de Suède, croix au crayon rouge des manuscrits «non Petauiani» au f. 1 (cote 1648 au f. 1).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 1re partie. Fonds Patetta et Fonds de la Reine par E. Pellegrin, Paris, 1978, p. 285 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1978_cat_21_21)

Life cycle of this book

Data source