An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q118952
Data Source: BnF Archives et manuscrits
(Ed. Lydius, 1613, avec quelques var. ; Coville, Recherches sur quelques écrivains du XIVe et du XVe s.).
« Incipiunt epistole Nicholay de Clamengiis cantoris Bajocensis » (1).
F. 1-99v Epist. « 1a-62a. » Début du recueil analogue à celui du ms. Latin 3127, f. 1-66v, avec var. dans les rubriques, et indication d'une lacune pour l'epist. « 12a » (27v).
F. 99v-261v « 63a-64a » (ibid., n° 59, erreur pour 58, 59, 60) (99-107v) ; — « 65a » (ibid., I, 169-174) (107v-111) ; — « 66a-68a » (ibid., n° 61-63) (111-116v) ; — « 69a-70a » (ibid., n° 65-66) (116v-120v) ; — « Ad Gerardum Macheti, magistrum in theologia et canonicum Parisiensem, de lapsu terribili morum in regno Francie... 71a. Quanquam semper hec... — ... Datum apud Fontem » (ibid., n° 67) (120v-124v) ; — « Ad Johannem de Gersonno cancellarium Parisiensem quod non casu sed Dei dispositione tanta bellorum discrimina proveniunt, 72a » (ibid., n° 68) (124v-125) ; — « 73a-75a » (ibid., n° 69-70, 72) (125v-129) ; — « 76a » (ibid., n° 71) (129-130v) ; — « 77a » (ibid., n° 73) (130v-133v) ; — « 78a » (ibid., n° 74) (133v-137v) ; — « 79a. Licet ex ea re... — ... cursu stilum cohibere. Vale. Apud Fontem » (ibid., n° 75) (137v-142) ; — « 80a » (ibid., I, pp. 160-166) (142-146v) ; — « 81a-86a » (ibid., n° 76-81) (146v-156) ; — « Ad eundem [Nicholaum de Baya] de pacificatione inter Francorum principes Authisiodori facta... 87a. Famam vulgatissimam volitare... » (ibid., n° 89) (156-159) ; — « Ad eundem... 88a. Superiori epistula quam... » (ibid., n° 90) (159v-160) ; — « Ad Gontherum Colli... 89a. Letus admodum nuper... » (ibid., n° 91) (160v-163v) ; — « Ad Johannem prepositum Insulensem... 90a. Ecce me iterum... — ... super spinas aut petrosa ceciderint. Vale. Datum Lingonis [corr. Apud Fontem in Bosco] » (ibid., n° 92) (163v-166) ; — « Ad Johannem de Arconvalle, Ludovici ducis Acquitanie... 91a. Bene vim summamque... » (ibid., n° 93) (166-167v) ; — « Ad Reginaldum de Fontanis... 92a. De tua et Radulphi... » (ibid., n° 94) (167v-169v) ; — « Ad magistrum Nicholaum [corr. Radulphum] de Porta magistrum in theologia exhortatio ut de scripturis aliquid ad eum scribat, objecta sibi materia ex illo verbo Ysaie : Quiescite ergo... 93a. Memini me ante... — ... atque assentiri licebit. Datum apud Fontem » (ibid., n° 95) (169v-171v) ; — « Ad Gerardum Machetum magistrum in theologia declaratio ex Scripturis sacris quod non solum mente et voto exeundum de Babilone est, verum eciam sepe gressu corporeo, 94a. Babilone fugiendum esse... » (ibid., I, 174-178) (171v-174v) ; — « Ad Nicholaum de Baya... 95a. Non egent tua... » (ibid., n° 96) (174v-177) ; — « Ad eundem... 96a. De nova rursus... » (ibid., n° 97) (177-179) ; « Ad eundem quod cum justicia sit omnis virtus... 97a. Magno et incredibili... » (ibid., n° 98) (179-181) ; — « Ad Johannem de Arconvalle... 98a. Audivi adversa que... — ... me commendatum habe. Datum apud Fontem » (ibid., n° 99) (181v-182) ; — « Ad Johannem Leporis... 99a. Ad te necdum mense... » (ibid., n° 100) (182-182v) ; — « Ad Nicholaum de Baya... 100a. Multi evoluti sunt... » (ibid., n° 101) (182v-184v) ; — « Ad eundem... CIa. Cupio tibi aliquid... » (ibid., n° 102) (184v-187v) ; — « Ad eundem... CIIa. Assencior extimacioni tue... » (ibid., n° 103) (187v-188v) ; — « Ad eundem excusatio reditus ad curiam, CIIIa. Non egent responso... » (ibid., n° 104) (188v-189) ; — « Ad eundem... CIVa. Letificavit me tua brevis... » (ibid., n° 105) (189-189v) ; — « Ad Jacobum Branlardum regium secretarium, consiliarium... CVa. Quanto zelo quantisque... » (ibid., n° 106) (189v-191) ; — « Ad Johannem Leporis... CVIa. Desideras aliquid per me... » (ibid., n° 107) (191-193) ; — « Ad Gontherum [corr. Gerardum] Machetum insinuacio gaudii litterarum suarum ad se tandem post longi temporis spacium directarum, CVIIa. Quanta leticia me... » (ibid., n° 108) (193-194v) ; — « Ad Gontherum Colli affectuosa rogatio ut nonnulla sua opuscula... CVIIIa. Vetus inter nos amicicia... — ... atque oblita videtur. Vale » (ibid., n° 109) (194v-195v) ; — « Ad eundem... CIXa. Audieram jam Petrum... » (ibid., n° 110) (195v-196v) ; — « Ad Johannem Leporis consulit... CXa. Dici satis non posset... » (ibid., n° 111) (196v-197v) ; — « Collatio per scriptum habita super materia consilii generalis cum quodam scolastico Parisiensi, CXIa. Ob eam rem dixi.. — ... theologiceque sinceritati. Vale. Apud Fontem » (ibid., I, 61-65) (197v-200) ; — « Item ad eundem scolasticum... CXIIa. Bene admones de generalibus... » (ibid., I, 65-77) (200-208) ; — « Item ad eundem, CXIIIa. Verebar illam ad te... » (ibid., I, 78-79) (208-209) ; — « Ad concilium [add. generale] Constancie celebratum epistula exhortatoria ad constanter pro ecclesiastica unitate atque reformatione laborandum, CXIIIIa. Nisi me Patres... » (ibid., n° 112) (209-212v) ; — « CXVa-CXXXIIIa » (ibid., n° 113-131) (213-225v) ; — « Ad Karolum sextum regem Francorum dissuasio subtractionis obedientie a domino Benedicto papa XIII° ... CXXXIIIIa. Si quibusdam, princeps... » (ibid., n° 17) (225v-233v) ; — « CXXXVa-CXL » (ibid., n° 132-137) (233v-246v) ; — « Deploratio calamitatis ecclesiastice... CXLIa » (Coville, op. cit., 261-264) (246v-248) ; — « Descriptio et laus Janue, CXLII »... (Coville, op. cit., 256-259) (248-249v) ; — « Descriptio vite rustice... CXLIII... » (Coville, op. cit., 274-277) (249v-250) ; — « Descriptio vite tirannice... CXLIV » (Coville, op. cit., 278-281 ; Lydius, 355-356 avec lac.) (250v-251v) ; — « De Antichristo et ortu ejus, moribus et operibus, CXLV... » (Lydius, 357-359) (251v-253) ; — « Incipit descriptio cujusdam rei mirabilis que in Galliis accidisse ferebatur, edita a Nicholao de Clemengiis, CXLVIa. Rem recentem uti accipio... — ... veniam nequaquam obmisisse. Explicit descriptio rei prefate » (Hommey, Supplementum Patrum, Paris, 1684, 508-518) ; cf. Coville, op. cit., 209-215 (253-256) ; — « CXLVII-CLIIIa » (Lydius, n° 82-88) (256-261v) ; — « Expliciunt epistole magistri Nicolai de Clemengiis, scripte per manus Wilhelmi de Monte, pro fratre Egidio religioso de Cambrone, etc. » (261v).
F. 262-277v [De corrupto ecclesie statu] « Cum hesterno die. .. — ... usque ad consummationem seculi. Explicit liber de Ruina et Reparacione ecclesie editus a magistro Nicolao de Clemengiis ». — A la suite, de la même main : « Frater Egidius Bidau est possessor hujus libri, quem librum scribi fecit Parisius anno Domini M°CCCC°XLVIII°. » D'une autre main : « Orate pro eo fratres » (Coville, Le Traité de la Ruine de l'Eglise, Paris, 1936, 111-156 ; Lydius, I, 4-28).
Description du ms. ; cf. Coville, Le Traité..., pp. 16-18.
Consulter la Table des incipit pour le détail des lettres et traités de Nicolas de Clamanges. Sur ses oeuvres, cf. P. Glorieux, dans Mélanges offerts à M. D. Chenu, Paris, 1967, 291-310. P. 310, Glorieux dit sujette à caution l'attribution à Nicolas des traités De Antichristo ; cf. mss. Latin 3127, f. 107-108 ; 3128, f. 251v-253 ; 3129, f. 202v-203v ; 3130, f. 201-202 ; 3131, f. 35-37 ; 3132, p. 569-573, et Exhortatio ad resistendum contra Machometicos ; cf. mss. Latin 3129, f. 203v-204v et 3132, p. 573-576.
La lettre (éd. Lydius, n° 7) est une lettre de Gonthier Col rédigée par Nicolas de Clamanges ; cf. mss. Latin 3127, f. 13-14 ; 3128, f. 21-22v ; 3129, f. 20-22 ; 3130, f. 20-21v ; 3131, f. 61v-63v ; 3132, p. 37-41 ; 3625, f. 176v.
F. 1-99. Cf. ms. Latin 3127, f. 1-66v avec quelques lacunes. Il manque les lettres XII (éd. Coville, 294) et LVI-LIX (éd. Lydius, nos 47-50).
F. 99v-261v. Lire « 79a » (137v-143) ; « 80a » (143-146v). Sur le copiste « Guillelmus de Monte » ; cf. Colophons des mss. occidentaux, Fribourg, 1967, II, 303.
Titre manuscrit sur la tranche.
Data Source: Bibale
Abiisse te gratia legationis in Germaniam...
f. 54v
Accepi non sine magna animi jucunditate...
f. 129v
Ad te necdum mense emenso de mea convalescentia...
f. 182
Ad vos nunc mihi, o clarissimi Galliarum principes...
f. 97v
Adsentior existimationi tui, amicorum optime...
f. 187v
Audieram jam Petrum Colli germanum tuum Constanciae esse...
f. 195v
Audio te cum Martha actuosa...
f. 183v
Audio te summopere laborare supramodumque niti...
f. 36
Audivi adversa quae pertulisti...
f. 181v
Babylone fugiendum esse secundum utriusque Testamenti admonitionem...
f. 171v
Belgica me genuit, docuit Parisea tellus//...
f. 127v
Bene admones de generalibus Patrum Synodis...
f. 200
Bene mecum quamvis non mea ex voluntate Deus agit...
f. 91v
Bene vim summamque accepis meae petitionis...
f. 166
Christe, graves sponsae semper miseratae labores//...
Cogor, principes orthodoxi catholicique pontifices, vosque christianae religionis ceteri cultores...
f. 202v
Conditur hic Jacobus Noviani ruris alumnus//...
Consolatae me sunt vehementer tuae litterae...
f. 112v
Conturbavit mirum in modum animum meum...
Crebras me occupatum litteras postulas...
f. 50v
Credebam te Eutrapelum esse meliorem...
f. 179v
Cum Domino Cameracensi tuum ad nos adventum...
f. 81v
Cum hesterno die sacrorum eloquiorum codicem...
f. 266v
Cum omnibus in terris omnes qui ingenio...
f. 89
Cupio tibi aliquid scribere. Id enim magnopere a me exegisti...
f. 184v
De morte optimi Jacobi nobis ambobus amicissimi...
f. 125
De nova rursus inter nostros optimates pacis conciliatione...
f. 177
De tua et Radulphi concertatione jam fama...
f. 167v
Debueras teque promisso constrinxeras...
f. 90v
Delectatus sum vehementer, princeps illustris...
f. 95v
Desideras aliquid per me tibi scribi...
f. 191
Desideratissimi adventus tui meus longa exspectatione exhilaratus animus...
f. 187
Dici satis non posset quantum ista postrema vernalia...
f. 196v
Diuturna tuis a penatibus legationis...
f. 58v
Ecce me iterum reducam, fons meus accepit...
f. 163v
Epistolam meam quam te saepius lectitasse ais...
f. 193v
Est quidam ex pontificis maximi familiaribus...
f. 78v
Est vir omnium linguis ac laudibus...
f. 178v
Exiit tempus indutiarum quas a te ante aliquot dies...
f. 102v
Famam vulgatissimam volitare omniumque jam ora...
f. 156
Fidem tibi habeo, amice fidissime, meae consolationis...
f. 137
Frater Reginaldus, tua mihi non dico munuscula...
f. 98v
Fronde super viridi locus est in gramine amoeno //...
f. 201v
Gaudeo quod studio et eruditioni sedulam te dare operam...
f. 76
Grandis, pater beatissime, et forsitan multorum existimatione...
f. 7v
Gratulor plurimum tuis fructuosis occupationibus...
f. 106
Gravem esse pestilentiam Parisius accepi...
f. 59v
Heri primum ex ea legatione in quam a multis jam temporibus...
f. 57
Heu dilecte mi, heu dilecte votorum meorum...
f. 189v
Hodie redditae mihi sunt tuae litterae fractae...
f. 146v
Ignosci mihi per te postulo si hoc tempore...
ingentes utrique vestrum gratias ago...
f. 64
Jam suspensa ferant salices laeta organa nostra //...
f. 126
Jam ut arbitror, Gonthere mi dulcissime, de me quaeri non debes...
f. 59
Janua quam perhibent Jano condente locatam //...
f. 201
Jocos iterum fabulasque proponis...
f. 25
Justum erat, Ambrosi, si saperes aut boni in te viri imaginem...
f. 20
Laetificaverunt me litterae tuae per hunc tuum Jacobum ad me perlatae...
Laetificavit me tua brevis chartula per notarium...
f. 189
Laetus admodum nuper accepi quodam nostro amico...
f. 160v
Legi gaudens Jacobi nostri transmissam ad me de Bononia epistolam...
f. 111
LES EGLIZES JADIS FONDEES PAR LES ANCHIENS PERES PITEUX//...
f. I
Licet ex ea re has ordiri litteras...
f. 137v
Litteras tuas suavissimas et tui in me sincerissimi atque benivolentissimi adfectus...
Litteris tuis perspectis animus meus ingenti gaudio exsultavit...
f. 75
Locus iste valde amoenus est...
f. 79
Magnam mihi tua visitatio consolationem adtulit...
Magnam, Stephane dilectissime, ex tuis litteris cepi voluptatem...
f. 71
Magno ante tuas litteras novissimas...
f. 180
Magno et incredibili tremore meum animum...
f. 179
Magnum mihi horrorem terribilis ac repentinus obitus...
f. 68v
Mallem tibi laetiora scribere, sed nunc...
f. 28v
Meas ferventes exigis litteras. Nihil autem habeo...
f. 32
Memini me ante aliquot menses...
f. 169v
Mirabar admodum unde tibi in mentem venisset...
f. 196
Mirabar quaenam illae essent occupationes...
Miraris, amice dilectissime, dolensque quereris...
f. 21
Miraris, dilectissime Gonthere, et humanum aliquid passus...
Miratus sum inter tantam laborum adsiduitatem...
f. 186
Mirum est inter urbanos tumultus...
f. 152
Missa per me tenuissima munuscula...
f. 180v
Morte sua merito nobis est maeror obortus //...
f. 278
Multa jam de speculatorum neglegentia...
f. 133v
Multa mihi in praesulibus nostris hodiernis...
f. 81
Multa, pater beatissime, super hujus exsecrandi schismatis sedatione...
f. 32v
Multi evoluti sunt dies ex quo incommoda valitudine...
f. 182v
Nescio quo referente accepisse te dicis...
f. 35
Nescio si umquam quiescent mei aemulatores...
f. 93v
Nisi me, patres in Christo reverendissimi, ardor maximus...
f. 209
Non cassae aut futilis fidei tua deputanda esse...
f. 185
Non dubito tuam erga me jamdudum multis argumentis spectatam amicitiam...
f. 91
Non egent responso tuae litterae...
f. 188v
Non egent tua scripta ex doctrinae simul ac eloquentiae uberi...
f. 174v
Non est quod prolixius nunc tibi scribam...
f. 54
Non ferebat tempus multa scribere...
f. 51
Non meum, princeps christianissime, fugit animum...
f. 6
Nosse multum cupio quae circa te aguntur...
f. 68
Nosti suas Ciceronem epistolas hoc more ordiri...
f. 51v
Nova dona donis cumulas prioribus...
Novum me esse scito oeconomum et talem...
f. 45v
Novum quidem, patres...
f. 82
Nulla tibi queo nova scribere...
f. 32 et 206
Nuper quod te non latuisse...
f. 84
O tandem, dilecte, veni ; tibi floriger annus//...
Ob eam rem dixi multis posse videri efficacius...
f. 197v
Perlatum ad me est te placiti...
f. 185v
Perpulchras, pater reverendissime, litteras tuas multa dicendi copia...
f. 13v
Placuerunt mihi tuae litterae tui ad eloquentiam apti ingenii...
Post gravem nimium periculosamque valetudinem...
f. 37v
Postulas ut inter hos tam copiosos angustiarum aculeos...
f. 195
Quaeris a me, pater optime, ut consolatoriam...
f. 66
Quamquam abbas et conventus monasterii Sorinensis...
Quamquam et jam antea regni hujus...
f. 114
Quamquam lues hoc in loco saeviat valde infesta...
f. 24v
Quamquam semper haec nostrorum principium certamina...
f. 120v
Quamvis tanta inter nos ut memoriter tenes...
f. 183
Quanta laetitia me adfecerint litterae tuae...
f. 193
Quanto zelo quantisque votis pacem Ecclesiae...
Quas sacras aedes pietas construxit avorum //...
f. 1
Qui me dudum in curia agentem...
f. 92
Quia hesterno die hanc urbem ingressus...
f. 73v
Quod in superiori epistola, pater venerabilissime, ne nimia...
f. 14v
Quod me obnixe rogandum putasti...
Quod postremum in tuis litteris posuisti...
f. 52
Quoniam in toto tam prope orbe fide...
f. 147v
Quoniam, princeps illustris, ego humilis sortis homuncio...
f. 197
Quoniam tu creditor avarus et tua metuens...
Redditae sunt mihi modo quaedam litterae tuae...
f. 78
Rem recentem uti accipio eventu gestam...
f. 253
Retulit mihi tuis, ut aiebat, ex verbis regiorum...
f. 58
Rupis in horrendae scopulis locus altus ad auras //...
f. 202
Satis ex quibusdam meis scriptis perspicere...
Sentire cogor et credere, dilecte praeceptor, tantos hos...
f. 113
Si apud Hircanos aut Getas aut barbaras alias agerem nationes...
f. 86v
Si erga te solito longiores meus stilus ferias habuit...
f. 188
Si quemadmodum meae res se habeant...
f. 40v
Si quibusdam, princeps inclute, ad tuam ante aliquot annos serenitatem...
f. 225v
Sicut brevem epistulam misisti, ita brevem refero...
f. 206v
Sicut nauta in mediis pelagi fluctibus...
Suavem dudum tuam sessionem...
f. 191v
Summo tuae reverendissimae meritoque dilectissimae paternitatis...
f. 85v
Superiori epistola quam nuper ad te misi...
f. 159
Tandem aliquando tuas litteras diu ac multum desideratas...
f. 241
Tempus hoc quod praesenti cursu jam volvitur...
f. 99v
Ternas a te parvo temporis spatio litteras...
f. 80
Tuae non immerito congratulor occupationi...
f. 130v
Tuas lacteo eloquentiae de fonte manantes...
f. 108
Tuas pridie litteras accepi quibus incredibilia...
f. 23v
Tuas simul cum suavissimis aromatibus suavissimas litteras...
f. 150v
Turbabare nuper quod malitiam temporum nostrorum nimis exaggerabam...
Unde tibi commodius scribere ordiar...
Ut tibi stomachum, Germani loco, dilecte amice...
f. 9v
Veniam per tuam dilectissimam caritatem mihi dari...
Verebar illam ad te ingentem scribens epistolam...
f. 208
Verendum mihi non mediocriter esse video...
f. 153
Vetus inter nos amicitia quae a junioribus...
f. 194v
Vidi epistolam per te ad summum pontificem editam...
Vidi, Johannes carissime, non epistolam sed hostilem potius accusationem...
f. 19
Volo apud tuam paternitatem praeclarissimam...
Votis meis tua congruunt...
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF