Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Pal.lat.1671

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q89539

Codicological aspects

  • Parch., XIVe s., I + 194 ff. (f. 1 v° et 194 blancs), 308 x 218 mm. Au f. 3, bordure sur trois côtés à feuilles d’acanthe bleues, rouges, vert pâle et rose marron et pastilles d’or, avec initiale historiée encadrée d’or et représentant un personnage regardant le ciel étoilé entre deux arbres verts. Aux f. 24, 42 v°, 53 v°, 74 v°, 92, 111 v°, 128 v°, 144 v° et 161, autres initiales historiées accompagnées de bordures, de même style que la première.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Heidelberger historische Bestände – digital

  • Langue(s) des textes dans le manuscrit : latin

    Titre(s) :
    2r-193v - Seneca: Tragoediae
    2r-24r - Hercules furens
    24r-42r - Thyestes
    42r-53r - Phoenissae
    53r-74r - Phaedra
    74r-91v - Oedipus
    91v-111r - Troades
    111r-128r - Medea
    128r-144v - Agamemno
    144v-160v - Octauia
    160v-193v - Hercules Oetaeus

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 2-193 v°: Seneca, Tragoediae (cum commentario et argumentis Nicolai Treveti -famille A).

    f. 2-24: Hercules furens.

    f. 2-2 v°: Commentarius Nicolai Treveti.

    pas de titre.

    inc.: «SOROR TONANTIS. In hac prima tragedia Senece cuius effectus seu materia est furia Herculis... ».

    expl.: «... quod secum concuberet sicut faciebat cum Iunone ne forte fraus esset, quia multi sub specie deorum» (éd. V. Ussani Jr., Nicolai Treveti Expositio Herculis furentis, Rome, 1959, p. 5).

    suivi d’une glose: «Nota quod Phebus et Diana filii Latone dicuntur Tindaride... Vnde Ouidius. VI. Methamorphoseos de Latona:

    Accessit positoque genu Titania terram pressit etc. » (3 lignes).

    (texte) f. 3-24: pas de titre.

    f. 24-42: Thyestes.

    (argum.) inc. f. 24: «Pro argumento istius trayedie aduertendum est quod Tantalus qui positus in infernum... ».

    expl.: «...ut ad auras superiores pergere debeat etc. Et primo loquitur Tantalus » (7 lignes) .

    à la fin du texte: «Explicit Thyestes ».

    f. 42-53: Phoenissae.

    (argum.) inc. f. 42: «CECI PARENTES. Hec est tertia tragedia que Edipus siue Thebais nominatur. Cui pro argumento premittendum est quod Edipus... ».

    expl. f. 42 v°: «... Primo ergo Edipus cecus ad Antigonem filiam suam dirigit suum sermonem » (23 lignes - éd. E. Franceschini, Studi e note di filologia latina medievale, I: Glosse e commenti medievali a Seneca tragico, Milan, 1938, p. 37).

    à la fin du texte: «Explicit Thebas [sic] ».

    f. 53-74: Phaedra.

    (argum.) inc. f. 53: «ITE VMBROSAS. Hec est quarta tragedia et est de Ypolito et nota quod Ypolitus fuit Thesei natus ex regina Amazonum... ».

    expl. f. 53 v°: «... Sextus est planctus Thesei et Phedre dolore se interficientis » (13 lignes - éd. E. Franceschini, op. cit. supra, p. 36-37).

    à la fin du texte: «Explicit tragedia Ypoliti ».

    f. 74-91 v°: Oedipus.

    [argum.) inc. f. 74: «IAM NOCTE PVLSA. Hec tragedia dicitur Edipus ad cuius intellectum per argumentum potest premitti quod cum Layus rex Thebanorum... ».

    expl. f. 74 v°: «... Iam dubius dies effulsit etc. quia ita nubilum erat matutinum, ut esset dubium an foret dies an nox » (32 lignes - éd. E. Franceschini, op. cit. supra, p. 37 pour le début seulement).

    à la fin du texte: «Explicit Edipi tragedia quinta ».

    f. 91 v°-111: Troades.

    (argum.) inc. f. 91 v°: «QVICVNQVE REGNO etc. Hec est sexta tragedia que troas dicitur et tali innititur argumento. Troia euersa et decennali bello expleto... ».

    expl. f. 92: «... Secundo chorum Troianorum mulierum ad deplorandum inuitat ibi. Lamenta (18 lignes - éd. E. Franceschini, op. cit. supra, p. 37-38 pour le début seulement).

    à la fin du texte: «Explicit Troas. Amen ».

    f. 111-128: Medea.

    (argum.) inc. f. 111: «DII CONIVGALES. HEC est traiedia septima de Medea cui pro argumento premittitur quod Iason suadente patruo suo Peleo... ».

    expl.: «... Et istud est ultimum carmen huius tragedie de Medea » (33 lignes - éd. E. Franceschini, op. cit. supra, p. 38 pour le début seulement).

    à la fin du texte: «Explicit Medea ».

    f. 128-144 v°: Agamemno.

    (argum.) inc. f. 128: «OPACA. Huius tragedie que Agamenonia dicitur pro argumento premittere possumus quod Thiestes et Atreus fratres fuerunt... ».

    expl. f. 128 v°: «... ab inferno detestans scelera domus sue, de qua fuit Agamenon ») 26 lignes - éd. cf. E. Franceschini, op. cit. supra, p. 38-39 pour le début seulement; éd. P. Meloni, Nicolai Treveti Expositio L. Annaei Senecae Agamemnonis, Sassari, s.d. [1961], p. 3-4 l. 9 (Università di Cagliari. Facoltà di lettere e di Magistero, 3).

    à la fin du texte: «Explicit Agamenonia » [sic].

    f. 144 v°-160 v°: Octauia.

    (argum.) inc. f. 144 v°: «IAM. None tragedie que Octauia dicitur potest pro argumento premitti quod Cladius [sic] imperator ex uxore sua Messalina... ».

    expl.: «... indicitur Octauia plangens angustiam suam propter auersionem mariti sui a se » (18 lignes - éd. E. Franceschini, op. cit. supra, p. 39 pour le début seulement).

    à la fin du texte: «Explicit Octauia ».

    f. 160 v°-193 v°: Hercules Oetaeus.

    (argum.) inc. f. 160 v°: «SATOR DEORVM etc. Hec decima tragedia et ultima est de Hercule Oetheo sic dicto ab Oethea silua... ».

    (argum.) expl. f. 161 l. 9: «... erat mortale in celum translatus est » (19 lignes - éd. E. Franceschini, op. cit. supra, p. 39; P. Meloni, Nicolai Treveti Expositio L. Annaei Senecae Herculis Oetaei, Sassari, 1962, p. 3-4).

    suivi du résumé de la division en huit actes: «Continet autem hec tragedia actus octo. Primus est in quo conqueritur Hercules... Octauo et ultimo inducitur chorus laudans Herculem et inuocans eum ibi: Nunquam stigias etc. Et scribitur metro archiloco trimetro iambico » (33 lignes).

    à la fin du texte: «Annei Lucii Senece tragediarum Liber explicit ».

Participant

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, probablement bolonaise, écriture gothique. La même main a copié le texte des tragédies et inséré les arguments de Nicolas Trivet en tête de chaque tragédie, en écriture beaucoup plus fine.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: dans la marge inférieure du f. 3, on peut déchiffrer une date aux rayons ultra violets: «[...) 12 oct. 1412 [ ........ ] »; au f. 194 v° ex-libris du XVe s. d’un certain Giovanni, déchiffrable en partie aux rayons ultra-violets: «Iste traged... Iohannis Miani (?) filii domini Petri »; dans la marge supérieure gauche du f. 194 v°, plusieurs notes de mise en gage en hébreu, déchiffrables en partie aux rayons ultra-violets: «Un libro chiamato ... Seneca 1 ducato 6 »; «Giacomo di Bassano... questo libro »; «Giacomo... »; Ulrich Fugger (au f. 1 cote: 230 Hen.); bibliothèque palatine de Heidelberg (au f. 1 cote du transfert: C. 61/408).

Notes

Data Source: Biblissima

  • J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate, Paris, 1982 (https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/fohlen1982/0354)
  • E. Pellegrin, J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, avec la coll. d'A. Marucchi et de P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome II, 2me partie. Fonds Palatin, Rossi, Ste-Marie Majeure et Urbinate par J. Fohlen, C. Jeudy, Y.-F. Riou, Paris, 1982, p. 326 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1982_cat_21_22)

Bibliography

  • P. Lehmann, Eine Geschichte..., 2, p. 529.

Life cycle of this book

Data sources