Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.10492

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Vat. lat. 10492
    • Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 10492
    • Bibliothèque vaticane, Vat. lat. 10492
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.10492
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

IIIF manifest

Codicological aspects

  • Papier, XVIe s., 38 ff. (f. 1-2v°, 31v°, 32v° et 35v°-38v° blancs), 300 x 218 mm.

    Recueil de deux parties: 1) f. 3-32 (filigrane var. Briquet 12221, Amalfi, 1528), nombreuses figures géométriques destinées à illustrer le texte; 2) f. 33-36 (filigrane var. Briquet 13891, Rome, 1531-1535).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 4 (2ème du texte): //interrogatus responderem

    f. 34: //in poplitum

    1 - f. 3-31: Agrimensores (extraits).

    f. 3-4, l. 7: Balbvs, Expositio et ratio omnium formarum (extrait)

    titre (add.): «Incipit Marci Iunii Nypsi liber primus »

    inc.: «‹N›OTVM EST OMNIBVS Pȩnes te... ».

    expl.: «... Ergo nequid nos precȩteris se [sic] uideamur» (éd. K. Lachmann, Gromatici veteres dans F. Blume, K. Lachmann et A. Rudorf, Die Schriften der römischen Feldmesser, 1, Berlin, 1848, p. 91-94, l. 3).

    f. 4, l. 7-4v°, l. 3: Sicvlvs Flaccvs, De conditionibus agrorum (extrait).

    texte: «Coloniȩ omnes... -... iugera incluserunt» (ed. cit., p. 135, l. 23-136, l. 18; C. Thulin, Corpus agrimensorum Romanorum, I, 1, Teubner, 1913, p. 99, l. 12-100, l. 12).

    f. 4v°, l. 4-5, l. 9: Balbvs, Expositio et ratio omnium formarum (extrait)

    inc.: «Omnium enim mensurarum... » (éd. K. Lachmann, p. 94, l. 3).

    expl.: «... ut ueritas declaretur» (ed. cit., p. 95, note: addition du ms. Erfurt, Wiss. Bibl. der Stadt, Amplon. 4° 362).

    f. 5-6v°: Codex Theodosianus (extrait).

    titre: «Ex corpore Theodosiani libro secundo. Titulo de Finium regundorum ».

    inc.: «‹I›MPERATOR CONSTANTINVS AD TERTVLLIANVM... ».

    expl.: «... tertia portione bonorum religantur» (II, 26 - ed. cit., p. 267-270).

    f. 6v°-11: Liber coloniarum (extraits).

    1) titre: «Nomina lapidum finalium »

    inc.: «ORTOCONEVS [sic] RECTVS... ».

    expl. f. 10: «... TRII DEVS AVCVSTEVS [sic] EXPLICIVNT NOMINA LAPIDVM FINALIVM » (ed. cit., p. 249-250).

    2) titre f. 10: «inCIPIVNT NOMINA LIMITVM ».

    inc.: «Limites orientis dicuntur Decimani... ».

    expl. f. 10v°: «... limites qui per antica postica diuiduntur. Finiunt omnes numero XXXIII» (ed. cit., p. 247, l. 71-249, l. 7).

    3) titre f. 10v°: «INCIPIVNT NOMINA AGRORVM »

    inc.: «Ager centuriatus... ».

    expl.: «... Ager solitrius Siluanus. Finiunt omnes numero XVIII » (ed. cit., p. 246, l. 24-247, l. 14).

    f. 11-11v°: Agennivs Vrbicvs, De controuersiis agrorum (extrait).

    le texte est précédé au f. 11 d'un dessin à l'encre de quatre cercles concentriques avec la légende: «POLVM COLLECTVM ».

    inc. f. 11v°: «ADVOCATIO PRESTANDVM EST QVANQVAM diuersa sit... ».

    expl.: «... et iam metiri artifices coguntur» (ed. cit., p. 90, l. 3-21; C. Thulin, p. 50-51).

    f. 11v°-20v°: Liber coloniarum (extraits)

    titre: «INCIPIVNT LIBRI AGRI MENSVRAE ».

    inc.: «AVEIVS Ciuitas priusquam oppugnaretur... » (éd. K. Lachmann, p. 220, l. 8), suivi d'extraits sans ordre conformes à ceux des mss Erfurt, Wiss. Bibl. der Stadt, Amplon. 4° 362 (cf. ed. cit., p. IX) et Firenze, Bibl. Laur., plut. 29, 32.

    expl.: «... uel in alia testimonia » (ed. cit., p. 240, l. 6).

    f. 21: Frontinvs agrimensor, De agrorum qualitate (extrait)

    titre: «INCIPIT MENSVRA RATIONABILIVM AGRORVM »

    inc.: «Ager est arcifinius... ».

    expl.: «... nullum subcisiuorum interuenit» (ed. cit., p. 5, l. 6-6, l. 4; C. Thulin, p. 2, l. 8-15).

    f. 21-22v°, l. 6: Frontinvs agrimensor, De controuersiis (extrait)

    inc.: «DE SVBSI‹CI›VIS CONTROVERSIA EST... ».

    expl.: «... modus est restituendis » (éd. K. Lachmann, p. 20, l. 3-23, l. 4; C. Thulin, p. 8, l. 7-9, l. 18).

    f. 22v°, l. 6-24: Ivnivs Nipsvs, Limitis repositio (extraits).

    1) f. 22v°, l. 6-23v°, l. 4: «Quatuor signa ea... -... sic faciemus semper diui» (éd. K. Lachmann, p. 288, l. 4-289, l. 10).

    2) f. 23v°, l. 4-24, l. 27: «peruenire ad centuriam... -... lapidis cadat. Compre» (ed. cit., p. 286, l. 15-288, l. 4).

    f. 24-25v°, l. 12: Frontinvs agrimensor, De limitibus (extrait)

    inc.: «numerum occupat... ».

    expl.: «... antiquo uerbo quod dicunt poetȩ (ed. cit., p. 27, l. 8-29, l. 4; C. Thulin, p. 19, l. 4-8 et 10, l. 20-13, l. 4).

    f. 25-27v°: Ivnivs Nipsvs, Limitis repositio (extraits).

    1) f. 25v°-26v°, l. 11: «Actus tamen in Base sunt XX... -... et in citrato esse» (éd. K. Lachmann, p. 290, l. 6-291, l. 15).

    2) f. 26v°-27v°, l. 3: «edimus semper partem solidam... -... et nomen scriptum est» (ed. cit., p. 289, l. 10-290, l. 6).

    f. 27v°-28: Frontinvs agrimensor, De limitibus et De arte mensoria (extraits).

    inc. f. 27v°, l. 4: «rectorum angulorum ratione... ».

    expl.: «... res exigerit perducere debemus. Iulii Frontini Siculi explicit liber primus» (ed. cit., p. 32, l. 13-34, l. 13; C. Thulin, p. 16, l. 12-18, l. 11: De arte mensoria).

    f. 28-29: Ivnivs Nipsvs, Fluminis uaratio.

    titre f. 28: «INCIPIT MARCI IVNI NYPSI LIBER SECVNDVS ».

    autre titre f. 28v°: «dE LVMINIS [sic] VARATIONE (corr. en VADATIONE »)

    inc.: «SI IN AGRI QVADRATVRA... ».

    expl.: «... latitudo fluminis (texte complet - éd. K. Lachmann, p. 285-286).

    f. 29: Ivnivs Nipsvs, Limitis repositio (extrait)

    titre: «LIMITIS REPOSITIONEM »

    inc.: «CVM in agro assignato... ».

    expl.: «... centurale unde possis » (ed. cit., p. 286, l. 12-15).

    f. 29-31: Frontinvs agrimensor, De controuersiis (extrait).

    inc. l. 8: «dus habeat enim et... ».

    expl. f. 31, l. 6: «...adterit nec maiorem» (ed. cit., p. 23, l. 4-27, l. 8; C. Thulin, p. 9, l. 18-10, l. 18; 14, l. 22-15, l. 4; 18, l. 2-19, l. 4: De arte mensoria).

    f. 31: Frontinvs agrimensor, De limitibus (extrait).

    inc. l. 6: «limis oculis. Item limum... ».

    expl. l. 12: «... alii quia monte montanos» (éd. K. Lachmann, p. 29, l. 14-30, l. 4; C. Thulin, op. cit., p. 13, l. 4-12).

    ~ f. 32: ‹De numerorum notis. Ad Graecorum imitationem›.

    (titre emprunté au ms. Barb. lat. 164, f. 33) tableaux de comput et notes diverses sur 4 col.

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écritures humanistiques cursives. Les f. 1-31 sont une copie du ms. Firenze, Bibl. Laur., plut. 29, 32 (IXe s.) f. 2-28v, comme les mss Barb. lat. 164, f. 2-32 et 39-39v° et Ottob. lat. 1362, f. 26-58v° (cf. Manuscrits classiques latins..., I, Paris, 1975, p. 193-198 et 529-532).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: au dos de la reliure une étiquette porte une cote non identifiée: «4137 »; collection Boncompagni dont la cote est inscrite au dos de la reliure sur une seconde étiquette: «B. Boncompagni, 509 »; la collection a été acquise en 1906 par la Bibliothèque Vaticane.

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 2ème partie. Fonds Vatican latin, 2901-14740, éds A.-V. Gilles-Raynal, F. Dolbeau, J. Fohlen, Y.-F. Riou, J.-Y. Tilliette, avec la coll. de M. Buonocore, P. Scarcia Piacentini et P.-J. Riamond, Paris, 2010, p. 768 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_2010_cat_21_32)

Bibliography

    • E. Narducci, Catalogo di manoscritti ora posseduti da Baldassare Boncompagni, Rome, 1892, p. 296-297
    • M. Vattasso et E. Carusi, Codices Vaticani latini : Codices 10301-10700, Vatican, 1920-1955, p. 239-240
    • L. Toneatto, Codices arti mensoriae... 2, Spolète, 1994, p. 757-762 (notice très détaillée avec bibliographie), 1198, 1202, 1233 et 1238
    • Réf.: BMBV (2005) p. 708.

Life cycle of this book

Data source