Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Barb.lat.83

Codicological aspects

  • Parch., XVe s. (début), III + 123 ff. + 1 f., 245 x 180 mm. Le premier feuillet du manuscrit a été coupé, seule subsiste au recto une bordure latérale à feuillages d’or trilobés. Quelques gloses marginales et interlinéaires plus récentes aux f. 1-3.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Revers du plat supérieur (add. de la fin du XVe s.): Terentivs, Comoediae (extraits).

    inc.: «Ita ut ingenium est omnium hominum ab labore procliue ad libidinem...» (Andria, v. 77-78).

    expl. inachevé: «... omnes me noti atque» (Eunuchus, v. 238).

    f. 1-123: Terentivs, Comoediae.

    f. 1-10: Andria.

    inc. mutilé: «// contaminari non decere fabulas...» (v. 16).

    (gloses) inc. f. 1 en marge: «Tangi et relinqui pollutus manu hoc est sedari et maculari ex multis, sed non decere unam facere. Non seruauit Therentius ordinem, nam Ennius ante Plautum fuit, sed quia est summe auctoritatis, Ennium ultimum dixit...».

    à la fin du texte: «Terentii Afri Andria finit».

    f. 20-41 v°: Eunuchus.

    titre et didascalie: «Eiusdem incipit Eunucus. Acta ludis Megalensibus...» avec seulement l’argument «Meretrix» (éd. cf. supra, Arch. S. Pietro H. 18, f. 18).

    f. 41 v°-64: Heautontimorumenos.

    titre et didascalie: «Incipit Heatontimerumenos. Acta ludis megalensibus...».

    f. 64-84 v°: Adelphoe.

    titre et didascalie: «Incipit Adelphe. Acta ludis funebribus...».

    f. 84 v°-103: Hecyra.

    titre et didascalie: «Incipit Hechira feliciter. Acta ludis Romanis...».

    f. 103-123: Phormio.

    titre et didascalie: «Publii Terentii Affri incipit Phormio. Acta ludis Romanis...».

    f. [124 v°] (add. de la fin du XVe s.): Persivs, Saturae (extrait).

    texte: «Es modicus uoti presso lare dulcis amicis

    Iam nunc astringas iam nunc granaria laxes

    Nec gluto sorbere saluiam mercurialem» (V, 109-110 et 112).

    Revers du plat inférieur (add. de la fin du XVe s.): Terentivs, Andria (extrait).

    «Pro magno peccato paululum supplicii satis est patri» (v. 903).

    — Horativs, Carmina seu Odae (extrait).

    «Nihil est ab omni parte beatum» (II, 16, 27).

    — Terentivs, Andria (extrait).

    «Namque hoc tempore obsequium amicos uitas odium parit» (v. 67-68).

    — Cicero, Epistulae ad familiares (extrait).

    «Nullus dolor est quam longinquitas temporis non minuat ac molliat» (IV, 5, 6).

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: décoration de style français, mais écriture du Nord de l’Italie. Au f. 123, invocation de copiste rubriquée: «Laus Christo. Pax uiuis et requies defunctis».

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: peut-être Matthias Corvin, d’après V. J. Rosivach, op. cit infra; Ogier-Ghislain de Busbecq († 1592) (cf. supra, Barb. lat. 73), ex-libris au f. I: «Augeri Busbeqhii»; Olivier de Wree († 1652) (cf. supra, Barb. lat. 73), ex-libris dans la marge supérieure du f. 1: «Oliverii Vredi»; Lucas Wingard (XVIIe s.), ex-libris au f. I v°: «Lucae Wingardi»; le cardinal Barberini (n° antico 2505).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • C. Jeudy, Notes..., 1971, p. 199
    • V. J. Rosivach, Manuscripts of Matthias Corvinus in the Barberini collection (Manuscripta, 15, 1971, p. 177-184).

Life cycle of this book

Data source