Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Chig.H.VIII.259

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Chigi H. VIII. 259
    • Bibliothèque vaticane, Chigi H. VIII. 259
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Chig.H.VIII.259
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Parch., XVe s., 249 ff., 395 x 280 mm. Initiales à «bianchi girari». Le f. 1 est un feuillet de garde.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 2-197: Seneca, Opera.

    f. 2-140: Epistulae ad Lucilium (1-87 et 89-124).

    division en XXII livres.

    titre: «Lucius Anneus Seneca Cordubensis cultor morum studiosissimus ad amicum suum Lucillum has epistolas morales centum uiginti quatuor Rome scripsit per uiginti duos libros eas distinguentes».

    f. 140 v°-143: De remediis fortuitorum.

    précédé d’un bref prologue.

    titre: «Incipit prologus eiusdem Senece de remediis fortuitorum».

    inc.: «HVNC LIBRVM composuit Seneca nobilissimus...» (cf. supra, Arch. S. Pietro C. 121, f. 108).

    (texte) titre: «Incipit liber Senece de remediis fortuitorum ad Gallionem».

    f. 143 v°-154: De clementia.

    titre: «Incipit liber Annei Lucii Senece de clemencia ad Neronem».

    f. 154-164 v°: De tranquillitate animi.

    titre: «Incipit liber eiusdem de tranquillitate animi».

    à la fin: «Explicit liber Annei Lucii Senece de tranquillitate animi ad Serenum».

    f. 164 v°-197: De ira.

    titre: «Incipit liber eiusdem de ira ad Nouatum».

    f. 197 v°-201: Martinvs Bracarensis seu Ps. Seneca, Formula uitae honestae.

    titre: «Incipit liber Senece de quatuor uirtutibus cardinalibus de forma uite honeste».

    à la fin: «Amen hoc dixit Martianus [sic] episcopus. Deo gratia reti [sic]» (cf. supra, Arch. S. Pietro C. 121, f. 208).

    ~ f. 201: ‹Alcvinvs, Epistula ad Widonem comitem›.

    à la fin: «Explicit prologus istius libri aurei S. Senece Cordubensis qui hic in fine recitari debet».

    ~ f. 201-205: ‹De uirtutibus et uiciis›.

    même texte dans les mss. Arch. S. Pietro C. 121, f. 208 v°-210 et Chigi H. V. 151, f. 94 v°-96 (cf. supra).

    f. 205-249 v°: Seneca, Opera.

    f. 205-218: De beneficiis (extraits).

    titre: «Incipit epigrama librorum Annei Senece de benefitiis uel liberalitate ad Eburtium Liberalem amicum suum feliciter de primo».

    inc.: «CVM SIT in multis crimen qui ne confessione quidem grati sunt...» (I, 1, 4).

    expl.: «... comprehendere inuitus debet ingratus est et cetera» (fin du liv. IV; mêmes extraits dans le ms. Arch. S. Pietro C. 121, f. 210 v°-217, cf. supra).

    f. 218 v°-221: Epistula 88 ad Lucilium.

    titre: «Incipit Annei Lucii Senece de septem liberalibus artibus docet de eis singulis quod animum ad uirtutem non perducunt sed preperant [sic]».

    inc.: «De liberalibus studiis quid sentiam scire...».

    f. 221 v°-226 v°: De prouidentia.

    titre: «Incipit liber Annei Lucii Senece de prouidentia dei ad Lucillum cum mundus prouidentia regatur et quare multa alia mala bonis uiris accidant».

    f. 226 v°-233 v°: De constantia sapientis.

    titre: «Incipit secundus liber ad Septenum [sic] quo in sapientem nec iniuria nec contumelia cadit».

    f. 233 v°-243, l. 22: De uita beata.

    titre: «Incipit liber eiusdem de beata uita ad Galionem».

    f. 243, l. 22-245 v°: De otio.

    suit sans séparation le texte précédent.

    à la fin: «Explicit liber eiusdem de beata uita ad Galionem».

    f. 245 v°-249 v°: Apocolocyntosis.

    pas de titre.

    inc.: «QVOD factum sit in celo...».

    expl.: «... ut ab cognitionibus abesset» (manuscrit à ajouter à la liste de C. F. Russo, Studi sulla Divi Claudii Ἀποκολοκύντωσις, dans La parola del passato, 1, 1946, p. 241-259).

Participant

Former owners

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écriture humanistique ronde; la décoration est de Gioacchino de Gigantibus (cf. J. Ruysschaert, op. cit. infra). Le manuscrit contient en partie les mêmes œuvres avec les mêmes titres ou accessus que le ms Arch. S. Pietro C. 121 (cf. supra).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseurs: Enea Silvio Piccolomini (Pie II) dont les armes ont été repeintes sur un autre blason au f. 2; Giacomo Tedeschini-Piccolomini de Castille et d’Aragon dont seul l’ex-libris figure au f. 1 v°, les armes ayant été découpées (cf. supra, Chigi A. VIII. 236); le cardinal Fabio Chigi, dont les armes sont dorées au fer sur le dos restauré de la reliure (cote ancienne 534, moyenne 2046).

Notes

Data Source: Biblissima

Bibliography

    • T. de Marinis, La legatura artistica..., 1, 1960, p. 42, n° 322 (reliure romaine)
    • A. Marucchi, Stemmi..., 1964, p. 47, n° 33
    • J. Ruysschaert, Miniaturistes «romains» sous Pie II, 1968, p. 271
    • B. L. Hijmans Jr., Two Seneca manuscripts and a commentary (Mnemosyne, 21, 1968, p. 244, n. 2)
    • J. Fohlen, Trois manuscrits parisiens des «Epistulae ad Lucilium» (Rev. hist. textes, 1, 1971, p. 90 et 91, n. 4).

Life cycle of this book

Data source