Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.1595

Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q96520

  • Other Form of the Shelfmark :
    • Vat. lat. 1595
    • Bibliothèque vaticane, Vat. lat. 1595
    • Vatican. BAV, Vat.lat.1595
    • Vatican. Biblioteca apostolica vaticana, Vat.lat.1595
  • Held at : Vatican. Biblioteca apostolica vaticana
  • Date of Origin :
  • Place of Origin :

Codicological aspects

  • Parch., XVe s., 347 ff. (f. 55v°-57v°, 342v° et 346v°-347v° blancs), 357 x 229 mm. Au f. 1, initiale d’or à «bianchi girari» prolongés en bordure dans la marge gauche, en bas bandeau à «bianchi girari», orné de deux perroquets verts et de papillons encadrant les armes peintes dans une couronne de laurier soutenue par deux «putti» à collier rouge; autres initiales d’or à «bianchi girari» avec bordure latérale, ou petites initiales d’or sur fond bleu, rouge, ou vert à rinceaux blancs. Gloses éparses rubriquées en général (l’une d’elles, f. 318v°, cite Propertius, une autre, f. 336, cite Iustinus), surtout manchettes, sommaires du texte, quelques remarques commençant par «puto» (notamment f. 343), et quelques corrections et variantes, la plupart de Pietro Odi de Montopoli.

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Contents

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • f. 1 ... uiri

    f. 2:// Nos Pylon antiqui

    f. 1-346; Ovidivs, Opera.

    f. 1-55: Heroides (I-XIV, XVI-XXI, 12).

    titre: «Publius Ouidius Naso de Heroidibus».

    chaque épître est précédée d'un argument rubriqué de deux vers:

    (Argum. I): «His pia Penelope lentum reuocabat Vlyxem

    Dum mare dum terras ille obit ipsa domum».

    (ep. II) f. 2v° (Argum. II): «Thracia conqueritur languenti pectore Phyllis

    Fallere promissam Demophoonta fidem».

    f. 3, les v. 18-19 de l'ep. II sont ajoutés en marge avec cette note: «Hi duo uersus sunt necessarii et multi codices non habent».

    (ep. XXI) f. 55 (Argum.): «Cydippe quicquid studiosus Acontius orat

    Numine iuratȩ uult tenuisse deę».

    (texte) expl.: «... Quos uereor paucos ne uelit esse mihi.» (XXI, 12).

    f. 58-94v°: Ars amatoria.

    titre: «Publii Ouidii Nasonis de arte amandi liber primus. Prohęmium».

    f. 94 vers ou glose (?) interpolé entre les. v. 802 et 803 du liv. III: «Excedunt modulos omnia ficta suos» (éd. F.W. Lenz, P. Ouidi Nasonis Ars amatoria, Turin, Paravia, 1969, p. 116 n.).

    en marge note: «Aut pentameter alter ex his superfluus est aut deest exameter quem nullibi comperi».

    f. 95-107v°: Remedia amoris (ms. V1 de Lenz).

    titre: «Publii Ouidii Nasonis de Remedio amoris Opus incipit. Prohęmium».

    f. 108-146v°: Amores (ms. v de Munari).

    pas de titre.

    chaque livre est précédé d'un argument en deux vers:

    f. 108: «Hoc opus est Naso titulo quod signat amorum

    Cantata est libris una Corinna tribus».

    (liv. III) f. 133 (Argum.): «Tertius accedit liber ad Nasonis amores

    Se primum geminȩ composuere deę».

    (texte) expl.: «... Post modo [sic]...», correction en marge: «puto mea».

    f. 147-202v°: Tristia.

    titre: «Publii Ouidii Nasonis libeR primus de Tristibus incipit foeliciter».

    f. 203-253v°: Ex Ponto.

    titre: «Publii Ouidii Nasonis Poete fęcundissimi de ponto liber primus Incipit. / Ad Brutum deos precibus flecti».

    à la fin: «Finis miserabilis operis de ponto Publii Ouidii Nasonis in Ponto relegati». f. 254-331v°: Fasti.

    titre: «Publii Ouidii Nasonis Fastorum liber primus. / Ad Germanicum».

    f. 294v°, les v. 136-137 du liv. IV sont ajoutés en marge par l'annotateur avec remarque et var.: «Hos uersus Antiquissimus codex habet: Demite diuitias tota iuuanda..., ego illud iuuanda puta lauanda».

    f. 332-342: Ibis (ms. V1 des éd. Lenz et La Penna).

    titre: «Publii Ouidii Nasonis Opus In Ibim Incipitur [sic] lege foeliciter»

    f. 337, le v. 338 est suivi des v. 637, 638, 461, 462, 439, 440, puis de deux vers interpolés:

    «Aut pereas periit sicut Cassandrius ille

    Quem sua gens merito deperiit cinere».

    accompagnés en marge de cette note: «puto hos duos non debere esse et galli uersus adductos quod sępe inueni in antiquis codicibus quarum sunt qui illos duos superiores de Cassandreo non habent» (éd. F.W. Lenz, op. cit. infra, 1956, p. 40 note, qui reproduit cette glose).

    f. 343-346: Heroides (XV: Sapho ad Phaonem).

    titre: «Sapho ad («Vaphonem» exponctué) Phauonem [sic]».

    inc.: «Numquid ubi aspecta est...».

    en marge longue glose rubriquée: «puto hanc epistolam non esse Ouidii sed Sabini amicissimi eius nam, ut Ouidius in secundo de amoribus scribit, Sabinus multas epistolas responsiuas scripsit illis quas ipse Heroidum fecerat, sunt ergo uersus:

    Quam cito de toto rediit meus orbe Sabinus...

    ... Dat uotam Phebo Lesbis amica lyram, n/» (Amores, II, 18, 27-34).

    «Lesbia fuit et in hac epistola est illud:

    Orata lyram posuit tibi Phębe poetica Sapp‹ho›

    Conuenit illa tibi conuenit illa mihi» (Her., XV, 183-184).

Participants

Former owner

Formerly part of

Origin

  • Origine: italienne, écriture humanistique ronde. Le copiste est peut-être le même que celui du ms. Vat. lat. 1594 (cf. supra), qui a une décoration identique due au même enlumineur: Gioacchino de Gigantibus, et, comme celui-ci, des gloses de la main de Pietro Odi de Montopoli (cf. J. Ruysschaert, op. cit. infra).

    (Source : Persée - DER-IRHT, XXI)

Provenance

Data Source: Persée - DER-IRHT, XXI

  • Possesseur: le pape Pie II († 1464), dont les armes (cf. supra, Vat. lat. 1594) sont ajoutées au bas du f. 1; le manuscrit est attesté dans les inventaires de 1475, 1481 (f. 40, l. 8-9), 1518 (f. 18, l. 20), 1533 et 1550 (où il portait le n° 803); d'après F.W. Lenz et M. Reeve, opp. cit. infra, le manuscrit a été utilisé par Nicolas Heinsius († 1681).

Notes

Data Source: Biblissima

  • E. Pellegrin, F. Dolbeau, J. Fohlen, J.-Y. Tilliette, avec la coll. d'A. Marucchi et P. Scarcia Piacentini, Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome III, 1re partie. Fonds Vatican latin, 224-2900, Paris, 1991, p. 179-181 (https://www.persee.fr/doc/dirht_0073-8212_1991_cat_21_31)

Bibliography

    • F. Munari, Sugli «Amores» di Ovidio (Stud. it. filol. class., N. S. 23, 1948, p. 140), brève mention
    • F. Munari, P. Ovidi Nasonis Amores..., Florence, 1951, p. XXVIII, n° 63 et XXXII (brève description)
    • F.W. Lenz, Die Wiedergewinnung der von Heinsius benutzten Ovidhandschriften in den letzten fünfzig Jahren (Eranos, 51, 1953, p. 83 et 84), et II (ibid., 61, 1963, p. 112 n° 101), brèves mentions
    • F.W. Lenz, P. Ovidii Nasonis Ibis, Turin, Paravia, 1965, p. XLVIII (brève mention)
    • A. La Penna, Publi Ovidi Nasonis Ibis. Prolegomena..., Florence, 1957, p. CXXII (brève description)
    • D.E. Wormell, The identification of the manuscripts of Ovid’s Fasti known to Heinsius (Hermathena, 93, 1959, p. 53 et 55)
    • F.W. Lenz, P. Ovidi Nasonis Remedia amoris, Medicamina faciei, Turin, Paravia, 1965, p. XLIII (brève mention)
    • J. Ruysschaert, Miniaturistes «romains» sous Pie II, 1968, p. 270-271 (brève mention)
    • M.D. Reeve, Heinsius’s manuscripts of Ovid (Rhein. Mus., N. F. 117, 1974, p. 141), brève mention
    • E.H. Alton (†), D.E.W. Vormell et E. Courtney, A catalogue of the manuscripts of Ovid’s Fasti (Bull. Inst. Class. Studies, 24, 1977, p. 56 n° 128), brève description
    • J. Fohlen, Les manuscrits classiques..., 1985, p. 10 el 44 (simples mentions).

Life cycle of this book

Data source