An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q311524
Parch., XIIIe-XIVe s., I (pap.) + 228 ff. (f. I v° blanc), 295 X 232 mm., just. : 230/235 X 170/175 mm., 2 col., 45/48 lignes, réglure à la mine de plomb. Cahiers : 1-1412, 158, 16-1912, 204, non signés, avec réclames horizontales à la fin de certains cahiers. Initiales bleues et rouges légèrement ornées, celles des f. 124 v°, 128 v° et 130 v° rehaussées de filigranes bleus et rouges et accompagnées en marge de tiges à nerfs bleus et rouges avec vrilles, initiales des f. 174 v°-176 v° laissées en blanc, initiales dans le texte alternativement bleues et rouges, parfois ornées de filigranes de couleur opposée, titres et titres courants rubriqués.
inc. : « -ratus nauim ascendit... » (f. 2).
expl. : «... marmore tecta supra » (f. 227 v°).
: « ipsum locum ubi... » (f. 228).
Data Source: Persée - DER-IRHT, XLI
f. 1 col. 1-9 col. 1 : DARES PHRYGIVS, Historia de excidio Troiae (ms. O de la classe β de Courtney).
(prol.) titre : « Incipit epistola Cornelii ad Salustium Crispum in Troianorum hystoria qua in greco a Darete hystoriographo facta est ».
inc. : « Cornelius Nepos Salustio Crispo suo salutem. Cum multa... ».
(texte) titre : « Incipit hystoria Daretis Troianorum Frigii de greco translata in latinum a Cornelio nepote ».
expl. : «... Andromachen et Helenum mille ducenti. Finit, caret, deficit. Hucusque hystoria Daretis perscripta fuit. Que autem secuntur leui pendens ideo non transtuli quoniam in greco uolumine minime reperi ».
f. 9 col. 1-9 v° col. 2 : ‹DICTYS CRETENSIS, Ephemeris belli Troiani› (extrait).
inc. : « Igitur Eneas cum adhuc apud Troiam... ».
expl. : «... neque tamen inualidus uirium » (5 § 17-6 § 15 — sur cet extrait que l’on trouve à la suite de Dares Phrygius dans plusieurs manuscrits, cf. F. Meister, Daretis Phrygii de excidio Troiae historia, Leipzig, Teubner, 1873, p. VII et infra, mss. Douai, Bibl. mun. 880, XIIe s. (2e moitié), f. 13-13 v° et 882, XIIe s. (ex.), f. 140 bis).
le texte est suivi f. 9 v° col. 1 d’une courte glose : « Forsitan, lector diuisa [sic] requirit uocabula... Troia a Troilo dicto rege » (même glose à la suite du même extrait dans plusieurs manuscrits, cf. Vatican, Reg. lat. 657 (XIIIe-XIVe s.), f. 85-85 v° et infra, mss. Douai, Bibl. mun. 880, f. 13 v° col. 1-2 et Douai, Bibl. mun. 882, f. 140 bis — éd. M.-Th. Vernet, Notes de Dom Wilmart... (Bulletin d’information de l’Institut de recherche et d’histoire des textes, 6, 1957, p. 28); Les manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane..., 2, 1re partie, p. 93-94, d’après le ms. Vatican, Reg. lat. 657, f. 85-85 v°.
suit la liste des combattants tués, f. 9 v° col. 1-col. 2.
titre : « Quis Troianorum quem Grecorum occiderit ».
inc. : « Quis Troianorum quem Grecorum occiderit. Lector [sic pour Hector] Prothesilium Patroclum... ».
expl. : «... Epystrophum Scidium » (éd. F. Meister, cit. supra, p. VIII-IX).
f. 9 v° col. 2-23 col. 2 : ‹Excidium Troiae› (extrait).
inc. : « Eneas uero dum regem interfectum uidisset... ».
expl. : «... Latini regna adeptus est regnauit annis tribus » (éd. E. Bagby Atwood et V. K. Whitaker, Exidium Troiae, Cambridge Mass., 1944, p. 20-55 ligne 4, avec variantes).
f. 23 col. 2-158 v° col. 2 : EVTROPIVS-PAVLVS DIACONVS-LANDVLPHVS SAGAX, Historia Romana (I-XXVI).
titre : « Nomina regum ytalicarum ante urbem conditam. Incipit liber primus ».
ordre des livres : I f. 23-27, II f. 27-33, III f. 33-37 v°, IV f. 37 v°-44 v°, V f. 44 v°-48v°, VI f. 48 v°-56, VII f. 56-63, VIII f. 63-65, IX f. 65-70, X f. 70-73 v°, XI f. 73 v°-81, XII f. 81-85 v°, XIII f. 85 v°-90 v°, XIV f. 90 v°-94, XV f. 94-96, XVI f. 96-98 v°, XVII f. 98 v°-100 v°, XVIII f. 100 v°-107, XIX f. 107-116, XX f. 116-124 v°, XXI f. 124 v°-130, XXII f. 130-134 v°, XXIII f. 134 v°-139, XXIV f. 139-147 v°, XXV f. 147 v°-154, XXVI f. 154-158 v°.
expl. incomplet : «... presentibus quoque prauis consiliariis cum Theodoro » (P. L., 95, col. 1140 C).
~ f. 158 v° col. 2-167 v° col. 1 : Historia Apollonii regis Tyri (recension d’Erfurt).
titre : « Incipit uita uel gesta Apollonii regis Tyrii que ipse dictauit ».
inc. : « In ciuitate Antiochia rex fuit quodam Antiochus nomine... ».
expl. : «... alterum in bybliotheca sua posuit » (éd. A. Riese, Historia Apollonii regis Tyri, Leipzig, Teubner, 1873, en bas de page ; éd. J. Raith, op. cit. infra, p. 8-35 ; éd. G. A. A. Kortekaas, op. cit. infra, p. 278-411).
~ f. 167 v° col. 1-168 v° col. 2 : Altercatio Hadriani Augusti et Epitecti Philosophi (Clavis n° 1155 f).
titre : « Incipit de Secundo philosopho » (éd. A. Daly et W. Suchier, op. cit. infra, p. 152-159 ; éd. partielle d’après ce manuscrit dans Cat. gén. infra, p. 671-673).
~ f. 168 v° col. 2-170 v° col. 1 : ‹BRVNO SIGNINVS episcopus›, Translatio s. Stephani protomartyris (B. H. L., n° 7883 — recension moyenne).
titre : « Incipit translatio corporis sancti Stephani prothomartiris a Constantinopolitana urbe ad urbem Romam » (cf. R. Grégoire, Bruno de Segni... (Centro italiano di studi sull’alto medioevo, 3), Spolète, 1965, p. 117-119, qui ne connaît pas ce manuscrit).
~ f. 170 v° col. 1-171 col. 2 : Miraculum s. Laurentii (B. H. L., n° 4787).
titre : « De quodam diuite impio qui per beatum Laurentium saluatus est ».
~ f. 171 v° col. 2-172 col. 2 : Miraculum de imagine beatae Mariae de Sardenay (B. H. L., n° 5408).
titre : « Incipit de ymagine beate Marie de Sardenay ».
~ f. 172 col. 2-174 col. 2 : Translatio sanctae Crucis Parisios a. 1241 (B. H. L., n° 4198).
titre : « Incipit translatio sancte corone Domini nostri Ihesu Christi a Constantinopolitana urbe ad ciuitatem Parisiensem facta anno Domini Millesimo CC°XLI° regnante Ludouico filio Ludouici regis Francorum ».
~ f. 174 v° col. 1-176 v° col. 2 : Psalterium beatae Mariae.
titre : « Incipit beatae Mariae psalterium ».
inc. : « Aue lignum excelsum gracie secus...» (éd. G. M. Dreves et C. Blume, Analecta hymnica, 36, p. 27-31 ; cf. U. Chevalier, Repertorium hymnologicum, n° 23583).
~ f. 177 col. 1-217 v° col. 1 : IACOBVS DE VITRIACO, Historia orientalis siue Hierosolymitana abbreuiata.
titre : « Incipit hystoria Ierosolimitana abbreuiata magistri Iacobi Acconensis episcopi » (éd. J. Bongars, Gesta Dei per Francos, 2, Paris, 1611, p. 1051-1124).
~ f. 217 v° col. 1-219 v° col. 2 : Descriptio Terrae Sanctae.
titre : « De situ terre sancte ».
inc. : « Terra Ierosolimitana in centro mundi posita est... ».
expl. : «... sed ualde corruptam » (même texte aux f. 81 v°-85 v° du ms. Bourges, Bibl. mun. 162).
~ f. 219 v° col. 2-226 v° col. 1 : ‹HONORIVS AVGVSTODVNENSIS›, Imago mundi (extrait).
titre : « De mundo qui continet in se quatuor elementa scilicet ignem, aerem, aquam et terram ».
expl. inachevé : «... et ab hac dies caniculares nominantur. Fuit autem » (I, 1-127 — P. L., 172, col. 121-145 B).
~ f. 226 v° col. 2-228 v° col. 2 : BEDA, Liber de locis sanctis (Clavis n° 2333, extrait).
titre : « Incipit opusculum Bede presbiteri impense docti de sanctis locis et de situ Iherusalem ».
expl. incomplet : «... superposita de quadrato marmore facta. Explicit Bede presbyteri opusculum » (chap. 1-18 — éd. P. Geyer, Itinera Hierosolymitana (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, 39), Vienne, 1898, p. 302-321 ; éd. I. Fraipont, Itineraria et alia geographica (Corpus Christianorum, Series Latina, 175), Turnhout, 1965, p. 252-298).
Origine : française, écritures gothiques régulières d’assez gros module, la décoration des f. 121-132 est de style universitaire.
Possesseur : abbaye des Prémontrés de Belval-Bois-des-Dames, d’après l’ex-libris du f. 1 : « Cum sit rarus et utilis » et d’une autre main : « Bene seruandus liber Bellaeuallis in Argona ordinis Praemonstrati » (XVIIIe s.) ; cotes anciennes au f. I « Belleval N° 447 » (XVIIIe s.) et « 29. K. 16 » au verso du plat sup. Il correspond au n° 52 « Cornelius Nepos historicus » de la liste publiée en 1734 par le Père Hugo (Sacri Ordinis Praemonstratensis Annales, 1, Nancy, 1734, col. 267), car on trouve dans la marge sup. du f. 1 ce titre du XVIIIe s. : « Cornelius Nepos historicus » et en plus petit module cette addition « Augusto iam imperante mortuo ». Cf. S. Collin, op. cit. infra, p. 432.
Data Source: Biblissima
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF