An entry point to the written heritage of the Middle Ages and the Renaissance in Western Europe, from the 8th to the 18th century.
A search engine of interoperable digitized manuscripts and rare books
Collaborative platform to manage and publish Biblissima authority data
Help for reading and learning classical languages, XML editing tools and environments
Expertise service around IIIF standards
Biblissima authority file: https://data.biblissima.fr/entity/Q66983
IIIF manifest
Digitisation:
Data Source: BnF Archives et manuscrits
F. 2-173 . EUSEBIUS CAESARIENSIS , Historia ecclesiastica, interprete Rufino Aquileiense, cum prologo et continuatione ejusdem RUFINI (E. Schwartz, Eusebius Werke. Die Kirchengeschichte (Grieschischen christlichen Schriftsteller, 9, I-III) , Leipzig, 1903-1909); cf. C. P. G. , II n° 3495; C. P. L. , 65 n° 198k. — À noter : la capitulation à l'intérieur des livres n'est pas la même dans le ms. et dans l'éd. ; parfois la liste des chapitres donnée par le ms. n’est pas la même que dans l’éd. (par ex. au l. III) ; parfois la table des chapitres annoncée par le copiste diffère de la capitulation réeellement adoptée (au l. IV par ex.) ; parfois enfin le libellé de la table des chapitres diffère entre le ms. et l’éd. (au l. IV). "Incipit prefatio Rufini Aquileiensis ecclesie presbiteri in libro ecclesiastice ecclesie. [P]eritorum dicunt esse medicorum ubi...-... Theodosii augu[sti]. Explicit prefatio" ( éd. cit. , II, 951-952) ( 2-2v ). L. I. Table: "Hec co[ntinet] ecclesiastice hystorie lib[er primus]. Prefationem de deitat[mutilation]. Quod Deus ...-... translata sunt" ( éd. cit. , I, 3-5) ( 2v-3 ). — "Incipit liber ecclesiastice hystorie. [S]uccessiones sanctorum apostolorum et tempora que...-... teneant locum. Explicit liber primus" ( éd. cit. , I, 7-97) ( 3-18 ). L. II: "Incipiunt capitula...-... expliciunt capitula" ( éd. cit. , I, 99-101) ( 18-18v ). — "... liber ii... Quecumque oportuit velud in principiis ecclesiastice...-... ista sufficiant..." ( éd. cit. , I, 103-181) ( 18v-32 ). L. III: "... capitula..." ( éd. cit. , I, 183-185) ( 32 ). — "... liber tercius. Igitur Judei debitis cladibus perurgebantur...-... sufficiant amen..." ( éd. cit. , I, 189-293) ( 32-49v ). L. IV: "... capitula..." ( éd. cit. , I, 295-297) ( 49v-50 ). — "... liber iiii. [D]uodecimo anno Trajani cesaris Cerdo quem...-... finem fecit..." ( éd. cit. , I, 301-393) ( 50-66v ). L. V: "... capitula..." ( éd. cit. , I, 395-397) ( 66v ). — "... liber quintus. Igitur Soteri episcopo octo annis in urbe Roma...-... esse mandata" ( éd. cit. , I, 401-507), suivi de la formule extraite de S. IRENAEUS LUGDUNENSIS , De Ogdoade contra Florinum, et insérée par Eusèbe dans l'Histoire ecclésiastique, V, 20, 2: "Adjuro te quicumque...-... descripseris. Finis liber quintus"; cf. C. P. G. , n° 1308; Histoire des bibliothèques françaises, Paris, 1989, I, 425 ( 66v-85v ). L. VI: "... capitula..." ( éd. cit. , II, 511-515) (85v). — "... liber sextus. At Severus quoque cum persequutiones agitaret ecclesiis...-... materiam dereliquit..." ( éd. cit. , II, 519-629) ( 85v-104v ). L. VII: "... capitula..." ( éd. cit. , II, 631-633) ( 105 ). — "... liber septimus. Septimum ecclesiastice historie librum scriptorum...-... memoriam relinquamus" ( éd. cit. , II, 637-731) ( 105-119 ). L. VIII: "... capitula..." ( éd. cit. , II, 733-735) ( 119v ). — "... liber viii. Apostolorum successionibus intra septem libros...-... sit videamus..." ( éd. cit. , II, 737-795) ( 119v-131v ). L. IX: "... capitula..." ( éd. cit. , II, 799-801). — "... liber viiii. Hujusmodi edictis imperalibus [sic] per omnem locum...-... similiter expectamus" ( éd. cit. , II, 803-853) ( 131v-140 ). L. X d'Eusèbe (chap. XIII et XIV du l. IX pour le ms.): "Igitur posteaquam repente Deo atque hominibus...-... fuerant procurabat. Eusebii Cesariensis aecclesiasticae historiae finis" ( éd. cit. , II, 859-863, 893-903) ( 140-142v ). Continuation par Rufin, L. X: "Huc usque nobis Eusebius...-... breviter addemus. Incipiunt capitula libri decimi. De Arrii heresi...-... expliciunt capitula" ( éd. cit. , II, 957-959) ( 142v-143 ). — "Incipit ecclesiasticae historiae liber x Rufini presbiteri. Cum apud Alexandriam post Achillam qui Petro...-... cepta inaniter reliquere..." ( éd. cit. , II, 960-998) ( 143-159v ). L. XI: "... capitula..." ( éd. cit. , II, 999-1000) ( 159v-160 ). — "... liber undecimus. Post Juliani necem tandem civile nobis...-... premia meritorum..." ( éd. cit. , II, 1001-1040) ( 160-173 ).
F. 173-181 . S. HIERONYMUS , De Viris illustribus; cf. C. P. L. , 212 n° 616; Lambert, Bibliotheca Hieronymiana , II, 448 n° 260. Ms. k de l'éd. d'E. C. Richardson, Hieronymus Liber de viris inlustribus, Gennadius liber de viris inlustribus , Leipzig 1896 (Texte und Untersuchungen zur Geschichte des altchristlichen Literatur, XIV, 1) (=Richardson), copié sur un exemplaire qui a également été la source du ms. B. n. F., lat. 12161 , cf. ibid ., X et XXVIII; autre éd. A. Ceresa-Gastaldo, Gerolamo. Gli Uomini illustri , Florence 1988 (= Ceresa). "Incipit prologus beati Jeronimi prepiteri ad Dextrum in librum de viris illustribus". "Hortaris Dexter ut Tranquillum sequens ecclesiasticos...-... domino Jesu..." (Richardson, 1-2; Ceresa, 56-58) ( 173-173v ). — "... capitula..." (Richardson, 2-6; Ceresa, 60-70) ( 173v ). — "Incipit liber beati Jeronimi presbiteri de viris illustribus. Primum capitulum. Symon Petrus filius Johannis provincie...-... necdum explicita sunt" (Richardson, 6-56; Ceresa, 72-232) ( 173v-181 ).
F. 181-186 . GENNADIUS MASSILIENSIS , De Viris illustribus; cf. C. P. L. , 309-310 n° 957. Ms. k de l'éd. Richardson, avec un prologue qui n'est connu que par ce ms. et le lat. 12161. "Item Gennadii presbiteri liber de viris illustribus incipit prologus". "Jheronimus noster litteris grecis ac latinis Rome adprime...-... post ea scripserunt" ( éd. cit. , 57; la dernière phrase du ms. n'est pas dans l'éd.) ( 181 ); "... capitula..." (différents de l' éd. cit. 58-60) ( 181-181v ); "Incipit liber Gennadii. I. Jacobus cognomento sapiens Nizibi...-... contexta est" ( éd. cit. , 61-97, ordre très différent) ( 181v-186 ); à la fin ( 186 ), ajout d'un chapitre sur Grégoire le Grand et d'un sur Bède, inspirés respectivement par Bède, Histoire ecclésiastique II, 1 et V, 24.
F. 186v-187v . Description des Gaules: "Belgica Gallia pars est Gallie dicta a civitate que Belgis dicitur que est Treveris. Gallia vero a candore populi appellata est. Gala enim lac...-... Leo papa provintias distribuit; juxta modernos vero Gallorum provintie sunt decem et septem" ( 186v ). — Liste des provinces des Gaules: "Prima sedes Galliarum Lugdunensis est cum tribus suis provintiis...-... Novempopulana que est Auxia" ( 186v ). — Liste des provinces de l'Empire: "Hec sunt nomina undecim regionum continentum infra se provintias centum tredecim: Italia, Gallia... In Italia provintie sunt sexdecim: Campania in qua est Capua...-... Valentiana" ( 186v-187 ). — Liste des cités des Gaules: "Nomina civitatum Gallie: Provintia Lugdunensis prima habet civitates numero quinque; metropolis civitas Lugdunensium...-... idem Ventio" ( 187 ). — Notes de chronologie. "Ex libro Julii Affricani qui primus latinorum fuit post Christi adventum. Scripsit de temporibus atque etatibus seculi". "Ab Adam usque ad diluvium anni duo milia ducenti quadraginta duo. A diluvio usque ad Abraham anni mille centum quadraginta unus. Ab Abraham vero usque quo exierunt filii...-... usque in hunc diem quinque milia septingenti triginta octo" ( 187-187v ). "Item ex eodem libro". "Ab Adam usque ad diluvium sunt anni duo milia ducenti quadraginta duo; a diluvio...-... anni ducenti sexaginta novem". "Ex libro qui titulatur cronica Eusebii et Jeronimi..."; "Ex libro Isidori Ispalensi..."; "Ex libro Bedae presbiteri". "Anno secundo imperii Tiberii Cesaris Dominus post baptismum quod predicavit Johannes mundo regnum celorum adnuntiat...-... tercia etas... Ysaac sexagesimo anno genuit Jacob" ( 187v ).
F. 188-188v . "Incipit epistula Chromatii et Heliodori ad beatum Jeronimum... Rescriptum beati Jeronimi", apocryphe [Praefationes in martyrologium s. Hieronymi] ( P. L. , XXX, 1a ed., 435-436; 2a ed., 449-450); cf. C. P. L ., 222 n° 622/48-49; C. P. P. M. , II, 151 n° 518-520; Lambert, IIIB, n° 640 (188). — "Festivitates sanctorum apostolorum...-... non servitute" [USUARDUS, Prefatio Martyrologii] ( P. L. , CXXIII, 599-602; J. Dubois, Le Martyrologe d'Usuard , Bruxelles 1965, 146) ( 188 ). — "Symon interpretatur obediens, Petrus agnoscens; filius Johannis, frater Andree, ortus vico Bethsaida...-... marcii celebratur" (éd. Analecta Bollandiana , 2 (1883), 9-10, avec des variantes, sous le titre de "Breviarium apostolorum") ( 188-188v ).
Provient de la bibliothèque de l'abbaye Saint-Médard de Soissons, d'où il fut apporté à la Bibliothèque du roi le 25 août 1790, cf. ms. B. n. F., Archives Ancien Régime 66, ff. 265, 270-272 et Delisle, Cab. des mss , II, 11; décrit par Montfaucon, Bibl. bibl. mss. , II, 1196. Ex libris du XVIII e s.: au f. 1, répété en marge sup. du f. 2, "Ex libr. Monrii. S. Medardi Suess. congr. S. Bened."; au f. 2 en marge latérale, "Des Bois sancti Medardi religiosus me possidet" cancellé. D'une écriture du XVI e -XVII e s. en marge latérale: "A moy Claude Moret" (180v).
RDF exports to come…
You can view and manipulate this document directly on this site, compare it to others using the Mirador viewer, or drag and drop this icon into the IIIF viewer of your choice. Read more about IIIF