Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3508A

Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q382942

  • Titres attestés :
    • Tractatus de virtutibus et viciis.
    • Vita Christi.
  • Autre forme de la cote :
    • Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits, Latin 3508A
    • Paris. BnF, Latin 3508A
  • Conservé à : Paris. Bibliothèque nationale de France, Département des manuscrits
  • Langues : latin
  • Auteur : Anselme (saint, 1033-1109)
  • Date de fabrication :
  • Support : Papier ; filigranes : sirène à une queue (ff. 1-143 et 245-291) ; cf. Briquet, Les Filigranes, n° 13859 ; armoiries aux trois fleurs de lys posées deux et une, accompagnées d'un t (ff. 144-243 et 292-303).
  • Composition :
    • 308 ff.
  • Format :
    • 195 × 145 mm.
  • Aspects codicologiques :
    • cf. Ch. Samaran et R. Marichal, Catal. des mss. en écriture latine, II, 484. Initiales et pieds-de-mouche en couleurs. — Réclames en partie rognées. — Foliotation contemporaine du ms. en chiffres romains et chiffres arabes mêlés. Le f. 12 manque. Le f. 143v est partiellement blanc, sans lacunes. Quelques notes et corrections marginales contemporaines. — Au f. 243v, mention : « l[ittere] 430 ; par[agraphi] 1000 » sans doute compte des lettres et des pieds-de-mouche fait par le rubricateur. 308 ff. 195 × 145 mm.
  • Reliure :
    • Reliure ancienne, parchemin. Titre au dos à demi effacé ; sur la tranche latérale : « Tractatus de vitiis ».

Présentation du contenu

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • F. 1-241 Même traité que le ms. Latin 3508, f. 1-304 (bibliographie et auteurs cités).

    F. 1-137 [Tractatus de virtutibus] [De fide] « Fides est tocius spiritualis edificii fundamentum. Sicut ergo fundamentum edificium, sic fides precedere habet in tractatu ceterarum virtutum... » (1-17) ; — [De Spe] (17-42v) ; — [De caritate] (42v-62v) ; — [De justicia] (62v-80) ; — [De prudencia] (80-99) ; — « De temperancia » (99-117v) ; — « De fortitudine... — ... desiderium adversatur » (117v-137).

    F. 137-241 « Sequitur tractatus de septem viciis capitalibus ». [De superbia] « Quoniam criminalium viciorum superbia vendicat... » (137-151v) ; — « De invidia » (en marge) (151v-160) ; — « De ira » (en marge) (160-173) ; — « De accidia » (173-190) ; — « De avaricia » (190-206) ; — « De gula » (206-221v) ; — « De luxuria... — ... eternis ignibus comburendam. Explicit tractatus de viciis... » (221v-241).

    F. 241v-243 Table des deux parties, par chapitres, avec renvoi aux ff. : « De fide, folio primo... — ... propter penam inferni ».

    F. 244-303 Vie du Christ, composée d'extraits des Évangiles : « In principio erat Verbum... [Joh. I, 1] — ... et sermonem confirmante sequentibus signis [Marc. XVI, 20]. Amen... » ; au f. 244, titre du XVIIe s. : « Vita Christi ».

    F. 303-308 Notes de chronologie de l'Ancien Testament : « Sequitur recolletio [sic] annorum ab inicio mundi usque ad Christum. Summa annorum recollecta ab inicio mundi usque ad diluvium secundum hebraicam veritatem... — ... ab inicio mundi... usque ad incarnacionem Salvatoris fluxerunt tantum 4 millia X anni ; et ultra ab Incarnacione fluxerunt mille IIIICLXVII anni et ita anno ab Incarnacione Domini mil IIIIC LXVII fluxerunt a principio mundi V millia annorum et LXXVII, quo anno fuit iste liber scriptus ».

Intervenant

Autres intervenants

Sujets et thèmes

Source des données : BnF Archives et manuscrits

  • Fides est totius spiritualis aedificii fundamentum...

    f. 1

    Quoniam criminalium vitiorum superbia vindicat principatum...

    f. 137

    Summa annorum recollecta ab initio mundi usque ad diluvium secundum hebraicam veritatem...

    f. 303

    AESOPUS -- Extraits des Fables d'après les mss.
    AMBROSIUS MEDIOLANENSIS ep. (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss. :
    ANSELMUS CANTUARIENSIS archiep. (s.) -- De Veritate. Extraits à lui attribués par les mss.
    ARISTOTELES -- Extraits à lui attribués par les mss.
    AUGUSTINUS HIPPONENSIS ep. (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    AVICENNA -- Extraits à lui attribués par les mss.
    BALUZE (Étienne) -- Possesseur
    BEDA VENERABILIS (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    BERNARDUS CLARAEVALLENSIS (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    BIBLIA SACRA -- Extraits Excerpta evangelica de vita Christi
    BIBLICA -- Vetus Testamentum Chronologia
    BOETIUS -- Extraits à lui attribués par les mss.
    CASSIANUS (s. Johannes), Massiliensis -- Extraits à lui attribués par les mss.
    CASSIODORUS (Magnus Aurelius) -- Extraits à lui attribués par les mss. :
    CATO (Pseudo-) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    Chronologie -- Notes
    CICERO (Marcus Tullius Cicero) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    CISTERCIENS (Ordre des). Chapitres généraux (1321-1325) -- Liber de initiis Ordinis Cisterciensis (excerpta)
    CONRADUS DE HALBERSTADT, O.P. -- De Virtutibus et vitiis
    CYPRIANUS CARTHAGINENSIS ep. (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    DÉCORATION -- Initiales de couleur (XVe s.)
    DÉCORATION -- Rubricateur Compte d'initiales et de pieds-de-mouche exécutés par lui
    EPICURUS -- Extraits attribués par les mss.
    EUSEBIUS CAESARIENSIS -- Extraits à lui attribués par les mss.
    « Exempla » -- de virtutibus et vitiis
    FILIGRANES -- Armoiries Fleurs de lis (3) avec un t appendu
    FILIGRANES -- Sirène tenant d'une main un miroir
    FLORILEGES (Auteurs sacrés et profanes) -- De Virtutibus et vitiis
    FLORILEGES PATRISTIQUES -- De Virtutibus et vitiis (tractatus diversi)
    FULGENTIUS MYTHOGRAPHUS (Fabius Planciades) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    GERARDUS DE FRACHETO, O.P. -- Extraits à lui attribués par les mss.
    GREGORIUS Magnus I (s.), papa -- Extraits à lui attribués par les mss.
    GUALTERUS CASTELLIONENSIS -- Extraits à lui attribués par les mss.
    GUILLELMUS MALMESBURIENSIS, O.S.B. -- Extraits à lui attribués par les mss.
    HELINANDUS FRIGIDIMONTIS, O. Cist. -- Extraits à lui attribués par les mss.
    HERACLITUS -- Extraits à lui attribués par les mss.
    HIERONYMUS (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    « HISTORIOLOGUS » -- Extraits attribués par les mss.
    HUGO GRATIANOPOLITANUS ep. (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    HUGO DE SANCTO VICTORE -- Extraits à lui attribués par les mss.
    DE INITIIS ORDINIS CISTERCIENSIS -- Extraits attribués par les mss.
    INNOCENTIUS III, papa (Lotharius Signiensis) -- Extraits à lui attribués par le ms.
    ISIDORUS HISPALENSIS (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    JACOBUS DE VITRIACO, card. -- Extraits à lui attribués par les mss.
    JESUS CHRISTUS -- Vita Jesu Christi
    JUVENALIS (Decimus Junius) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    LIBER EXEMPLORUM -- Extraits à lui attribués par les mss.
    MARCUS GRANDIMONTIS abbas -- Extraits à lui attribués par les mss.
    MARIALE MAGNUM -- Extraits attribués par les mss.
    ORIGENES -- Extraits ou citations à lui attribués par les mss.
    OVIDIUS (Publius Ovidius Naso) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    PETRUS ALPHONSI -- Extraits à lui attribués par les mss.
    PETRUS BLESENSIS -- Extraits à lui attribués par les mss.
    PETRUS COMESTOR -- Extraits à lui attribués par les mss. :
    PETRUS DAMIANUS (s.) -- Extraits à lui attribués par les mss. :
    PETRUS LOMBARDUS, Parisiensis ep. -- Extraits à lui attribués par les mss.
    PETRUS RIGA -- Extraits à lui attribués par les mss. :
    QUINTILIANUS (Marcus Fabius Quintilianus) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    RELIURE -- Reliures XVIIe s.
    RELIURE -- Reliure Parchemin naturel sur carton
    RELIURE -- Éléments annexes Titre manuscrit au dos de la reliure
    RELIURE -- Éléments annexes Titre manuscrit sur la tranche latérale
    RELIURE -- Éléments annexes : Titre manuscrit sur la tranche supérieure
    RICARDUS DE SANCTO VICTORE -- Extraits à lui attribués par les mss.
    SENECA (Lucius Annaeus Seneca) -- Extraits à lui attribués par les mss.
    SIGEBERTUS GEMBLACENSIS, O.S.B. -- Extraits à lui attribués par les mss.
    « SUMMA DE VITIIS » -- Extraits attribués par les mss.
    VALERIUS MAXIMUS -- Extraits attribués par les mss
    Vertus -- Sur les vices et les vertus
    Vices -- Florilèges sur les vices et les vertus
    VINCENTIUS BELLOVACENSIS -- Extraits à lui attribués par les mss.
    VITAE FRATRUM EREMITARUM -- Citations
    VITAE PATRUM -- Citations
    VULFRAMNUS SENONENSIS ep. (s.). Gesta -- Extraits attribués par les mss.

Source des données