Point d'entrée sur le patrimoine écrit du Moyen Âge et de la Renaissance en Occident du VIIIe au XVIIIe siècle
Moteur de recherche de manuscrits et livres anciens numérisés et intéropérables
Plateforme collaborative de gestion de publication des données d'autorité Biblissima
Aide à la lecture et apprentissage des langues anciennes, outils et environnements de travail en XML
Service d’expertise autour des standards IIIF
Référentiel d'autorité Biblissima : https://data.biblissima.fr/entity/Q394330
Source des données : BnF Archives et manuscrits
F. 1 Schéma: « Laberinthus, Dedali domus ... ». — F. 1v. Tableau des vices. « Superbia est regina omnium vitiorum de qua septem vicia ...-... Vana gloria ... ».
F. 2-152v [Collectio canonum Dionysio-Hadriana]; cf. la notice du ms. Latin 3838, f. 12-19 et 23-161v (description détaillée et éditions); Maassen, Bibliotheca, 231; Id., Geschichte, I (= Maassen), §§ 586 (ms. 9) et 588.
F. 2-13v Tables; cf. Maassen, § 588,2. « Incipiunt tituli canonum Apostolorum numero tantum L » (2-2v); « Tituli canonum Niceni concilii numero XX » (2v-3); « ... tituli canonum Ancyrani concilii numero XXIIII » (3-3v); « Tituli canonum Neocesariensium concilii numero XIIII » (3v); « Tituli canonum Gangrensis concilii numero XX » (3v-4); « Tituli canonum Antioceni concilii numero XXV » (4-4v); « Tituli canonum apud Laodiciam Phrigie congregati numero LVIIII » (4v-5v); « Incipiunt canones concilii apud Constantinopolim congregati numero III » (5v); « Item canones Calcedonensis concilii numero XXVII » (5v-6); « Tituli canonum Sardicensis concilii numero XXI » (6-6v); « Tituli canonum congregati apud Cartaginenses numero XXXIII » (6v-7); « Tituli canonum diversorum concilii Africani numero centum quinque » (7-9); « ... tituli decretorum papae Syricii numero XV » (9); « Tituli decretorum papae Innocenti numero LVII » (9v-10); cf. ms. cit., f. 12-17. — « Tituli decretorum papae Zosimi numero IIII » (10-10v); « Tituli decretorum papae Bonifatii numero IIII » (10v); « Tituli decretorum papae Celestini numero XXII » (10v-11); ces titres manquent dans le ms. Latin 3838. — « Tituli decretorum papae Leonis numero XLVI [sic pro XLVIII] » (11-11v); « Tituli decretorum papae Hilari(i) sex » (11v-12); « Tituli decretorum papae Simplicii [numero II] »; « Tituli decretorum papae Felicis [numero I] » (12); « Tituli decretorum papae Gelasii numero XXVIII » (12-12v); « Tituli decretorum papae Anastasii numero VIII » (12v); « Tituli decretorum Symachi numero V » (12v-13); « Item tituli ejusdem concilii numero VII »; « Tituli decretorum papae Hormisdae numero IIII » (13); « Tituli decretorum papae Gregorii junioris [numero XVII] » (13-13v); cf. ms. cit., f. 17-19.
F. 13v Plan de l'Arche de Noé.
F. 13v-77 Conciles; cf. Maassen, § 588, 3-12. Chaque canon est précédé de son titre.
F. 13v-17 « ... Canones Apostolorum ... »; cf. ms. cit., f. 23-26.
F. 17-22 Nicée, a. 325. « ... Constitutio et fides Niceni concilii ... »; cf. ms. cit., f. 26-26v (17); — « Si quis non dixerit Spiritum sanctum de Patre esse vere ...-... sine dubio credamus » [S. DAMASUS I, papa, Confessio fidei catholicae quam misit ad Paulinum, Antiochenum episcopum, fragmentum]; cf. P.L., XIII, 362-364, ep. 4, c. 16-24; C.P.L., n° 1633, ep. 4, Confessio fidei (17-17v); — « ... Prefatio suprascriptii concilii. Concilium sacrum ... » (17v); canons (17v-20); souscriptions (20-22); cf. ms. cit., f. 26v-29v.
F. 22-24 Ancyre, a. 314. « ... Regule Ancyrani concilii » (22-24); souscriptions (24); cf. ms. cit., f. 30-32v .
F. 24-25 Néocésarée, circa a. 319. « ... Canones concilii Neocęsariensis » (24-25); souscriptions (25); cf. ms. cit., f. 32v-33v.
F. 25-26v Gangres, circa a. 340. « ... Synodus Gangrensis prefatio... Quoniam conveniet sancta synodus episcoporum ...-... observandum »; cf. ms. cit., f. 33v-34 (25-25v); — « ... Regule Gangrenses quae post Nicenum concilium expositę sunt ... » (25v-26v); souscriptions (26v); cf. ms. cit., f. 34-35v.
F. 26v-30 Antioche, a. 330. « ... Regule Antioceni concilii ... » (26v-29v); souscriptions (29v-30); cf. ms. cit., f. 36-39v.
F. 30-33 Laodicée, fin IVe s. « ... Textus canonum concilii Laodicensis expositę [sic] apud Laodiciam Prigię ... »; cf. ms. cit., f. 39v-43.
F. 33-35 Constantinople, a. 381. « ... Regule Constantinopolitani [sic] ... » (33-33v); « Expositio fidei CL sanctorum qui Constantinopolim congregati sunt » (33v); souscriptions (33v-35); cf. ms. cit., f. 43-45.
F. 35-42v Chalcédoine, a. 451, actio VII. « ... Regulę ecclesiasticę promulgatę a Calcidonensi sancto concilio ... » (35v-37v); « ... Constitutio et fides ejusdem concilii ... » (38-39); souscriptions (39-42v); cf. ms. cit., f. 45-53.
F. 42v-46 Sardique, a. 343. « ... Canones Serdicensis [sic]... » (42v-45v); souscriptions (45v-46); cf. ms. cit., f. 53-57v.
F. 46-48, 49-77 Carthage, a. 419. [Actio prima habita die XXV Maii a. 419] « ... Canones Carthaginensis [sic]... »; cf. ms. cit., f. 57v-59v (46-47v); « Professio fidei Niceni concilii »; cf. ms. cit., f. 59v-60 (47v-48); [Canones in causa Apiarii I-XXXIII]; cf. ms. cit., f. 60-64v (48-53), avec tableau au f. 48v. — « ... Canones conciliorum diversorum Africane provinciae numero CV » : [Regulae ecclesiae Carthaginensis], c. I-XCIV; cf. ms. cit., f. 64v-85 (53-72); [Concilium Carthaginense, 30 mai 419], c. XCV-C; cf. ms. cit., f. 85-86 (72-73v); « ... Epistola ab omni concilio Africano ad Bonifacium Urbis Rome ep. », c. CI; cf. ms. Latin 3837, f. 89-91; 3838, f. 86v-88 (73v-75); « ... Rescripta ad concilium Africanum CYRILLI Alexandrini ep. ... », c. CII; cf. ms. Latin 3837, f. 91-91v; 3838, f. 88-88v (75); « ... Epistola ATTICI episcopi Constantinopolitani ad [eos]dem ... », c. CIII; cf. ms. Latin 3837, f. 91v; 3838, f. 88v (75); [Professio fidei], c. CIIII; cf. ms. Latin 3837, f. 91v-92; 3838, f. 88v-89 (75v); « ... epistola concilii Africani ad papam Celestinum urbis Rome episcopum, c. CV. Optaremus siquidem admodum Sanctitas tua de adventu Apiarii ... »; cf. ms. lat 3837, f. 92-93v. (75v-77).
F. 77-152v Décrétales; cf. Maassen, § 588, 13-21.
F. 77-80 S. SIRICIUS, papa. « ... Epistole [sic] decretalis pape Syricii »; par suite de la perte d'un feuillet entre les ff. 77v et 78, le texte s'arrête à la fin du c. 2 : « ... actenus erratum [in hac parte ...] », et reprend au milieu du c. 7 : « [...si aestimat] quia in lege Moysi » (P.L., LXVII, 231-233 B; 234 D-238); cf. mss. Latin 3837, f. 99v-104v; 3838, f. 89-92v.
F. 80-94v S. INNOCENTIUS I, papa, Epistolae. « ... Epistola regularis papę Innocenti »; cf. mss. Latin 3837, f. 104v-127; 3838, 93-107v.
F. 94v-95vS. ZOSIMUS, papa, papa, Epistolae. « ... Constituta Zosimi papae ... Exegit dilectio ... »; cf. mss. Latin 3837, f. 127-128; 3838, f. 107v-109 (94v-95v); — « ... Ex relatione ... »; cf. ms. Latin 3838, f. 109 (95v).
F. 95v-97v S. BONIFACIUS. I, papa, Epistolae. « ... Supplicatio papae Bonifatii », avec au f. 96-96v, rescriptum HONORII AUGUSTI; cf. mss. Latin 3837, f. 128-131v; 3838, 109-112.
F. 97v-104 S. CAELESTINUS I, papa. « ... Decreta papae Caelestini numero viginti duo »; cf. mss. Latin 3837, f. 131v-140; 3838, f. 112-118v.
F. 104-120v S. LEO I, papa. « ... papae Leonis decreta »; cf. mss. Latin 3837, f. 140-158; 3838, f. 118v-128v et 151-153v (104-117v); — « In causa Lupicini ep. »; cf. ms. Latin 3838, f. 153v-155v (117v-120v).
F. 120v-124v Synode romain, 19 nov. 465. « ... Regule pape Hilari ... Sub die XVI Kal. Decembrium ... HILARUS episcopus ... urbis Romae synodo presidens dixit ... » et [Recitatio epistolarum ASCANII et reliquorum episcoporum Tarraconensium ad Hilarum]; cf. ms. Latin 3838, f. 155-158v et 129 (120v-123v); — Epistola synodalis HILARI papae; cf. ms. cit., f. 129-129v (123v-124).
F. 124v-125v S. SIMPLICIUS, papa. « ... Constituta pape. Simplicius ... »; cf. ms. cit., f. 129v-130v.
F. 125v-128v S. FELIX III (vel II), papa. « ... Constituta pape Felicis. Exemplaria gestorum quibus allegatum est pręcepta papę Felicis »; cf. ms. cit., f. 130v-133.
F. 128v-135 S. GELASIUS I, papa. « ... Epistolae pape Gelasii ... »; cf. mss. Latin 3837, f. 158-165v; 3838, f. 133-139.
F. 135-137v S. ANASTASIUS II, papa. « Epistola papae Anastasii ... »; cf. mss. Latin 3837, f. 165v-169v; 3838, f. 139-142.
F. 137v-147 S. SYMMACHUS, papa, Decreta. [Synodus Romana, 1 mart. 499]; cf. ms. Latin 3838, f. 142-144v (137v-140); — [Synodus Romana, 6 nov. 502]; cf. ms. cit., f. 144v-146v (140-144);— [Quarta synodus habita Romae Palmaris a. 501]; cf. ms. cit., f. 147-149v (144-147).
F. 147-150v S. HORMISDAS, papa, Decreta. « JUSTINUS Augustus Hormisde pape »; cf. ms. cit., f. 149v-150v (147-149); — [HORMISDAS Justino Augusto]; cf. ms. cit., f. 150v et 159-160 (149-150v); — [HORMISDAS presbyteris]; cf. ms. cit., f. 160 (150v).
F. 150v-152v S. GREGORIUS II Junior, papa, [Synodus Romana, 5 aprilis 721] « ... constituta papae Gregorii ... »; cf. ms. cit., f. 160-161v.
F. 152v-160 [CRESCONIUS] « Concordia canonum incipit, cap. I. De ordinatione episcopi ...- ... CCC. Ut episcopi et clerici non ordinentur nisi ... Concilia Affricana tit. III », titres seuls, avec références des canons cités; cf. P.L., LXXXVIII, 829-942; C.P.L., n° 1769.
F. 160-161v S. GREGORIUS MAGNUS I, papa [Synodus Romana a. 595]. « Incipit decretum b. Gregorii ad clerum ... Regnante in perpetuum ...Gregorius ... dixit : In sancta hac Romana Ecclesia divina dispensatione ... » (éd. P. Ewald et L. Hartmann, M.G.H., Epistolae Gregorii Magni, I, Reg. V, n° 57a, p. 362-365).
F. 161v « Kap. VIII. Hec Hieronimus. Dominus noster Jesus Christus voluit non solum ...-... imitari per omnia debemus ».
F. 161v-162 Canons divers. « Innocentii pape. Consobrinam, neptam [sic], novercam, fratris uxorem ... [EUGENIUS II, papa, Concilium Romanum nov. 826, c. 13] ...-... Hilari papae. Episcopus non deponatur nisi per septuaginta duos testes Christum praedicantes ... ». Sont cités les papes : « Innocentius », « Siricius », « Eugenius », « Celestinus », « Leo », « Hilarus ».
F. 162 Tarif de pénitence. « De adulteris VII annos peniteat ...-... commedisti sanguinem III menses ».
F. 162v [Synodus Italiae, a. 610] « Ex concilio BONIFACII [IV] pape qui quartus a b. Gregorio fuit. Sunt nonnulli stulti dogmatis magis zelo ... »; cf. JW, n° 1996. — « Ex decreto b. Gregorii pape. Episcopus debet missam celebrare in ordinatione presbyteri ... ». — F. 163. « Littere monogramme scripte in nonnullis inveniuntur locis ... », 16 monogrammes. — Additions du XIIe s.
F. 163v Alphabet latin-grec et liste des chiffres romains avec leurs noms grecs.
Provient de l'abbaye de Saint-Martin de Spanheim, dioc. de Mayence, d'après les mentions du f. 1 : « Codex monasterii Sancti Martini in Spanhe[im] prope Cruczennatis, proprior [sic] Mannedal » et du f. 122: « Spanheym confirmatus sum et mutus » (XVIe s.); cf. Lehmann, dans Quellen u. Untersuch. z. latein. Philologie des M.A., IV/1, 178. Passa ensuite dans la Bibliothèque d'Antoine Faure, vendue à la Bibliothèque du Roi en janvier 1701 par Léonard de Jayac, chanoine de Reims, son légataire universel; cf. Omont, Anciens inventaires, IV, 400.
Acceptissimi mihi Germani compresbyteri ...
f. 47v
Adgaudere litteris fraternitatem tuam ...
f. 103
Ætius archidiaconus Constantinopolis novae Romae legit (vel elegit) : Sancta et magna universalis synodus quae secundum gratiam ...
f. 17
Apostolici favoris gratia magno pacis usque ad nos...
f. 102
Apostolici verba praecepta sunt apud judaeos atque gentiles ... expedire. Filii nostri praesentes Prosper ...
f. 112
Beatitudo vestra directis antehac (vel antea) per provincias auctoritatibus ...
f. 142
Bene quidem fraternitas vestra ecclesiasticis legibus obsecuta ...
f. 145
Caritatis nostrae officium nullo intervallo dirimitur ...
f. 100v
Communis dolor et generalis est gemitus ...
f. 130v
Concilium dilectionis vestrae neglecta hiemis asperitate ...
Concilium sacrum venerandi culmina juris//...
f. 3
Consobrinam neptem novercam fratris uxorem ...
f. 161v
Consulenti tibi frater carissime quid de proposita specie unaquaque ...
f. 97
Conturbatio procellae barbaricae facultati ...
Cum de ordinationibus sacerdotum quaedam apud vos illicite (vel sollicite) usurpata ...
f. 153v
Cum ex diversis provinciis ad urbem Romam convenire ...
f. 147
Cum simus dominicae plebis superna miseratione rectores ...
f. 85v
Cuperemus quidem de vestrarum ecclesiarum ita ordinatione gaudere ...
f. 116
De adulteris septem annos paeniteat ...
f. 162
Difficilem quidem fidem querimoniis commodamus ...
f. 111v
Directa ad decessorem (praedecessorem) nostrum sanctae recordationis Damasum ...
f. 89
Diu mirati sumus dilectionis tuae litteris ...
f. 103v
Divinis praeceptis et apostolicis monitis incitamur (vel informamur) ut pro omnium ecclesiarum statu ... affectu. Ac si quid usquam reprehensione ... revocemus. Monente enim dominicae vocis ...
f. 120v
Dominus noster Jesus Christus voluit non solum ...
Ecclesia Antiochena quam priusquam ad urbem perveniret ...
f. 48
Ecclesiae Romanae cui Deus noster meum sacerdotium ...
f. 95v
Ecclesiasticorum canonum norma nulli esse debet ....
f. 99v
Episcopus debet missam celebrare in ordinatione ...
f. 162v
Et onus et honor nobis a tua fraternitate ...
f. 102v
Etiamsi nulla instaret (vel extaret, vel staret) necessitas ...
f. 157v
Etsi tibi, frater carissime, pro merito et honore sacerdotii ...
f. 94v
Ex relatione fratris nostri Archidami presbyteri ...
f. 109
Exegit dilectio tua praeceptum apostolicae Sedis ...
f. 51v
Exordium pontificatus mei primitus oblata populis pace ...
f. 139
Haurite aquam cum laetitia ...(Is. 12, 3)
Vociferator Isaias clamat (vel Isaias propheta exclamat) ...
f. 150
In consortium vos (vel nos) nostrae ( vel vestrae) sollicitudinis advocamus ...
f. 119v
In sancta hac Romana Ecclesia cui divina dispensatio me praeesse voluit ...
Inter ea quae ad unitatem Ecclesiae pertinentia (vel pertinent) ...
f. 150v
Labyrinthus, Dedali domus ...
f. 1
Lectis fraternitatis tuae litteris vigorem fidei tuae quem olim noveramus ...
f. 123v
Lectis litteris dilectionis vestrae quibus inimicorum Dei ...
f. 160
Magna me gratulatio habuit cum post (vel post tot) discrimina ....
f. 104
Miramur prudentiam tuam scripta ad Atticum (vel Titum) ...
f. 101v
Mirari non possumus dilectionem tuam ...
f. 98v
Mora coepiscoporum nostrorum Maximiani ...
f. 86v
Multa in provincia (vel in provincia vestra) contra canones ecclesiasticos ...
Necessaria rerum dispositione constringimur et apostolicae Sedis moderamine ...
f. 133
Non semel sed aliquotiens clamat Scriptura ...
Nulla ratio sinit ut inter episcopos ...
f. 125
Nulli sacerdoti licet (vel liceat) canones ignorare ...
f. 118
Optaremus siquidem admodum Sanctitas tua de adventu Apiarii ...
f. 75v
Per filium nostrum Marcellum subdiaconum vestrum scripta ...
f. 88v
Postquam litteras (vel litteris) vestrae dilectionis accepimus ...
f. 129
Qualiter in Africanis regionibus astutia Diaboli ...
Quam grata mihi quam pia quam necessaria legatio ...
Quanta fraternitati tuae beatissimi Petri (vel Petri apostoli) auctoritate commissa ...
f. 127
Quo fuimus semper et quo sumus studio ...
f. 149v
Quoniam conveniet sancta synodus episcoporum in Gangrensem ...
f. 20
Quoniam curam apostolatus vester ...
f. 156v
Quoniam Domino placuit ut de his quae nobiscum egerunt ...
Quoniam religiosus Sancto Spiritu (Spiritu Sancto) congregante conventus ...
f. 156
Regressus ad nos filius meus Adeodatus Sedis nostrae diaconus ...
f. 152
Relatio nos vestrae dilectionis instruxit et gestorum...
Rescriptis epistolis fraternitatis tuae quas Hermes ...
f. 124
Scripta Beatitudinis tuae debita reverentiae gratulatione suscepimus ...
f. 110
Scripta Venerationis vestrae multam habentia querimoniam ...
f. 88
Si instituta ecclesiastica ut sunt a beatis apostolis ...
f. 93
Si quis esset intuitus ecclesiasticae disciplinae ...
f. 129v
Si quis non dixerit Spiritum sanctum de Patre esse vere ...
Singulare membrum Ecclesiae tuae religionis amplitudinem ... clariorem
Sunt nonnulli stulti dogmatis magis zelo ...
Superbia est regina omnium vitiorum de qua septem vitia ...
f. 1v
Superiori tempore si tamen recte reor ...
Valentinae nos clerici civitatis adierunt ...
f. 110v
Exports RDF à venir…
Vous pouvez visualiser et manipuler ce document directement sur ce site, le comparer à d'autres grâce au visualiseur Mirador, ou glisser-déposer cette icône dans le visualiseur IIIF de votre choix. En savoir plus sur IIIF